John Rawls ve Robert Nozick’in Adalet Teorilerinde “Hak Ediş”: Çılgın Dünya Filmi Aracılığıyla Bölüşüm Problemine
Bu çalışma, Soğuk Savaş dönemi Hollywood sineması yönetmenlerinden Stanley Kramer’in It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World (Çılgın Dünya, 1963) adlı filmi aracılığıyla, bölüşüm problemini tartışmaya açmaktadır. Hak ediş ve bölüşüm mücadelesini konu edinen film, insanlığın tarihine tutulmuş devasa bir alegori niteliğindedir. Bireysel menfaatlerin kollanması ile toplumsal birlik ve uyum arasındaki gerilim, 20. yüzyılın toplum ve siyaset felsefesinde iz bırakan John Rawls ve Robert Nozick’in farklılaşan adalet teorilerini akla getirmektedir.Farazi bir uzlaşmayı temel alan sözleşme kuramlarına başvuran Rawls ve Nozick, iki farklı liberal ütopya kurmaktadırlar. Temel hak ve özgürlükleri güvence altına alan bir toplumsal düzen arayışından yola çıkmalarına rağmen iki düşünür, birbiriyle çatışan adalet kuramlarına varmaktadırlar. Rawls, hakkaniyetli bir işbirliği düzeni içinde yaşamak adına insanların özgür iradeleriyle gelirlerinin bir kısmını toplum içindeki daha az avantajlı kişilere aktarmaya ikna olabilecekleri bir kuram sunar. Hakkaniyetli bir işbirliğinin sonucu olarak dağıtımcı adalet anlayışına varır. Nozick’e göre ise edinilmiş varlıklar ve gelirler yalnızca kişilerin tasarrufuna ait olduğundan, gönüllü takas ve hibeler dışında el değiştirilemez. Özgür bir toplumda kaynakların yeniden dağıtımı söz konusu olamaz. Çılgın Dünya’nın kurmacası ise iki liberal ütopyayı yorumlamaya ve aralarındaki çatışma üzerine fikir yürütmeye imkân sağlar. Bir yol hikâyesi olan Çılgın Dünya, toplumun üyelerinin özgür iradeleriyle ‘hiç kimseye ait olmayan bir paranın’ bölüşümünde hakkaniyetli bir paylaşıma yönelme ve işbirliği içinde hareket edebilme kudretini sorgulamaya imkân verir. Yönetmen Kramer’in filmi, adalet teması ekseninde insan doğası, toplumsal düzen ve siyasal sistem üzerine zengin bir tartışmaya kaynaklık etmektedir.
A Disscusion of “Deserving” in the Justice Theories of John Rawls and Robert Nozick: A Look at the Problem of Distribution via the Movie It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World
This study aims to discuss the problem of distribution via the Movie It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World, directed by Stanley Kramer, one of the directors of the Cold War era directors of Hollywood cinema. The movie is about the struggle of deserving and distribution and a colossal allegory of human history. Tension between the protection of individual interests and social unity and harmony, bring to mind the differing theories of justice of John Rawls and Robert Nozick, who left their mark in social and political philosophy of the 20th century. Referring to contractual theories based on a hypothetical compromise, Rawls and Nozick establish two different liberal utopias. Despite setting out from a search for a social order that guarantees fundamental rights and freedoms, the two thinkers arrive at conflicting justice theories. Rawls, presents a theory by which people can be convinced to transfer some of their holdings to less advantaged people in the society with their free will in order to live in a fair cooperation order. As a result of a fair cooperation, he reaches the understanding of distributive justice. According to Nozick, the acquired assets and revenues are for the sole disposition of their owners and cannot be exchanged, except for voluntary transfer and grants. There is no question of redistribution of resources in a free society. The fiction of It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World allows interpreting the two liberal utopias and providing an opinion on the conflict between them. On the other hand, It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World, a road story, allows questioning the power to head for a fair share and act in cooperation with free will in the distribution of 'a money that does not belong to anyone' of society members. Director Kramer's film is a source of a rich debate on human nature, social order and the political system on the axis of justice.
___
- Anlı, Ö. F. (2012). “John Rawls’un Siyasal Liberalizminin Kantçı Temelleri ve ‘Temelsiz’ Liberalizminin Tutarlılığı”, Düşünme Dergisi, Cilt 1, No:2, s. 49-70.
- Bary, N. (2013). “Rawls’un Adalet Teorisi” içinde Modern Siyaset Teorisi, Ankara: Liberte Yayınları, s. 176-187.
- Gorowitz, S. (1981). “Bir Adalet Kuramı” (çev. Serap Can), içinde Çağdaş Siyaset Felsefecileri, İstanbul: Remzi Kitapevi.
- Locke, J. (2004). Hükümet Üzerine İki İnceleme, Sivil Yönetimin Gerçek Kökeni, Boyutu ve Amacı Üzerine Bir Deneme (çev. Fahri Bakırcı), Ankara: Babil Yayınları.
- Kant, I. (2019). The Idea for a Universal History with Cosmopolitan Intent, Erişim,
- 11.12.2019, https://www.pro-europa.eu/europe/kant-immanuel-idea-for-a-universal-history-with-cosmopolitan-intent/
- Kocaoğlu, M. (2013). Ütopya ve Gerçeklik Arasında Adalet Problemi: John Rawls ve Robert
- Nozick’in Adalet Teorilerinin Karşılaştırılması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kocaoğlu, M (2019). “Robert Nozick’in Minimal Devlet Savunusu” içinde Liberteryenizm ve Anarko Kapitalizm, (ed. Coşkun Can Aktan & Ahmet Taner), SOBİAD Hukuk ve İktisat Araştırmaları Yayınları, s. 69-90.
- Kramer, S. & Coffey T. M. (1997). A Mad, Mad, Mad, Mad World: A Life in Hollywood, New York: Harcourt Brace Company.
- Kymlicka, W. (2016). Çağdaş Siyaset Felsefesine Giriş (çev. Ebru Kılıç), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Nozick, R. (2006). Anarşi, Devlet ve Ütopya, (çev. Alişan Oktay), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Rawls, J. (1999). A Theory of Justice, Cambridge: Harvard University Press.
- Rawls, J. (2005) . Political Liberalism (Expanded Ed), New York: Colombia University Press.
- Stanley Kramer (Yapımcı ve Yönetmen) (1960), Inherint the Wind Sinema Filmi ABD: MGM
- Stanley Kramer (Yapımcı ve Yönetmen) (1961), Judgement at Nuremberg Sinema Filmi ABD: MGM
- Stanley Kramer (Yapımcı ve Yönetmen) (1967), Guess Who’s Coming to Dinner Sinema Filmi ABD: Columbia Pictures Corporation
- Stanley Kramer (Yapımcı ve Yönetmen) (1969), The Secret of Santa Vittoria Sinema Filmi ABD: MGM.
- Yayın Aralığı: 2
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Serdar Öztürk
Sayıdaki Diğer Makaleler
2000 Sonrası Türk Sinemasında Ailenin Belleğine Yolculuk: Pandora’nın Kutusu ve Kelebekler Filmleri
Yitik Olan Ne? Gone Baby Gone’da Ahlaki İkilem, Ahlaki Seçim ve Ahlaki Eylem
Güzel Sanatlarin Birer Dalı Olarak Cinayet ve İmgelerarasılık: The House That Jack Built Örneği
Şükrü AYDIN, Emine Uçar İlbuğa