OSMANISCHE SPRICHWÖRTER (1865) ADLI ESERDEKİ TÜRK ATASÖZLERİ VE BU ATASÖZLERİNİN TELAFFUZU -II

1928 Harf İnkılabı'ndan önce Avrupalı bilginler tarafından Latin harfleriyle yazılantranskripsiyon metinleri (transcribed texts), Türk dili araştırmaları için oldukça önemlidir. Ana diliTürkçe olmayanların elinden çıkması sebebiyle birtakım yanlışları ihtiva edebileceği hatırdan uzaktutulmaması gereken transkripsiyon metinlerinin yazılış amaçları farklı farklı olsa da bunlar -özellikle sözcüklerin telaffuzlarına yani konuşma diline de yer verdikleri için- ses bilgisi ve başkaaçılardan önemli birer kaynaktır. Bu türden eserler üzerinde Batı’da 1900’lü yılların başında birtakımincelemeler yapılmaya başlanmışken Türkiye’deki araştırmalar 1990’lı yıllara kadar sarkmıştır.Günümüzde Almanca, Fransızca, İtalyanca, İngilizce yazılmış birtakım transkripsiyon metinleriüzerinde yapılan çalışmalar hâlâ devam etmektedir. Burada konu edinilen atasözlerine kaynaklık edenOsmanische Sprichwörter (Osmanlı Atasözleri) 1865’te Viyana’da yayımlanmış transkripsiyonmetinlerindendir. Eserde 500 atasözü bulunmaktadır. Bilindiği gibi Arap alfabesi ile yazılansözcükler genellikle kalıplaşmış bir imlaya sahip oldukları için çoğu zaman telaffuzu örter, tam olarakgöstermezler. Osmanische Sprichwörter’de hem Alman ve hem de Fransız transkripsiyon sisteminegöre atasözlerinin telaffuzları yazıya yansıtılmaya çalışılmış, böylelikle bizler için imla ile telaffuzarasındaki farklılıkların görülmesi imkânı ortaya çıkmıştır. Makalede Osmanische Sprichwörter’debulunan 100 (101-200 arası) atasözü değerlendirilmiş, bu atasözlerinde yer alan sözcük ve eklerintelaffuzları ele alınmıştır.

TURKISH PROVERBS AND THEIR PRONUNCIATION IN OSMANISCHE SPRICHWÖRTER (1865) -II

Transcribed texts written in Latin letters by European scholars before the Letter Revolution of 1928 are very important for Turkish studies. It should be noted that they may contain some mistakes as they are the works of non-native speakers. While these texts may have been written for other purposes, they are nonetheless significant phonological resources as they include pronunciation of words, i.e colloquial language. Studies on these type of works started in early 1900s in the West whereas they started in 1990s in Turkey. Transcribed texts written in German, French, Italian and English are currently being studied. The subject of this study is the transcribed texts of Osmanische Sprichwörter, published in 1865 in Vienna. It contains 500 proverbs. Words written in Arabic alphabet mostly obscured pronunciation as they had rigid, structured orthography. In Osmanische Sprichwörter, the pronunciation of proverbs are given both in German and in French transcription systems and thereby it was made possible to ascertain the difference between orthography and pronunciation. In this study, 100 (101 to 200) proverbs were evaluated. The pronunciations of the words and affixes were discussed

___

  • Bekâr, B. (2019). Batı kültüründe Türk atasözleri (16. yüzyıl-19. yüzyıl). Konya: Kömen Yay.
  • Böler, T. (2018). Osmanische Sprichwörter (1865) adlı eserdeki Türk atasözleri ve bu atasözlerinin telaffuzu. V. Yıldız Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı içinde (s. 850-865), İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Yay.
  • Duman, M. (1999). Klasik Osmanlı Türkçesi döneminde i/e meselesine dair. İlmî Araştırmalar, 7, 65- 103.
  • Hazai, G. (2012). Türkiye Türkçesinin dünü ve bugünü (T. Turan, Çev.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
  • K. K. Orientalische Akademie (1865). Osmanische sprichwörter. Wien: K.K. Hof- und Staats-Druckerei.
  • Kartallıoğlu, Y. (2011). Klasik Osmanlı Türkçesinde eklerin ses düzeni (16, 17 ve 18. yüzyıllar). Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
  • Tulum, M. (1991). Alfabe ve alfabemiz üzerine. Dil ve alfabe üzerine görüşler içinde (s. 23-27). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay.