Kendi Kendisinin Peygamberi Bir Sürrealist: Alejandro Jodorowsky Sinemasında Erken-Postmodern Eğilimler
Bu çalışma Latin Amerikalı anarşist-mistik sanatçı Alejandro Jodorowsky’nin sinema filmlerinde erken-postmodern özellikleri ortaya koymayı amaçlamaktadır. Sinemacı, oyun yazarı, çizgiroman yazarı ve okültist olarak çok yönlü bir portre çizen Jodorowsky’nin filmleri artık kült mertebesine ulaşmış olmasına rağmen eserlerinin genel olarak akademik ilgiye değer görülmediği iddia edilebilir. Nitekim, hem Türkiye’de hem de Anglo-Sakson Batı literatüründe Jodorowsky sineması üzerine yapılmış akademik çalışmalara rastlamak oldukça zordur. Bu açıdan bakıldığında bu çalışma ulusötesi sinemada sıradışı bir auteur olan ve izleyiciyi grotesk ve vahşet yüklü imajlarla şoke ederek sağaltmayı amaçlayan ve sanatını dünyaya karşı takındığı felsefi tutumun bir dışavurumu olarak gören Alejandro Jodorowsky’ye dair Türkçe literatürde bir kaynak olma iddiası da taşımaktadır.Bu çalışmada örneklem olarak seçilen El Topo (1970), La Montaña Sagrada (1973) ve Santa Sangre (1989) filmleri metin analizi yöntemiyle incelenmiştir. Bu film örneklerinde görülebileceği gibi Jodorowsky, modern dünyada yabancılaşmış karakterleri, anlam ve köken arayışına yönelten dairesel alegorik hikayeler anlatması, büyük anlatıları -özellikle de Katolik kilisesi ve onun kurtarıcı Mesih inancını- ve de semavi dinlerin ruhanilik anlayışını hicveden parodileri tercih etmesi bakımından postmodern bir sinemacı olarak değerlendirilmektedir
A Surrealist Prophet Of His Own: Early Postmodern Tendencıes In The Films Of Alejandro Jodorowsky
This paper is aimed to determine early-postmodern features of Latin American anarchist-mystic artist Alejandro Jodorowsky’s cinema films. It can be claimed that Jodorowsky, a multifaceted artist as a filmmaker, playwright, poet and graphic novelist, has not attracted academic attention despite the fact that his films reached to cult status. Thusly, scholarly studies on the cinema of Jodorowsky amount to only a few both in Turkish and Anglo-Saxon Western literature. In this respect, this paper undertakes to be a source in Turkish literature on Alejandro Jodorowsky, an extraordinary transnational auteur, who sees his art as an expression of his philosophical worldview and aims to cure the audience through images full of grotesque and violence. Three sample films of the director which we analyze utilizing textual analysis technique are as follows: El Topo (1970), La Montaña Sagrada (1973) and Santa Sangre (1989). In this paper, Jodorowsky is appraised as a postmodern filmmaker in the sense that he tells circular, allegorical stories in which characters alieanated in modern world are in search for meaning and truth, and that he satirize metanarratives and understanding of spirituality of monotheistic religions –especially Catholic church and its messianic belief.
___
- Aitken, I. (2001). European Film Theory and Cinema: A Critical Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
- Austin, G. (1999). Contemporary French Cinema: An Introduction. Manchester: Manchester University Press.
- Baudrillard, J. (2002). Simgesel Değiş Tokuş ve Ölüm. (Çev.) Oğuz Adanır. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
- Bennett, J. (2009). Modernity and Its Critics. R. E. Goodin (Ed.), The Oxford Handbook of Political Science (ss. 127-141). New York: Oxford University Press.
- Berman, M. (1983). All That Is Solid Melts Into Air: The Experience of Modernity. London: Verso.
- Breton, A. (2009 [1924]). Sürrealist Manifestolar. (Haz.) Kaan Çaydamlı. İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
- Büyükdüvenci, S. ve Öztürk, S. Ruken. (2014). Postmodernizm ve Sinema. 2. Basım. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. Üçüncü Basım. İstanbul: Paradigma.
- Childs, P. (2000). Modernism. Londra ve New York: Routledge.
- Cobb, B. (2006). Anarchy and Alchemy: The Films of Alejandro Jodorowsky. London: Creation Books.
- Connor, S. (2015). Postmodernist Kültür: Çağdaş Olanın Kuramlarına Bir Giriş. (Çev.) Doğan Şahiner. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Corrigan, T. (1998). Auteurs and New Hollywood. Lewis, J. (Ed.), The New American Cinema (ss. 38-64). London: Duke University Press.
- Cortazár, J. (1986). Around the Day in Eighty Worlds. San Francisco: North Point Press.
- Cortes, E. ve Barrea-Marlys, M. (2004). Encyclopedia of Latin American Theater. Westport, CT: Greenwood Publishing Group.
- Eco, U. (1996). Yorum ve Aşırı Yorum. (Çev.) Kemal Atakay. İstanbul: Can Yayınları.
- Featherstone, M. (2005). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. (Çev.) Mehmet Küçük. Ankara: Ayrıntı Yayınları.
- Garrett, R. (2007). Postmodern Chick Flicks: The Return of the Woman’s Film. New York: Palgrave Macmillan.
- Gellner, E. (1994). Postmodernizm, İslam ve Us. (Çev.) Bülent Peker. Ankara: Ümit Yayınları.
- Gitlin, T. (1980). The Whole World is Watching: Mass Media in the Making and Unmaking of the New Left. Berkeley: University of California Press.
- Hassan, I. (2001). From postmodernism to postmodernity: the local/global context. Philosophy and Literature, 25(1), 1–13. doi:10.1353/phl.2001.0011
- Hayward, S. (2000). Cinema Studies: The Key Concepts. London: Routledge.
- Hernandez-Rodriguez, R. (2010). Splendors of Latin Cinema. California: Praeger.
- Hoffman, G. (2005). From Modernism to Postmodernism: Concepts and Strategies of Postmodern American Fiction. New York: Rodopi.
- Hollinger, R. (2005). Postmodernizm ve Sosyal Bilimler. (Çev.) Ahmet Cevizci. İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Horkheimer, M. (1947). Eclipse of Reason. New York: Continuum.
- İnceoğlu, Y. ve Çomak, N. (2016). Metin Çözümlemeleri. Ayrıntı: İstanbul.
- Jodorowsky, A. (1971). El Topo: A Book of the Film. New York: The Douglas Book Corporation.
- Keesey, P. (2003). Madmen, visionaries and freaks: The films of Alejandro Jodorowsky.
- Steven Jay Schneider (ed.), Fear without Frontiers: Horror Cinema across the Globe içinde (15-25) Godalming: FAB Press.
- Kellner, D. ve Best, S. (1991). Postmodern Theory: Critical Interrogations. London: Macmillan.
- Lucy, N. (2003). Postmodern Edebiyat Kuramı. (Çev.) Aslıhan Aksoy. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Lukacs, G. (2003). Roman Kuramı. (Çev). Cem Soydemir. İstanbul: Metis Yayınları.
- Mathijs, E. ve J. Sexton (2011). Cult Cinema: An Introduction. Malden: Wiley-Blackwell.
- McKee, A. (2003). Textual Analysis. London: Sage Publications.
- Moulton, J. (1993). A Paradigm of Philosophy: The Adversary Method. Harding, S. ve M.B. Hintikka (Ed.), Discovering Reality içinde (ss. 149-164).
- Neuendorf, K. (2002). The Content Analysis Guidebook. London: Sage Publications.
- Nietzsche, F. (1974). The Gay Science. (Çev.) Walter Kaufmann. New York: Vintage.
- Richardson, M. (2006). Surrealism and Cinema. Oxford, New York: Berg Publishers.
- Ruétalo, V. ve D. Tierney. (2009). Latsploitation, Exploitation Cinemas, and Latin America. New York: Routledge.
- Santos, A. (2017). Cultographies: The Holy Mountain. London and New York: Wallflower Press.
- Sontag, S. (1988). Preface. Susan Sontag (Ed.) Antonin Artaud: Selected Writings içinde. California: University of California Press.
- Storr, R. (2003). Gerhard Richter: Doubt and Belief in Painting. New York: Museum of Modem Art.
- Şaylan, G. (2009). Postmodernizm. 4. Basım. Ankara: İmge Kitabevi.
- Ward, G. (2014). Postmodernizmi Anlamak. (Çev.) Tufan Göbekçin. İstanbul: Optimist Kitap.
- Waters, A. (2011). Discerning a Surrealist Cinema. University of Birmingham. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
- West, D. (1997). An Introduction to Continental Philosophy. Cambridge: Polity Press.
- Buder, E. (2017). “Endless Poetry: Why Alejandro Jodorowsky Thinks You Should Make Movies to Lose Money”. https://nofilmschool.com/2017/07/alejandro-jodorowsky-interview-endless-poetry. Erişim Tarihi: 3.09.2018.
- Church, D. (2007). “Great Directors: Jodorowsky, Alejandro”. http://sensesofcinema.com/2007/great-directors/jodorowsky. Erişim Tarihi: 10.09 2018
- Dizdar, G. (2018). “Jodorowsky, Surrealism and Theater of Cruelty”. https://www.academia.edu/432894/Jodorowsky_Surrealism_ and_ The Theatre_of_Cruelty. Erişim Tarihi: 3.09.2018.
- Files, G. (2004). “A Delirious Surrealist: Alejandro Jodorowsky”. http://povmagazine.com/articles/view/a-delirious-surrealist-alejandro-jodorowsky. Erişim Tarihi: 10.10.2018.
- Kael, P. (1971). “El Poto-Head Comics The Current Cinema”. http://archives.newyorker.com/?i=1971-11-20#folio=CV1 Erişim Tarihi: 8.08.2018.
- Love, D. (2008). “The Mole Man: Going Underground with Alejandro Jodorowsky”. https://brightlightsfilm.com/wp-content/cache/all/the-mole-man-going-underground-with-alejandro-jodorowsky/#.XDyUM1wzY2w Erişim Tarihi: 8.08.2018.
- Claudio Argento (Yapımcı) & Alejandro Jodorowsky (Yönetmen). (1989). Santa Sangre. [Film]. İtalya: Produzioni Intersound ve Productora Fílmica Real.
- Jean-Jacques Fourgeaud (Yapımcı) & Alejandro Jodorowsky (Yönetmen). (1980). Tusk [Film]. Fransa: Les Films 21.
- Juan López Moctezuma (Yapımcı) & Alejandro Jodorowsky (Yönetmen). (1968). Fando y Lis [Film]. Meksika: Producciones Panicas.
- Juan López Moctezuma (Yapımcı) & Alejandro Jodorowsky (Yönetmen). (1970). El Topo [Film]. Meksika: Producciones Panicas.
- Robert Taicher (Yapımcı) & Alejandro Jodorowsky (Yönetmen). (1973). La Montana Sagrada [Film]. Amerika Birleşik Devletleri: ABKCO Films.
- Yayın Aralığı: 2
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Serdar Öztürk
Sayıdaki Diğer Makaleler
Şükrü Aydın, Emine Uçar İlbuğa
Yaşayanlar Üçlemesinde “Bireyciliğin Sonucunda Bireyin Ölümü
Sinematografik Temsil BağlamındaCindy Sherman’ın “Untitled Film Stills” Serisi
Vilém Flusser’in Soyutlama Modeli ve Sinematografik İmge
Metinlerarasılık, Hegel ve Matrix
“Sinepati” Kavramı Bağlamında “Jean-Luc Dardenne Kardeşler” Sineması