Ercan KARAKOÇ, Ali Serdar METE

19981

OSMANLI ASKERÎ MODERNİZASYON ÇALIŞMALARI ÇERÇEVESİNDE YAPILAN SİLAH ALIMLARININ MALÎ YAPIYA ETKİLERİ (1853-1908)

Osmanlı ordusunda uygulanan ıslahat çalışmaları 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kurumsallaşmaya başlamıştı. Islahat fikrinin temelinde, ordunun eski gücüne kavuşturulması yatıyordu. Savaşın değişen şartları ıslahatın ancak modern usullerin her alanda uygulanmasıyla mümkün olabileceğini gösterdiğinden, Kırım Savaşı’ndan sonra Osmanlı ordusunun modernleşmesine yönelik yapılan çalışmalar hız kazandı. Bu çerçevede, modern savaşın gereklerine uygun bir ordu tesis etme gayreti, Tanzîmat ve Meşrutîyet dönemlerinde, Osmanlı yönetiminin önceliği oldu. Askerî modernleşmenin sürdürülebilmesi için ihtiyaç duyulan kaynakların teminiyse Osmanlı maliyesinde iç ve dış borçlanma, faiz erteleme, gelir devri ve nihayet gelirlerin alacaklıların kontrolüne bırakılması gibi tedbirlere başvurulmasına sebep oldu. Bu süreçte, Osmanlı ekonomisi uluslararası ekonomiye eklemlenirken, adım adım dışa bağımlı hale de geldi. Alınan ekonomik tedbirler dışa bağımlılığı azaltmamasına ve ağır mali yüke rağmen Osmanlı yönetimi askerî alandaki ıslahatlarını sürdürmüştür

THE EFFECTS OF THE FIREARM PURCHASINGS ON THE OTTOMAN FINANCIAL STRUCTURE DURING THE MILITARY MODERNIZATION (1853-1908)

Reforms implemented for the Ottoman army began to be institutionalized in the middle of the19th century. The basic idea was to restore the former power of the army. Since the changingconditions of war had shown that reform was possible only with the application of modern methods toevery field, the works made on the modernization of the Ottoman army gained momentum after theCrimean War. The effort to establish an army in-line with the requirements of modern warfare wasthe Ottoman administration’s primary aim during the Reorganization and Constitutional periods.The provision of resources required to sustain military modernization led to different measures in theOttoman economy such as domestic and foreign borrowing, interest postponement, transfer ofrevenues, and ultimately the allocation of revenues to creditors. In this process, while the Ottomaneconomy became integrated into the international economy, it gradually became dependent on foreignsources. Despite the economic measures taken did not reduce dependency on international resourcesand the heavy financial burden, the Ottoman administration sustained military reforms andmodernization.
PDF

___

  • BOA. HR.İD. (9/455 and 1159/30).
  • BOA. İ.MSM. (18/406).
  • BOA. A.} MKT.MVL. (9/19).
  • BOA. Y.HUS. (198/64).
  • BOA. Y.MTV. (27/59, 29/33 and 64/123).
  • BOA. TFR-I M. (13/1268).
  • BOA. İ.TPH. (5/32).
  • BOA. BEO. (2265/169808).
  • BOA. İ.ML. (82/51).
  • BOA. Y.HUS. (198/64).
  • BOA. Y.MTV. (27/59, 29/33 and 64/123).
  • BOA. TFR-I M. (13/1268).
  • BOA. HR.TO. (530/61).
  • OSA-MA, Walter Schmid, Vor 100 Jahren: Türkenzeit in Oberndorf, 10.02.1987
  • “Modern Turkish reforms” (1835, June 12), Public Ledger and Daily Advertiser.
  • “Officers for the Turkish army” (1839, February 2), Windsor and Eton Express.
  • “The moral and the physical conditions of the Turkish army” (1853, June 3), Bucks Herald.
  • “Treaty of Berlin” (1878, July 20), Manchester Times.
  • “The Turkish government wanted to buy twenty six quick-firing field guns” (1902, August 1), Western Times.
  • “Turkish sultan’s dilemma, no money no guns” (1905, May 1), Freemans Journal.
  • A Century of Deutsche Bank in Turkey. (2009). İstanbul: Historical Association of Deutsche Bank.
  • Agoston, G. (2006). Barut, Top ve Tüfek Osmanlı İmparatorluğu’nun Askeri Gücü ve Silah Sanayisi(T. Akad, Trans.). İstanbul: Kitap Yayınevi
  • Agoston, G. (2013), Osmanlı’da Savaş ve Serhad, (K. Şakul, Trans.), İstanbul: Timaş Yayınları.
  • Ahmet Lûtfî Efendi, (1993), Vak’a-Nüvis Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi, XV, (M. Aktepe, Prep.). Ankara: TTK.
  • Akad, M. T. (2011). Savaş tarihinin dönüm noktaları. Ankara: Kitap Yayınevi.
  • Akdemir, T. & Yeşilyurt, Ş. (2018). Tanzimat sonrası Osmanlı’da bütçe açıkları ve mali konsolidasyon uygulamaları. Maliye Dergisi, 174, 240-269.
  • Akdemir, T. & Yeşilyurt, Ş. (2017). Borç etiği ve borç etiği perspektifinden Osmanlı Devleti’nde dış borçlar. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22/2, 379-405.
  • Akkuş, Y. (2018). Modern dönem Osmanlı maliyesine analitik bir bakış. İstanbul İktisat Dergisi, 68(1), 113-160.
  • Akyıldız, A. (2018). Osmanlı bürokrasisi ve modernleşme. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Avcı, A. (1963). Türkiye’de askerî yüksek okullar tarihçesi (cumhuriyet devrine kadar). Ankara: Genelkurmay Basımevi.
  • Aybet, G. (2010). Avrupalı seyyahların gözüyle Osmanlı ordusu [1530-1699]. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Bakeless, J. (1921). The economic causes of modern war. New York: Moffat, Yard and Company.
  • Berkes, N. (2010). Türkiye’de çağdaşlaşma. İstanbul: YKY.
  • Beşirli, M. (2004a). II. Abdülhamid döneminde Osmanlı ordusunda Alman silahları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16), 121-139.
  • Beşirli, M. (2004b). Birinci dünya savaşı öncesinde Türk ordusunu top mühimmatı alımında pazar mücadelesi: Alman Friedrich Krupp firması ve rakipleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15, 169-203.
  • BEYDİLLİ, K. (1985). Büyük Friedrich ve Osmanlılar- XVIII. Yüzyılda Osmanlı-Prusya İlişkileri-, İstanbul: İstanbul University Publications.
  • Birdal, M. (2010). The political economy of Ottoman public debt. London: I. B. Tauris Publishers.
  • Black, J. (2013). War and technology. Indianapolis: Indianapolis University Press.
  • Bloch, I. S. (1900). Modern weapons and modern war. London: Grant Richards.
  • Browning, O. (1903). Wars of the century and the development of military science. London: W. & R. Chambers Limited.
  • Clausewitz, C. V. (2015). Savaş üzerine (S. Koçak, Trans.). İstanbul: Doruk Yayınları.
  • Childs, J. (2000). The military revolution I: The transition to modern warfare. C. Townshend (Ed.), The Oxford History of Modern Warfare in (p. 20-39). Oxford: Oxford University Press.
  • Çelik, Y. (2013). Şeyhü’l-Vüzerâ Koca Hüsrev Paşa: II. Mahmud devrinin perde arkası. Ankara: TTK.
  • Çetin, M. & Kök, R. (2015). Kırım Savaşı’nda Osmanlı Ordusu’nda yaşanan lojistik problemler. Turkish Studies, 10(10), 313-340.
  • Demir, U. (2015), Osmanlı hizmetinde bir mühtedi: Humbaracı Ahmed Paşa. İstanbul: Yeditepe Yayınevi. Ebubekir Râtib Efendi’nin Nemçe Sefâretnâmesi (2012). (A. Uçman, Prep.). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • Efe, Z. & İnanç, H. (2016). Teşkilat, teçhizat ve tefekkürât (Doktrin) (3T) perspektifinde dumansız barut teknolojisi (18. yy ve 20. yy Osmanlı ordusu örneği). Yeni Fikir, 6, 86-103.
  • Findley, C. V. (1980). Bureaucratic reform in the Ottoman Empire the sublime porte, 1789-1922. Princeton: Princeton University Press.
  • Gencer, A. İ., Örenç, A. F. & Ünver, M. (2008). I/Belgeler Türk-Amerikan silah ticareti tarihi. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
  • Gencer, F. (2011). Merkezileşme politikaları sürecinde yurtluk-ocaklık sisteminin değişimi. Tarih Araştırmaları Dergisi (TAD), 30(49), 75-96.
  • Geyikdağı, V. N. (2008). Osmanlı Devleti’nde yabancı sermaye 1854-1914. İstanbul: Hil Yayınları.
  • Gezer, Ö. & Yeşil, F. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nda “sürat” topçuluğu I (1773-1788): Top döküm teknolojisi, bürokratik yapı ve konuşlanma. Osmanlı Araştırmaları, 52(52), 135-180.
  • Goldstone, J. A. (2007). Why Europe? The rise of the west in world history 1500-1800. Boston: The McGraw-Hill.
  • GOLTZ, C. F.v. d. (2017). Plevne Tarih-i Harbden Asâkir-i Redîfe Kısmına Dâir Tedkîkât, (H. Kazancıoğlu, Prep.), İstanbul: Kayıhan Yayınları.
  • Grant, J. A. (2003). Arms trade in Eastern Europe 1870-1914. D. J. Stoker Jr & J. A. Grant (Ed.), Girding for battle: the arms trade in the global perspective 1815-1940 in (p. 25-43). Westport: Praeger.
  • Gürsakal, G. G. (2010). Osmanlı ve büyük güçlerin askeri harcamalarına karşılaştırmalı bir bakış (1840-1900). Gazi Akademik Bakış, 4(7), 115-131.
  • İnalcık, H. (2012). Timar, İslam Ansiklopedisi (Vol. 41, p. 168-173). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • İnce, Y. (2013), Osmanlı barut üretim teknolojisinde modernleşme: Azadlu baruthanesi (1794-1878). (Unpublished Ph. D. Thesis), Selçuk University, Institute of Social Sciences, Konya.
  • Karabekir, K. (2001). Türkiye'de ve Türk Ordusunda Almanlar. (O. Hülagü & Ö. H. Özalp, Prep.). İstanbul: Emre Yayınevi.
  • Karpat, K. H. (2002). Osmanlı modernleşmesi toplum, kurumsal değişim ve nüfus (A.& K. Durukan, Trans.). İstanbul: İmge Kitabevi.
  • Kepenek, Y. & Yentürk, N. (1994). Türkiye ekonomisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Kış, S. (2017). Osmanlı’da Alman ekolü Von der Goltz Paşa (1883-1895). Konya: Palet Yayınları.
  • Kurat, A. N. (2011). Türkiye ve Rusya XVIII. yüzyıl sonundan kurtuluş savaşına kadar Türk-Rus ilişkileri (1789-1919). Ankara: TTK.
  • Longridge, J. A. (1890). Smokeless powder and its influence on gun construction. London: E. & F. N. Spon.
  • Mahmut Muhtar Paşa (1988). Maziye bir nazar: Berlin Andlaşması’ndan Harb-i Umûmî’ye kadar Avrupa ve Türkiye-Almanya münasebetleri (E. Kılınç, Prep). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
  • Mehmed Es’ad (1310). Mirât-ı Mekteb-i Harbîye. İstanbul: -Artin Asaduryan- Şirket-i Mürettibîye Matba’sı.
  • Ortaylı, İ. (1998). Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman nüfuzu. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Ortaylı, İ. (2006). İmparatorluğun en uzun yüzyılı. İstanbul: Alkım Yayınevi.
  • Ortaylı, İ. (2008). Osmanlı'da değişim ve anayasal rejim sorunu. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Ortaylı, İ. (2010). Osmanlı İmparatorluğu ve Alman ilişkileri. I. Baytar (Ed.), İki dost hükümdar Sultan Abdülhamid Kaiser II. Wilhelm in (p. 1-17). İstanbul: Türkiye Büyük Millet Meclisi, Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı.
  • Ortenburg, G. (2002). Waffen der Millionenheere 1871-1914. Augsburg: Bechtermünz.
  • Osmanlı Belgelerinde Kırım Savaşı (1853-1856). (2006). (K. Güralkan & M. Küçük et.al. Prep.) Ankara: Prime Ministry Ottoman Archives Department Publications.
  • Önsoy, R. (1982). Türk-Alman İktisadî Münasebetleri (1871-1914). İstanbul: Enderun Yayınları.
  • Özcan, A. (1995). II. Mahmud ve reformları hakkında bazı gözlemler. Tarih İncelemeleri Dergisi (TİD), 10(1), 13-39.
  • Özdemir, B. (2010). Osmanlı devleti dış borçları. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı
  • Özgüldür, Y. (1993). Yüzbaşı Helmut von Moltke’den müşir Liman von Sanders’e Osmanlı ordusunda Alman askeri heyetleri, OTAM, 4, 297-307.
  • Öztürk, Y. K. (2016). Osmanlı normatif iktisadi yapısının iç ve dış kaynaklı bozulma nedenleri. Akademik Bakış, 54, 394-404.
  • Pamuk, Ş. (2005). Osmanlı-Türkiye iktisadî tarihi 1500-1914. İstanbul: İletişim Yayınları. Prusya Kralı Büyük Frederikin Emsâl-i Hikemîyesi (1303). (Mehmed Tahir, Trans.). Konstantinîye: Kitabhâne-i Ebuzziyâ.
  • Quataert, D. (2006). 19. yüzyıla genel bir bakış. H. İnalcık & D. Quataert (Ed.), Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik ve sosyal tarihi 1600-1914 in (Vol. 2). İstanbul: Eren Yayıncılık.
  • Richards, G. & Metz, K. S. (1992). A short history of war: evaluation warfare and weapons. Carlisle: U.S. Army War College. Rus genelkurmay belgelerinde II. Abdülhamid ve Osmanlı ordusu (M. Bashanov & İ. Kemaloğlu) İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Yayınları.
  • Sabancı, Z. (2016). Osmanlı askeri teknolojisi ve silahlanma politikası. (Unpublished Ph. D. Thesis), Mersin University, Institute of Social Sciences, Mersin).
  • Satia, P. (2018). Empire of guns the violent making of industrial revulotion. New York: Penguin Press.
  • SEEL, W. (1993). Mauser-Puzzle, Wie der Türkeiauftrag zustande kam, Deutsche Waffen Journal, 29(1), 42-47.
  • Somel, S. A. (2010). Osmanlı’da eğitimin modernleşmesi (1839-1908) İslamlaşma, otokrasi ve disiplin (O. Yener, Trans.). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Subhî & Nâci (1323). Rehber-i fenni esliha. Dersa’det: Mekteb-i Fünûn-ı Harbîye Matba’sı.
  • Şahin, A. (2018). Osmanlı Devleti’nde rüşdiye mektepleri. Ankara: TTK.
  • Şakul, K. (2001). Ottoman artillery and warfare: Eighteenth century. (Unpublished Master’s Thesis), Bosphorus University, Institute of Social Sciences, İstanbul.
  • Şehdî Osman Efendi (2011). Rusya Sefâretnâmesi 1757-1758 (T. Polatcı, Prep.). Ankara: TTK.
  • Şişman, A. (2004). Tanzimat döneminde Fransa’ya gönderilen Osmanlı öğrencileri (1839-1876). Ankara: TTK.
  • Tabakoğlu, A. & Taşdirek, O. Ç. (2015). Osmanlıda mâlî denetimin kurumsal gelişimi-Maliye teftiş heyetinin kuruluşu. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(2), 91-113.
  • Tennent, J. E. (1864). The story of guns. London: Longman, Roberts & Green.
  • Tetik, F. (2018). Sultanın silahları II. Abdülhamid dönemi savunma sanayii ve silah teknolojisi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Treaty between Great Britain, Germany, Austria, France, Italy, Russia and Turkey for the settlement of affairs in the East: Signed at Berlin, July 13, 1878. (1908). The American Journal of International Law, 2(4), 401-404.
  • Tunalı, A. C. (2003). Tanzîmât döneminde Osmanlı kara ordusunda yapılanma (1839-1876). (Unpublished Ph. D. Thesis), Ankara University, Institute of Social Sciences, Ankara.
  • Tuncer, H. (2000). 19. yüzyılda Osmanlı-Avrupa ilişkileri. Ankara: Ümit Yayıncılık.
  • Tunçel, A. K. & Yıldırım, M. (2014). 1854-1874 döneminde Osmanlı Devleti’nin dış borçlanması: Kaç milyar dolar Osmanlı Devleti’nin iflasına neden oldu?. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 1-26.
  • Turhan, M. (1988). Kültür Değişimleri. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
  • Türk, F. (2012). Türkiye ve Almanya arasındaki silah ticareti 1871-1914 Krupp firması, Mauser tüfek fabrikası, Alman silah ve cephane fabrikaları. İstanbul: IQ Yayınları.
  • Türkmen, Z. (2015). XIX. yüzyıl askerî yenileşme devri eğitim-öğretim kurumlarından Mekteb-i Harbiye-i Şahane (Sultan II. Mahmut ve Sultan Abdülmecit dönemleri), F. E. Emecen, A. Akyıldız & E. S. Gürkan (Ed.), Osmanlı İstanbulu in (133-162), Vol. III, İstanbul: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Yayınları.
  • Ünal, U. (2008). Sultan Abdülaziz devri Osmanlı kara ordusu (1861-1876). Ankara: ATASE Yayınları.
  • Ünalp, F. R. (2013). İlklerin savaşı: Kırım savaşı (1853-1856). Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi, 22, 1-17.
  • Wallach, J. L. (1977). Bir askerî yardımın anatomisi Türkiye’de Prusya ve Alman askerî heyetleri 1885-1919 (F. Çeliker, Trans.). Ankara: Genelkurmay Basımevi.
  • Wilkinson, H. (1841). Engines of war: or historical and experimental observations on ancient and modern warlike machines and implements. London: Longman, Orme, Green and Longmans.
  • Winterstetten, K. (2011). Berlin Bağdat Alman yayılmacılığı ve Osmanlı politikaları (F. Yılmaz, Prep.). İstanbul: İz Yayınları
  • Yardımcı, M. E. & Ayvaz, E. (2017). Osmanlı mali sisteminde İrâd-ı Cedid hazinesi ve muhasebe kayıtları (1799-1800), Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7/7, 253-287.
  • Yıldız, G. (2009). Neferin adı yok zorunlu askerliğe geçiş sürecinde Osmanlı Devleti’nde siyaset, ordu ve toplum (1826-1839). İstanbul: Kitabevi Yayınları
  • Yorulmaz, N. (2018). Büyük savaşın kara kutusu II. Abdülhamid’den I. Dünya Savaşı’na Osmanlı silah pazarının perde arkası. İstanbul: Kronik Kitap.
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-5766
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1994
  • Yayıncı: Selçuk Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

OSMANISCHE SPRICHWÖRTER (1865) ADLI ESERDEKİ TÜRK ATASÖZLERİ VE BU ATASÖZLERİNİN TELAFFUZU -II

Tuncay BÖLER

OSMANLI ASKERÎ MODERNİZASYON ÇALIŞMALARI ÇERÇEVESİNDE YAPILAN SİLAH ALIMLARININ MALÎ YAPIYA ETKİLERİ (1853-1908)

Ercan KARAKOÇ, Ali Serdar METE