BAŞKENT KONYA’DA TÜRKİYE SELÇUKLULARI DÖNEMİNDE ESNAF ÖRGÜTLENMESİ

ÖZETKonya’yı 1071 Malazgirt Zaferi’nden kısa süre sonra başkent yapan Türkiye Selçukluları, burada eski Türk-İslam gelenekleri çerçevesinde esnaf örgütlenmesine gitmiş; daha sonra günün şartlarına göre esnaf teşkilatında değişiklik yapmıştır.Başlangıçta esnaflar, Karahanlı Devleti’nde olduğu gibi ilk zamanlarda kurulan İğdişliğe bağlanmış; sonra Abbasi Halifesi Nasır Lidinillah’ın etkisiyle bunun yerini Fütüvvet Teşkilatı almıştır. Daha sonra bu örgüt evrilerek bir Türk kurumu olan Ahiliğe dönüşmüştür. Konya’da Selçuklulardan kalma İğdişlik ve Ahilik’le ilgili mimari eserler, Osmanlı dönemine kadar varlığını sürdürmüş; bu kurumların hatıralarını yaşatmışlardır. Bu makalede, kuruluş tarihleri göz önüne alınarak önce İğdişlik, arkasından Fütüvvet daha sonra da Ahilik teşkilatları ayrı başlıklar altında incelenecek; bunlarla ilgili mimari eserler üzerinde durulacaktır. CRAFT ORGANISATION IN CAPITAL TURKEY DURING THE PERIOD OF THE SELJUKS OF TURKEYAbstractThe Seljuks of Turkey, who made Konya the capital city shortly after the Malazgirt Victory of 1071, went there to organise craftsmen in the frame of old Turkish-Islamic traditions; then changed the organisation of craft according to the conditions of the day.In the beginning, craftsmen were tied to the first-established İgdişlik as it was in the Karahan State; then took its place in the Fütüvvet Organization with Abbasi Khalifa Nasser Lidinillah 's influence. Later, this organization evolved into a Turkish institution, Ahi community. Architectural works related to İğdiş and Ahi community which were from the Seljuks in Konya continued to exist until the Ottoman period; they have kept their memories alive.In this article, taking into consideration the dates of establishment, firstly, İgdişlik, Futüvvet and then Ahi community organizations will be examined under separate titles; architectural works related to these will be emphasizedKey Words: İğdiş Community, Fütüvvet, Ahi Community, Konya.

Anahtar Kelimeler:

İğdişlik, Fütüvvet, Ahilik, Konya

PDF

___

KAYNAKÇA
Arşiv Kaynakları
KŞS. no. 20; 50.
Diğer Kaynaklar
Barkan, Ömer Lütfi, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I: İstilâ Devirlerinin Kolonizatür Türk Dervişleri va Zâviyeler”, VD, S.2 (1942), s.279-386.
Baykara, Tuncer, Türkiye Selçukluları Devrinde Konya, Ankara 1985.
__________, “Konya”, DİA, XXVI, Ankara 2002, s.183-184.
Bayram, Mikail, Ahî Evren ve Ahi Teşkilâtı’nın Kuruluşu, Konya 1991.
Cahen, Claude, Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler, (terc. Yıldız Moran), İstanbul 1984.
__________, İslâmiyet, (terc. Esat Mermi Erendor), Ankara 1990.
Çağatay, Neşet, Bir Türk Kurumu Olan Ahîlik, (2. baskı), Konya 1981.
Erdoğan, Abdülkadir, “Konya’da Eski Tekyeler”, Konya Mecmuası, S.13 (1937), s.819.
Ergenç, Özer, XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara 1995.
es-Sülemî, Tasavvufta Fütüvvet, (terc. Süleyman Ateş), Ankara 1977.
İbn Bîbî, el-Evâmirü’l-Alâ’iyye fi’l-Umûri’l-Alâ’iyye, (yay. Adnan Erzi), Ankara 1956.
Komisyon, Derleme Sözlüğü¸ VII, Ankara 1974.
Konyalı, İbrahim Hakkı, Âbideleri ve Kitâbeleri ile Konya Tarihi, Konya 1964.
Köprülü, M. Fuad, Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu, İstanbul 1981.
Kurtuluş, Rıza, “İğdiş”, Ahilik Ansiklopedisi, II, Ankara 2016, s.24-25.
Küçükdağ, Yusuf, “Lâle Devri’nde Konya”, (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi), Konya 1989.
___________, “Konya’da Ahî Evran Zâviyesi ve 1097 H/1687 M Tarihli Vakfiyesi”, Yeni İpek Yolu, Konya Ticaret Odası Dergisi, Konya II, Özel Sayı (Aralık 1999), s.65-79.
__________, “Emir-i İğdişan”, Ahilik Ansiklopedisi, I, Ankara 2016, s.388.
__________, “Emir-i İğdişan Türbesi”, Ahilik Ansiklopedisi, I, Ankara 2016, s.388.
__________, “Ahi Ali Tekkesi”, Ahilik Ansiklopedisi, I, Ankara 2016, s.43.
__________, “Ahi Evran Zaviyesi”, Ahilik Ansiklopedisi, I, Ankara 2016, s.108-109.
__________, “Ahi Mustafa Hânkahı”, Ahilik Ansiklopedisi, I, Ankara 2016, s.157.
__________, “İbn Kalemşah Dergâhı”, Ahilik Ansiklopedisi, II, Ankara 2016, s.19.
__________, “Lâlâ Hânkahı”, Ahilik Ansiklopedisi, II, Ankara 2016, s.96.
__________, “Ziya Hânkahı”, Ahilik Ansiklopedisi, II, Ankara 2016, s.390.
__________, “Ahi Evran Dükkânı”, Ahilik Ansiklopedisi, Ankara 2016, s.96.
__________, “Ahi İlyas Değirmeni”, Ahilik Ansiklopedisi, I, Ankara 2016, s.127.
__________, “Ahi Murad Hamamı”, Ahilik Ansiklopedisi, I, Ankara 2016, s.152.
__________, “Ahi Veliyüddin Türbesi”, Ahilik Ansiklopedisi, I, Ankara 2016, s.203.
Mevlânâ Celâleddin, Mecâlis-i Sab’a (Yedi Meclis), (terc. Abdûlbâki Gölpınarlı), Konya 1965.
Ocak, Ahmet Yaşar, “Fütüvvet”, DİA, XIII, s.261-263.
Oruç Beğ, Tarih, (haz. N. Öztürk), İstanbul 2008.
Redhouse, Turkish-English Dictionary¸ İstanbul 1998.
Sultan Veled, İbtidâ-nâme, (terc. Abdûlbâki Gölpınarlı), Ankara 1976.
Şahin, İlhan, “Ahî Evran”, DİA, I, İstanbul 1988, s.529-530.
Taeschner, F., “İslâm Ortaçağında Futuvva (Fütüvvet Teşkilâtı)”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, XV/1-4 (Ekim 1953-Temmuz 1954), s.3-32.
Tek, Abdürrezzak, “Fütüvvet”, Ahilik Ansiklopedisi, I, Ankara 2016, s.425-427.
Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 1998.