II. MEŞRUTİYET DÖNEMİNDE KONYA’DA İSLAMCI MUHALEFETİN SESİ: MEŞRIK-I İRFAN

II. Meşrutiyet dönemi Konya gazetelerinden biri olan Meşrık-ı İrfan, yayın hayatına Islah-ıMedâris-i İslâmiye bünyesinde başlar. II. Meşrutiyet sonrasıkendini yenileyen medrese, bir de gazete yayınlama ihtiyacıduymuştur. Medresenin kurucumüderrislerinden Nakşibendîliğin Hâlidiye kolu şeyhi Zeynelabidin Efendi’nin siyasî çizgisi, Meşrık-ı İrfan’ın yayın politikasınıda tayin eder. Gazete, medrese temelinde oluşan İttihat ve Terakki muhalefetinin önce Ahali Fırkası, sonra da Hürriyet ve İtilâf nezdinde sözcülüğünü üstlenmiştir. Bu süreç, Hürriyet ve İtilâf’la birlikte Meşrık-ı İrfan’ın, 1917’de de Islah-ıMedâris’in sonunu getirir.

Anahtar Kelimeler:

Meşrık-ı İrfan, Islah-ıMedâris, Zeynelabidin Efendi, Ahali Fırkası, Hürriyet ve İtilâf Fırkası

The Meşrık-ı İrfan, one of the Konya newspapers taking part in the Second Constitutional Monarchy period, commenced its publication life during the Islah-ı Medâris-i İslâmiye Constitution. After the Second Constitutional Monarchy, the self-rejuvenated madrasha found a necessity to issue a newspaper. The line of policy pertaining to Zeynelabidin Efendi, sheikh of the Nakşibendiye-i Halidiye branch, also designated the publishing policy of The Meşrık-ı İrfan. The newspaper served as the propaganda agency in the first place for the Ahali Party and then subsequently for the Hürriyet ve İtilâf Party both of which were the pol parties of the Union and Progress opposition that prospered at the bottom of the madrasah. This course led to the end of Hürriyet ve İtilâf and Meşrık-ı İrfan and following these also to the end of Islah-ı Medâris in 1917

Keywords:

Meşrık-ı İrfan, Islah-ı Medâris, Zeynelabidin Efendi, Ahali Party, Hürriyet ve İtilâf Party,

PDF

___

AHMAD Feroz, 1999, İttihat ve Terakki (1908–1914), Kaynak Yayınları, İstanbul.
AKŞİN Sina, 1999, “İttihat ve Terakki Basın Özgürlüğü ve Tabanca”, Osmanlı Basın Hayatı Sempozyumu 6–7 Aralık 1999, Gazi Ü. İletişim Fakültesi Yayınları, Ankara.
ARABACI Caner, 1998, Osmanlı Dönemi Konya Medreseleri 1900–1924, KTO Yayınları, Konya.
BİRİNCİ Ali, 1990, Hürriyet ve İtilâf Fırkası, Dergâh Yayınları, İstanbul.
DEVELİOĞLU Ferit, 2002, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
EVREN Afif, 1944, Konya İçin, Babalık Basımevi, Konya.
KABACALI Alpay, 1999, Türk Basınında Demokrasi, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
KARATAY Namdar Rahmi, 1952, Kitaplarımın Hikâyesi, Berksoy Basımevi, İstanbul.
Konya 1973 İl Yıllığı, 1973, Yeni Kitap Basımevi, Konya.
KÜÇÜKDAĞ Yusuf, 1999, “Osmanlı Dönemi Konya Tekke ve Zaviyeleri”, Dünden Bugüne Konya’nın Kültür Birikimi ve Selçuk Üniversitesi, S.Ü. Yayınları, Konya.
ÖNDER Mehmet, 1949, Konya Matbuatı Tarihi, Konya Halkevi Yayını, Konya.
ÖNDER Mehmet, 1953, Millî Mücadele’de Konya I-Delibaş Hadisesi, Yeni Kitap Basımevi, Konya.
ÖNDER Mehmet, 1999, “Cumhuriyetten Önce ve Cumhuriyet Devrinde Konya’da Basın”, Millî Mücadele’den Günümüze Konya (1915–1965), C.1/21–34, Konya.
SOYSAL İlhami, 1985, 150’likler, Gür Yayınları, İstanbul.
TUNAYA Tarık Zafer, 1998, Türkiye’de Siyasal Partiler, C:I, İletişim Yayınları, İstanbul.
TUNAYA Tarık Zafer, 1999, Türkiye’de Siyasal Partiler, C:II, İletişim Yayınları, İstanbul. Süreli Yayınlar
Anadolu, 30 Ağustos 1324.
Hakem, 10 Kanun-ı Sani 1324–31 Kanun-ı Sani 1324–28 Mart 1326.
Hak Yolu, 19 Temmuz 1335.
İntibah, 25 Şubat 1335, 19 Mart 1335, 19 Eylül 1335.
Konya Osmanlı, 1–18 Nisan 1912.
Meşrık-ı İrfan, 19 Şubat 1324–12 Ağustos 1326.
Türk Sözü, 11 Haziran 1917.