AZERBAYCAN'DA DİL POLİTİKALARININ TOPLUMDİLBİLİMSEL PARADİGMALARI
Dil politikası bütün toplumlar için her zaman büyük bir önem arz etmektedir. Toplumlardafarklı nedenlere bağlı olarak dil politikasının uygulanmasında birçok faktör ortaya çıkmıştır.Azerbaycan’da da dil politikasının uygulanmasında çok farklı etkenler ve nedenler olmuştur.Azerbaycan’daki alfabe değişikliklerinin farklı siyasal ve kültürel süreçlerde nasıl ve hangi savlaresasında gerçekleştirildiği ve bu değişikliklerin ulusal kimlik tartışmalarına yansımalarına ne şekildeolduğu gibi konuları bu yazımızda incelemeye çalışacağız. Bu inceleme, 1918-2018 döneminikapsayan tarihsel sürece atıfla, farklı çağdaşlaşma ve ilerleme söylemleri ile ulusal dil ve ulusal kimliktanımlarının birbirlerine eklenmeleri çerçevesinde yapılacaktır. Bu açıdan Azerbaycan’da bir asırdaüç defa gerçekleşen alfabe değişikliğini farklı politik ve kültürel paradigmalarda farklı vurgularla birönceki dönemin siyasal ve kültürel mirasını, onların yeni dönüşüm süreçlerinde belirleyicilikleriniazaltmaya yönelik simgesel faaliyetler olarak değerlendirmek mümkündür.Bu makalenin konusunu, Azerbaycan’da M. F. Ahundzade’nin XIX. yüzyılın sonlarında alfabereformuyla başlattığı alfabe-dil politikası, XX. yüzyılda Azerbaycan’da yapılan alfabe değişiklikleri vebu değişikliklerin ulusal kimlik, ilerleme ve modernleşme söylemlerine eklemlenmesi oluşturmaktadır.
SOCIOLINGUISTIC PARADIGMS OF AZERBAIJAN’S LANGUAGE POLICY
Language policy has always been of great importance and feature for every society. Several factors have emerged in the implementation of language policy due to different reasons in societies. There were many different factors and reasons in the implementation of language policy in Azerbaijan. In this article, we will try to examine issues such as how and on which arguments the alphabet changes in Azerbaijan were carried out in different political and cultural processes and how these changes were reflected in the national identity debates. This study will be carried out in the framework of articulation of different modernization and progress discourses and definitions of national language and national identity, with reference to the historical process covering the period 1918-2018. In this respect, it is possible to evaluate the alphabet change that occured three times in a century in Azerbaijan as symbolic activities aimed at reducing the political and cultural heritage of the previous period and their decisiveness in the new transformation processes with different emphasis on different political and cultural paradigms.
___
- Abdullayev, A. (1939, 12 may). Benim notlarım. Gommunist, s. 3.
- Ahundov, M. F. (1962). Eserləri-III (C. 3). Bakü: ASSC Yay.
- Alstadt, L. (1992). The Azerbaijani Turks: power and ıdentity under the Russian rule. Stanford University Press.
- Azerbaycan devlet dili hakkında kanun. (1993, 28 Ocak). Azerbaycan Gazatesi s. 7.
- Azerbaycan Halk Cumhuriyeti ansklopedisi. (2004). (C. I). Bakü: Lider Yay.
- Azerbaycan tarihi belgeleri. (1989). Bakü: Azerbaycan Üniversitesi Yay.
- Balayev, H. (2002). Azerbaycan dilinin devlet dili gibi teşekkül tarihinden (XVI-XX yüzyıllar). Bakü: Bilim ve Hayat Yay.
- Budagova Z., Demirçizade E., Şiraliyev. M. & Rustemov R. (1957, 29 Eylül). Azerbaycan dilinin imla kuralları projesi ve ю, я, e harfleri hakkında. Komunist gazatesi, s. 2.
- Celilov, F. (1990, 30 Mart). Zararın yarısından. Azerbaycan gazetesi, s. 3
- Demirçizade, E. (1979). Azerbaycan edebi dilinin tarihi. Bakü: Maarif Neşriyatı Yay.
- Efendiyev, O. (1981). Azerbaydjanskoe gasudarstvo Sevevidov. Bakü: Nauk Yay.
- Hacıbeyov, Ü. (1939, 23 Mayıs). Benim notlarım. Edebiyat gazetesi, s. 3.
- Hacıyev, T. (2017). Seçilmiş eserleri. (C. II.) Bakü: Bilim Yay.
- Hüseynov, E. (1991). Halkın gelişimi başka konudur. Bakü: Yeni Fikir Yay.
- İbrahimov, E. (2018). Azerbaycan Halk Cumhuriyeti dil meseleleri. Bakü: Han Yay. Kahramanlı, N. (2002). Eski-yeni alfabe. Bakü: Yurd Yay.
- Lermontov, M. (1940). Polnoe sobranie soçineniy. Leningrad.
- Nerimanoğlu, K.V. (2006). Azerbaycan Devlet dili Politikası. Bakü: Çinar Yay.
- Onullahi, S.M., Hasanov A.G. (1974). Sefevi hükümdarlarının daha iki mektubu hakkında. Bakü: Azerbaycan Devlet Üniversitesi Yay.
- SSCB Anayasası, 1936
- Vurgun, S. (1939, 12 Mayıs). Kültür ve mükemmel alfabe uğrunda. Gommunist gazetesi, s. 7.
- Zeynalov, Y. (1939, 19 Eylül). Bazı notlarım. Muallim gazatesi, s. 2.
- ISSN: 1300-5766
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 1994
- Yayıncı: Selçuk Üniversitesi