Aile İşletmelerinin Devamlılığında Nepotizm Uygulamalarına Yönelik Bir Araştırma

Aile işletmelerinde nepotizm uygulamaları üzerine yapılan çalışmalar, genellikle nepotizmin çalışanlar üzerindeki etkilerini incelemeye yöneliktir. Oysaki uygulamada nepotizmin büyük ve başarılı aile işletmeleri tarafından bir yönetim stratejisi olarak -özellikle devir sürecinde- etkili şekilde uygulandığı göze çarpmaktadır. Bu çalışma, stratejik yönetim bakış açısı ile küçük ve orta büyüklükteki aile işletmelerinin devamlılığında planlı nepotizmin nasıl bir etkisinin olduğunu ele almaktadır. Bu amaçla, 13 aile işletmesi mensubundan yarı-yapılandırılmış görüşme tekniği ile veri toplanmıştır. Veriler, içerik analizi yapılarak incelenmiştir. Araştırmanın bulguları, (a) nepotizme yönelik tutum, (b) planlı nepotizm uygulamaları, (c) aile işletmesinin devri ve nepotizm, olmak üzere dört ana tema etrafında sunulmuştur. Araştırmanın sonucunda, kurucularda planlı nepotizm uygulamaya dönük istek olduğu, ancak nepotlarda bu isteğin bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu durum, aile işletmelerinin devamlılığı açısından önemli bir sorun oluşturmaktadır. Ayrıca, araştırma sonuçları nepotizmin küçük ve orta büyüklükteki aile işletmelerinde farklılaştığını göstermektedir. İşletmede çalışan sayısı artıkça ve kurucu tarafından işletmeye verilen emek arttıkça, planlı nepotizmine yönelik faaliyetler de artmaktadır. Araştırma bulguları literatürdeki teorik bulgular ekseninde tartışılarak yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Nepotizm, Planlı nepotizm, , oteller, Turizm, Aile İşletmesi

A Research on Nepotism in the Continuity of Family Businesses

The study deals with how effective planned nepotism is on the continuity of small and medium-size hotels in Muğla province with a view of strategic management. The data were collected from 13 family enterprises selected with purposeful and snowball sampling with the help of semi-structured interviews and done content analysis. Findings are presented in three themes; a) attitude towards nepotism, (b) planned nepotism practices, (c) succession process in family-owned hotels and nepotism. The result of the research has shown that there was a desire in the founders to implement planned nepotism, but not in nepots. This poses a significant problem for the continuity of family businesses. Moreover, research results show that nepotism differs in small and medium-sized family businesses. Another finding reached in the research that the activities towards planned nepotism also increase as the number of employees in the hotel increases and the effort given to the enterprise by the founder ascends.

Keywords:

Tourism, , Family Business , Nepotism, , Planned Nepotism, , Hotels.,

___

Abdalla, H. F., Maghrabi, A. S. & Raggad, B. G. (1998). Assessing the Perceptions of Human Resoruce Managers Toward Nepotism: A Cross-Cultural Study. International Journal of Manpower, 19(8):554-570.
Abdelsamad, M. H. & Kindling, A. T. (1978). Why Small Business Fail. Sam Advanced Management Journal, 43(2):24-32.
Adams, J. S., Taschian, A. & Shore, T. H. (1996). Ethics in Family and Non-Family Owned Firms: An Exploratory Study. Family Business Review, 9(2):157-170.
Aldraehim, M. S., Edwards, S. L., Watson, J. A. & Chan, T. (2012). Cultural Impact on E-Service Use in Saudi Arabia: The Role of Nepotism. International Journal for Infonomics (IJI), 5(3/4):655-662.
Araslı, H., Bavik, A. & Ekiz, E. H. (2006). The Effects of Nepotism on Human Resource Management: The Case of Three, Four and Five Star Hotels in Northern Cyprus. International Journal of Sociology and Social Policy, 26(7/8):295-308.
Aslan, A. (2011). Turist-Çalışan Cinsel İlişkilerini Eleştirel Gerçekçilikle İncelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İzmir, 1-323.
Asunakutlu, T. & Avcı, U. (2010). Aile İşletmelerinde Nepotizm Algısı ve İş Tatmini İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2):93-109.
Aydın, N. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri: Etnoloji. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 2(2): 60-71.
Baker, C., Wuest, J., & Todd, A. (1992). Method slurring: The grounded theory/phenomenology example. Journal of Advanced Nursing, 17(11), 1355-1360.
Balcı, A. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler, 12. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
Barut, B. (2015). İşyerinde İrrasyonel Davranışlar: “Nepotizm, Favorizm, Kronizm” Algısı Üzerine Nitel Araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(20):382-394.
Basco, R. ve Bartkeviciute, I. (2016). Is There Any Room for Family Business into European Union 2020 Strategy? Family Business and Regional Public Policy. Local Economy, 31(6):709-732.
Bellow, A. (2004). In Praise of Nepotism: A History of Family Enterprise from King David to George W. Bush. New York: Anchor Books.
Bierman, L. ve Fisher, C. D. (1984). Antinepotism Rules Applied to Spouses: Business and Legal Viewpoints. Labor Law Journal, 35(10):634-642.
Birincioğlu, N. & Acuner, T. (2015). Aile İşletmeleri Kurucularının ve Aile Değerlerinin Aile İşletmesinin Sürdürülebilirliği Üzerindeki Etkisi: Trabzon Örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 7(14):491-516.
Bolat, T., Seymen, O. Bolat, O. İ., Yüksel, M., Katı, Y. ve Kinter, O. (2016). Vekalet Kuramı Bakış Açısıyla Aile İşletmelerinde Kurumsallaşma ve Nepotizm İlişkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(36-1):105-132.
Briggs, E. (2012). Who’s Your Daddy? Addressing Nepotism from a Cultural Perspective, Proceedings of The National Conference on Undergraduate Research, March 29-31, Weber State University, Ogden Utah, 266-271.
Büte, M. (2011). Perceived Nepotism and Its Relation to Job Satisfaction, Negative Word of Mouth and Intention to Quit. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,10(36):187-203.
Büte, M. & Tekarslan, E. (2010). Nepotizmin Çalışanlar Üzerine Etkileri: Aile İşletmelerine Yönelik Bir Saha Araştırması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(6):1-21.
Cannella, G. S., ve Lincoln, Y. S. (2007). Predatory vs. dialogic ethics: Constructing an illusion or ethical practice as the core of research methods. Qualitative Inquiry, 13(3), 315-335.
Carlock, R. S. & Ward, L. (2001). Strategic Planning for the Family Business: Parallel Planning to Unify the Family and Business, First Edition, New York City: Palgrave Macmillan.
Chrisman, J. J., Chua, J. H. & Sharma, P. (2005). Trends and Directions in the Development of a Strategic Management Theory of the Family Firm. Entrepreneurship: Theory and Practice, 29(5):555-576.
Chua, J. H., Chrisman, J. J. & Sharma, P. (1999). Defining The Family Business By Behavior. Entrepreneurship: Theory and Practice, 23(4):19-39.
Ciulla, J. B. (2005). In Praise of Nepotizm? Business Ethics Quarterly, 15(1):153-160.
Clinton, E. (2016). Book Review: David Ransburg, Wendy Sage-Hayward, ve Amy M. Schuman, Human Resources in the Family Business Maximising the Power of Your People, Irish Journal of Management, 35(2).
Conway, B. (2004). The New Nepotism. Public Interest, 154:130-135.
Corkindale, G. (2007, Eylül). Nepotizm: The Unspoken Rules. Harvard Business Review. Erişim adresi: https://hbr.org/2007/09/nepotism-the-unspoken-rules
Creswell, J. W. (2007). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches, Second Edition, California: Sage Publications.
Creswell, J. W. ve Miller, D. L. (2000). Determining Validity in Qualitative Inquiry. Theory Into Practice, 39(3): 124-130.
Çetinkaya, F. F., Şener, E. ve Korkmaz, F. (2017). Aile İşletmeleri ve Kayırmacılık: Nitel Bir Araştırma. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(4):119-133.
Elo, S. & Kyngäs, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of advanced nursing, 62(1), 107-115.
Erdem, B., Çeribaş, S. ve Karataş, A. (2013). Otel İşletmelerinde Çalışan İşgörenlerin Kronizm (Eş-Dost Kayırmacılığı) Algıları: İstanbul’da Faaliyet Gösteren Bir, İki ve Üç Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(1):51-69.
Fındıkçı, İ. (2005). Aile Şirketlerinde Yönetim ve Kurumsallaşma, İstanbul: Alfa Basım Yayım.
Firfiray, S., Cruz, C., Neacsu, I., ve Gomez-Mejia, L. R. (2018). Is Nepotism So Bad For Family Firms? A Socioemotional Wealth Approach. Human Resource Management Review, 28(1): 83-97.
Ford, R. ve McLaughin, F. (1985). Nepotism. Personnel Journal (pre-1986), September, 64(9):57-61.
Garih, Ü. (2000). Yönetim İlkeleri, İstanbul: Hayat Yayıncılık.
Gill, M. J. (2014). The possibilities of phenomenology for organizational research. Organizational Research Methods, 17(2), 118-137.
Glesne, C. (2016). Becoming qualitative researchers: An introduction. Pearson. One Lake Street, Upper Saddle River, New Jersey 07458.
Gutiérrez-Broncano, S., Rubio-Andrés, M., & Estévez, P. J. (2014). Managing human resources in family businesses: a review on the current state of research and new proposals for the future. In Effective Human Resources Management in Small and Medium Enterprises: Global Perspectives (pp. 96-112). IGI Global.
Güney, S. (2007). Aile Şirketlerinde İkinci Nesille Devir Sürecinde Başarı Koşulları. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 2: 103-126.
Habbershon, T. G., & Williams, M. L. (1999). A resource-based framework for assessing the strategic advantages of family firms. Family business review, 12(1), 1-25.
Handler, W. C. (1992). The Succession Experience of the Next Generation. Family Business Review, 5(3):283-307.
Handler, W. C. (1994). Succession in Family Business: A review of the Research. Family Business Review, 7(2):133-157.
Hsieh, H. F. & Shannon, S.E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277-1288.
Hutcheson, J. O. (2002). Negotiating Nepotism. Financial Planning, February-2002 :75-76.
İyiişleroğlu, S. C. (2006). Aile Şirketleri: Adana ve Çevresinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Adana, 1-112.
Ichniowski, T. (1988). The new nepotism: why dynasties are making a comeback. Business Week, 31(4), 106-109.
IFERA (2003). Family Businesses Dominate. Family Business Review, 16(4): 235-240.
James, H. S. (1999). Owner as Manager, Extended Horizons and the Family Firm. International Journal of the Economics of Business, 6(1):41-55.
Jaskiewicz, P., Uhlenbruck, K., Balkin, D. B. ve Reay, T. (2013). Is Nepotism Good or Bad? Types of Nepotism and Implications for Knowledge Management. Family Business Review, 26(2):121-139.
Jones, R. G., Stout, T., Harder, B., Levine, E., Levine, J. ve Sanchez, J. I. (2008). Personnel Psychology and Nepotism: Should We Support Anti-Nepotism Policies? The Industrial-Organizational Psychologist, 45(3):17-20.
Karacabey, A. A. (2005). Kitap İncelemesi: Özgür Ateş, Aile Şirketleri: Değişim ve Süreklilik. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60(3).
Karacaoğlu, K. & Yörük, D. (2012). Çalışanların Nepotizm ve Örgütsel Adalet Algılamaları: Orta Anadolu Bölgesinde Bir Aile İşletmesi Uygulaması. “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(3):43-64.
Karpuzoğlu, E. (2004). Büyüyen ve Gelişen Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma, İstanbul: Bilge Matbaacılık.
Kaye, K. (2009). Book Reviews: Adam Bellow, In Praise of Nepotism: A Natural History. Family Business Review, 22(2).
Kenyon-Rouvinez, D. & Ward, J. L. (2005). Inroduction and models, Kenyon-Rouvinez,D. ve Ward,J.L(Ed.), Family Business Key Isssues,(1-16). First Edition, New York City: Palgrave Macmillan.
Kerse, G. & Babadağ, M. (2018). I’m Out If Nepotism is In: The Relationship Between Nepotism, Job Standardization and Turnover Intention. Ege Academic Review, 18(4):631-644.
Koca, C. (2017). Spor Bilimlerinde Nitel Araştırma Yaklaşımı. Spor Bilimleri Dergisi, 28(1): 30-48.
Krefting, L. (1991). Rigor in Qualitative Research: The Assessment of Trustworthiness. The American Journal of Occupational Therapy, 45(3): 214-222.
Kuznar, L. A. & Frederick, W. (2007). Simulating The Effect of Nepotism On Political Risk Taking and Social Unrest. Computational and Mathematical Organization Theory, 13(1):29-37.
Lee, K. S., Lim, G. H. ve Lim, W. S. (2003). Family Business Succession: Appropriation Risk and Choice of Successor. Academy of Management Review, 28(4):657-666.
Lokaj, A. S. (2015). Nepotism as a Negative Factor in Organization Performance. Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 4(2):9-13.
Lopez-Torres, G. C., Maldonado-Guzman, G. ve Pinzon-Castro, S. Y. (2015). Corporate Social Responsibility in Family Business: A Perspective of Mexico. International Review of Management and Business Research, 4(3):633-643.
Marshall, M. N. (1996). Sampling for Qualitative Research. Family Practice, 13(6): 522-525.
Morris, M. H., Williams, R. W. ve Nel, D. (1996). Factors Influencing Family Business Succession. International Journal of Entrepreneurial Behaviour and Research, 2(3):68-81.
Moustakas, C. (1994). Phenomenological Research Methods. Sage publications.
Nadeem, M., Ahmad, R., Ahmad, N., Batool, S. R. & Shafique, N. (2015). Favoritism, Nepotism and Cronyism as Predictors of Job Satisfaction: Evidences from Pakistan. Journal of Business and Management Research, 8:224-228.
Nelton, S. (1998). The Bright Side of Nepotism. Nation’s Business, 86(1):1-5.
Norton, C. (2000, Haziran). Nepotism is Good for British Businesses. Independent. Erişim adresi: https://www.independent.co.uk/news/business/news/nepotism-is-good-for-british-businesses-708202.html
Özkanan, A. ve Erdem, R. (2015). Yönetimde Kayırmacı Uygulamalar Üzerine Nitel Bir Çalışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2):7-28.
Özler, H., Özler, D. E. ve Gümüştekin, G. E. (2007). Aile İşletmelerinde Nepotizmin Gelişim Evreleri ve Kurumsallaşma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17:437-450.
Padgett, M. Y. & Morris, K. A. (2005). Keeping It “All in the Family:” Does Nepotism in the Hiring Process Really Benefit the Beneficiary? Journal of Leadership and Organizational Studies, 11(2):34-45.
Pelit, E., Baytok, A., Soybalı, H. H. ve Kılıç, İ. (2017). Nepotizm Algısından Demografik Özelliklerin Rolü: Otel İşletmeleri İşgörenleri Üzerinde Bir Araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2):45-63.
Polkinghorne, D. E. (1989). Phenomenological research methods. In Existential-phenomenological perspectives in psychology (pp. 41-60). Springer, Boston, MA.
Ransburg, D., Sage-Hayward, W. ve Schuman, A. M. (2016). Human Resources in the Family Business: Maximizing the Power of Your People, First Edition, New York City: Palgrave Macmillan.
Riggio, R. E. ve Saggi, K. (2015). If We Do Our Job Correctly, Nobody Gets Hurt by Nepotism. Industrial and Organizational Psychology, 8(1):19-21.
Royer, S., Simons, R., Boyd, B. ve Rafferty, A. (2008). Promoting Family: A Contingency Model of Family Business Succession. Family Business Review, 21(1):15-30.
Seale, C. (1999). Quality in Qualitative Research. Qualitative Inquiry, 5(4): 465-478.
Seçilmiş, C. ve Uysal, D. (2016). The Moderating Role of Nepotism in the Effect of Employee Empowerment on Perceptions Regarding Organisational Justice at Hospitality Organisations. International Journal of Business and Management Invention, 5(9):65-76.
Sanders, P. (1982). Phenomenology: A new way of viewing organizational research. Academy of Management Review, 7(3), 353-360.
Seidman, I. (2006). Interviewing as Qualitative Research: A Guide for Researchers in Education and the Social Sciences, Third Edition, New York: Teachers College Press.
Sharma, P. (2004). An Overview of the Field of Family Business Studies: Current Status and Directions for the Future. Family Business Review, 17(1):1-36.
Silva, P. ve Silva, R. (2014). Family Business Transfer: The Importance of Continuing the Business. Advances in Economics and Business,2(5):184-190.
Strauss, A. & Corbin, J. (1994). Grounded theory methodology. N. K. Denzin ve Y. S. Lincoln, (Ed.), Handbook of qualitative research içinde (273-285) Thousand Oaks, CA: Sage.
Tirdasari, N. L. ve Dhewanto, W. (2012). Family Business Succession in Indonesia: A Study of Hospitality Industry. Procedia- Social and Behavioral Science, 57:69-74.
Van der Heyden, L., Blondel, C. ve Carlock, R. S. (2005). Fair Process: Striving for Justice in Family Business. Family Business Review, 18(1):1-21.
Vveinhardt, J. ve Petrauskaite, L. (2013). Intensity of Nepotism Expression in Organizations of Lithuania. Management of Organizations: Systematic Research, (66):129-144.
Weber, R. P. (1990). Basic content analysis (No. 49). Sage Publications.
Williams, M. L. & Laker, D. (2010). Nepotism: Can It Affect the Bottom Line? Norteastern Association of Business, Economics, and Technology (NABET) Proceeedings, Ekim 2010, ABD,1:230-236.
Wong, L. C. & Kleiner, B. H. (1994). Nepotism. Work Study, 43(5):10-12.
Yelkikalan, N. ve Aydın, E. (2003). Aile Şirketlerinde Profesyonelleşmeyi Yönlendiren Bir Dinamik: Entelektüel Sermaye Birikimi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1):131-140.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 10. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yordanova, D. I. (2016). Differences Between Bulgarian Family and Non-family Business: A Multivariate Logit Approach. International Review of Management and Marketing, 6(4):779-789.