İKTİDAR KARŞISINDA BİR ÖZNE OLARAK YÖNETMEN ALİ: GECE YOLCULUĞU ÜZERİNE FOUCAULTGİL BİR OKUMA

Ömer Kavur’a 25. Antalya Film Şenliği’nde en iyi yönetmen ödülünü getiren 1987 yapımı Gece Yolculuğu, başlamak üzere olduğu yeni filmini çekmekten vazgeçerek terk edilmiş bir kasabada tek başına kalmayı tercih eden Ali’nin (Aytaç Arman) öyküsünü perdeye yansıtmaktadır. Ali’nin gerek filmin hazırlık sürecindeki tavırları, gerekse vazgeçiş sonrasında kasabada yaşadıkları toplum içindeki bireyi ve sanatçıyı çevreleyen koşul ve ortamla olan gerilimli ilişkisine dair önemli yansımalar barındırmaktadır. Diğer yandan sinema sektörünün içinde bulunduğu yozlaşmışlık ve olumsuzlukların bir eleştirisi olarak da nitelenebilecek film taşıdığı niteliklerle ayrıntılı bir okumanın konusu olabilecektir. Bu çalışma, Ali’nin konumu ile parçası olduğu toplumsal yapı ve sektörü Foucault’nun özne ve iktidar kavramsallaştırması ışığında değerlendirmeyi amaçlamıştır. Kuşkusuz filmin ve karakterlerinin farklı teoriler ışığında okunmaları da mümkündür. Ancak iktidarın heryerdeliği ve özneyi kurucu/şekillendirici niteliğinin, sanatsal yaratım süreci içerisinde ve doğrudan doğruya sanatsal yaratım sürecinin kendisini konu edinen bu film üzerinden takibinin anlamlı bir deneyim olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Ömer Kavur, Michel Foucault, özne, iktidar, auteur

Director Ali as a Subject in the Context of Power: A Reading of Gece Yolculuğu from a Foucauldian Perspective

Gece Yolculuğu (1987), which earned the award of best director for Ömer Kavur at the 25th Antalya Film Festival, tells the story of Ali, a director who gives up shooting a new film and decides to start a life alone in an abandoned town. Ali’s attitude during the preparation phase of the film and when, abandoning the film, he confronts the town, reverberates with reflections about the tensioned relationship of an individual with his society, his current conditions, and his environment. Kavur’s movie, which can be taken as criticism of the corruption and negativity of the film industry, can also be the subject of more detailed analysis. While one could evaluate this movie and its characters in the light of various theories, this study aims to evaluate the social structure and sector to which Ali belongs in the light of Foucault’s conceptualization of power. It is meaningful in this film to follow the omnipresence of power along with its preservative/shaping characteristics, which, embedded in the process of artistic creation, shape the act of creation itself.

Keywords:

Ömer Kavur, Michel Foucault, subject, power, auteur,

PDF

___

Akdogan, A. (2010). Türk Sineması ve Varoluşçuluk. Sanat Cephesi, 3, 41-47.
Akpınar, E. (2003). lO Yönetmen ve Türk Sineması: Tür, Anlayış, Farklılık. Istanbul: Agora.
Butler, J. (2000). Iktidarın Psişik Yaşamı (F. Tütüncü, Çev.). Istanbul: Ayrıntı.
Callinicos, A. (2005). Toplum Kuramı: Tarihsel Bir Bakış (Y. Tezgiden, Çev.). Istanbul: Iletişim.
Erten, Y. (1988). Jung’tan Kavur’a “Gece Yolculugu”. Defter, 3, 149-151.
Esen, H. (2006). Gece Yolculugu Filminde Iletişimsizlik ve Yalnızlık. Selçuk Iletişim, 4(2), 175-185.
Esen, K. (2002). Sinemamızda Bir “Auteur”: Ömer Kavur. Istanbul: Alfa.
Foucault, M. (2000). Büyük Kapatılma (I. Ergüden & F. Keskin, Çev.). Istanbul: Ayrıntı.
Foucault, M. (2003a). Cinselligin Tarihi (H.U. Tanrıöven, Çev.). Istanbul: Ayrıntı.
Foucault, M. (2003b). Iktidarın Gözü (O. Akınhay & I. Ergüden, Çev.). Istanbul: Ayrıntı.
Foucault, M. (2005a). Özne ve Iktidar (I. Ergüden vd., Çev.). Istanbul: Ayrıntı.
Foucault, M. (2005b). Entelektüelin Siyasal Işlevi (O. Akınhay & I. Ergüden & F. Keskin, Çev.). Istanbul: Ayrıntı.
Game, A. (1998). Toplumsalın Sökümü: Yapıbozumcu Bir Sosyolojiye Dogru (M. Küçük, Çev.). Ankara: Dost.
Kıraç, R. (Yönetmen) (2003). Ömer Kavur’la Yola Çıkmak [Film]. Istanbul: B Grubu Yapım.
Megill, A. (1998). Aşırılıgın Peygamberleri (T. Birkan, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
Pösteki, N. (2005). l99O Sonrası Türk Sineması. Istanbul: Es.
Sarup, M. (2004). Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm (A. Güçlü, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
Tekelioglu, O. (1999). Michel Foucault ve Sosyolojisi. Istanbul: Baglam.
Toprak, O. (2011). Ömer Kavur Sinemasında Birey-Toplum Ilişkileri Baglamında Yabancılaşmanın Temsili. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Istanbul.