SİNEMANIN TAŞRADA GELİŞİM SÜRECİ: KONYA’DA İLK SİNEMALAR VE GÖSTERİLEN FİLMLER 1910–1950

İstanbul dışında ilk sinema salonu 1909’da İzmir’de açılır. Bunu Ankara ve Bursa’daki sinema salonlarıizlemiştir. Konya’da ilk sinema gösterimi, İzmir’de sinema salonunun açılmasından bir yıl sonra 1910 yılında, AmerikalıMisyoner Dr. Dat’ın özel hastanesinde “Hıristiyan Gençlik Teşkilatı” tarafından gerçekleştirilir. İlk sinema salonu ise bundan üç yıl sonra 1913’te, Sanayi Mektebi Sinemasıadıyla faaliyete geçirilir. Konya’nın ikinci sinema mekânı, esas olarak 1923’ten sonra Belediye mülkiyetinde sinemaya dönüştürülen Belediye Sineması’dır. Bu iki deneyim, 1938’de Belediye Sinemasıişletmecilerinden Tevfik Ceylani’nin Yeni Sinema’sıile başlayan özel sinemacılığa güçlü bir arka plan oluşturur.

Anahtar Kelimeler:

Sanayi Mektebi Sineması, Belediye Sineması, Tevfik Ceylani, Yeni Sinema.

The first movie theater outside of İstanbul opened in İzmir in 1909. Theater houses in Ankara and Bursa followed this. The year after the showing in İzmir, the first movie projection in Konya was perfomed by “The Young Christians Organisation” at the hospital of Dr. Dat, an American missionary. The first theater house went into operation three years later, in 1913 as the “Sanayi Mektebi Sineması-The Industrial School Cinema”. The second place of movie projection was the Municipality Cinema that was actually converted to a movie theater after 1923. This experience formed a sound background of private movie projection that was started by a former Municipality Cinema manager Tevfik Ceylani as the New Cinema in 1938

Keywords:

Industrial School Cinema, Municipality Cinema, Tevfik Ceylani, The New Cinema,

PDF

___

BOA, 02/S/1338 (Hicrî)/27.10.1919, DN: 78, GN: 41, FK: DH.UMVM.
BOA, 04/S/1338 (Hicrî)/29.10.1919, DN: 78, GN: 42, FK: DH.UMVM. Akyokuş, 3 Mayıs–4 Haziran 1948.
Babalık, 13 Haziran 1922–10 Şubat 1948.
Halk, 9 Temmuz 1923.
Selçuk, 19 Ocak 1946–16 Eylül 1947.
Türk Sözü, 18–28 Haziran 1917.
ARABACI Caner, 1999, Geçmişten Günümüze Konya Ticaret Odası 1882–1999, Konya Ticaret Odası Yayını, Konya.
ÇAKIR Hamza, 1997, 1920’lerde “Taşrada Sinema Hayatı” Toplumsal Tarih, C: 8, S: 48, Tarih Vakfı Yayını, İstanbul.
ÇAPANOĞLU M. Süleyman, 1967, “Ekrem Reşad Bey”, İstanbul Ansiklopedisi, C: 9, S: 125, Reşat Ekrem Koçu (Hz.), Koçu Yayınları, İstanbul.
DOĞAN M. Sabri, 2005, “Millî Mücadele Günlerinde ve Cumhuriyetin İlk Yıllarında Konya Sinemaları” Yeni İpek Yolu Dergisi, Nisan-2005, S: 206, KTO Yayını, Konya.
ES Selçuk, “İlk Defa Konya’da Sinema ve Filmler”, Koyunoğlu Müzesi, DN: 3411, Konya.
ES Selçuk, “Sanayi Mektebi Sineması”, Koyunoğlu Müzesi, DN: 3408, Konya.
ES Selçuk, “Alâeddin Tepesi Tiyatrosu (Belediye Sineması)”, Koyunoğlu Müzesi, DN: 3411, Konya.
ES Selçuk, 1974, “Konya Ansiklopedisi”, Yeni Konya: 23 Eylül 1974.
KİŞMİR Celâlettin ve ES Selçuk, 1962, “Yarım Asır Öncesi Konya” Yeni Konya: 23–27 Mayıs 1962, Konya.
ODABAŞ Battal, 2006, “Türk Sinemasının Kuruluşunda Ordunun Rolü, Belge(sel) Film ve Kurtuluş Savaşı Filmleri”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, S: 24, İstanbul.
ODABAŞI A. Sefa, 1998, 20. Yüzyıl Başlarında Konya’nın Görünümü, İl Kültür Müdürlüğü Yayını, Konya.
ODABAŞI A. Sefa, 2001, “Geçmişin Konya Sinemaları”, CÖNK Konya Yazıları, Fasikül: 31, 22 Ağustos 2001, Konya.
ONARAN Âlim Şerif, 1999, Türk Sineması I. Cilt, Kitle Yayınları, Ankara.
ÖZTÜRK Serdar, 2005, Erken Cumhuriyet Döneminde Sinema Seyir Siyaset, Elips Kitap, Ankara.
ÖZÖN Nijat,1968, Türk Sineması Kronolojisi (1895–1966), Bilgi Yayınevi, Ankara.
SCOGNAMİLLO Giovanni, 1998, Türk Sinema Tarihi, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
SURAL Mahmut, 1975, “50 Yıl Önceden Bu Yana Her Yönüyle Konya”, Yeni Konya: 6 Aralık 1975. Kaynak Kişiler
Galip Yıldırım, 11.05.2005 Tarihli Görüşme.
Albertina Ceylani, 05.08.2005 Tarihli Görüşme.