HAKSIZ TAHRİKİN FELSEFİ TEMELLERİ

Haksız tahrik, şartları ve kapsamı değişiklik göstermekle birlikte geçmişten günümüze ceza hukuku sistemlerinde yer alan ve cezanın belirlenmesinde dikkate alınan bir konudur. Haksız tahrikin varlığı ve koşulları ceza hukukçuları tarafından tartışılıp araştırmalara konu yapılmaktadır. Ancak cezanın verilmesinde haksız tahrikin neden indirim sebebi olması gerektiği, konunun felsefi temellerine ilişkindir. Haksız tahrikin indirim sebebi olarak ele alınmasının altında esasen irade özgürlüğü yatmaktadır. İrade özgürlüğünün haksız tahrikle birlikte değerlendirilmesi ceza hukukundaki haksız tahrikin varlığına ilişkin sorunların çözümüne de katkı sağlayacaktır.

PHILOSOPHICAL FOUNDATIONS OF UNJUST PROVOCATION

Unjust provocation is a matter which is included in the daily criminal justice system and is taken into consideration in determining the punishment, while varying the terms and scope. Unjust provocation conditions are discussed and investigated by criminal lawyers. However, the reason why the punishment should be affected is related to the philosophical foundations of the unjust provocation. Freedom of will is the essential underlying reason of unjust provocation. The evaluation of freedom of will with unfair incitement will also contribute to the solution of the problems related to unjust provocation in criminal law.

PDF

___

765 sayılı Türk Ceza Kanunu (Mülga), Kanun Numarası: 765, Kabul Tarihi: 01/03/1926, Yayımladığı Resmî Gazete Tarih: 13/03/1926, Sayısı: 320.
ADUGİT, Yavuz, (2013), “Özgürlüğün Kısa Tarihi”, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi.
AĞCA, Fatma Nur, (2014), Kant’ın Ontolojik Argümanı Eleştirisi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Fen ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
AKBULUT, İlhan, (2003), İslam Hukukunda Suçlar ve Cezalar, AÜHFD, 52(1).
ALACAKAPTAN, Uğur, (1958), İngiliz Ceza Hukukunda Suçların ve Cezaların Kanuniliği Prensibi, Ankara, AÜHF Kriminoloji Enstitüsü Yayınları.
Aristoteles, (2014), Nikhomakhos’a Etik, Çev. ÖZCAN, Zeki, Ankara, Sentez Yayıncılık.
ARSLAN, Ahmet, 1992, "Aydınlanma", Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 1(2).
ARTUK, Mehmet Emin, GÖKÇEN, Ahmet, YENİDÜNYA, Ahmet Caner, (2009), TCK Şerhi Genel Hükümler Cilt 1, Ankara, Turhan Kitabevi.
ARTUK, Mehmet Emin, GÖKÇEN, Ahmet, (2018). Ceza Hukuku Genel Hükümler. 12. Baskı, İstanbul, Adalet Yayınevi.
AYDIN, Devrim, (2005), “Yeni Türk Ceza Kanunu’nda Haksız Tahrik”, AÜHFD, 54(1).
AYDIN, Devrim, (2011), “Ceza Hukukunda Okullar”, Ceza Hukuku Dergisi, 15.
BAŞAR, Nur, (1980) “Türk Ceza Hukukunda Haksız Tahrik” Adalet Dergisi, Sayı 4.
BECCARIA, Cesare, (2016). Suçlar ve Cezalar Hakkında. Çev. Sami Selçuk, Ankara: İmge Kitabevi.
BELLER, Manfred, (1984). The Fire of Prometheus and the Theme of Progress in Goethe, Nietzsche, Kafka, and Canetti. Colloquia Germanica, 17(1-2).
BERMAN, Mitchell N, FARRELL, Ian P., (2011), “Provocation as Partial Justification and Partial Excuse”, Faculty Scholarship, Paper 1491.
BOSTANCI BOZBAYINDIR, Gülşah, (2013), Ceza Hukukunda Haksız Tahrik, İstanbul, Beta Yayıncılık.
CENTEL, Nur, ZAFER, Hamide, ÇAKMUT, Özlem, (2017). Türk Ceza Hukukuna Giriş. 10. Baskı, İstanbul.
Coroners and Justice Act, section 54-55, https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2009/25/section/55 E. T. 30.8.2018.
ÇAĞIL, Orhan Münir, (1984), “İnsan Hakları ve Tabi Hukuk”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 50(1-4).
ÇEVİK, Ayşe, (2012), Sartre ve Kant’ta Özgürlük ve Etik, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
DEMİRBAŞ, Timur, (1985), Türk Ceza Kanunu’nda özel (haksız tahrik) halleri, İstanbul, Üçdal Neşriyat. DEMİRBAŞ, Timur, (2017), İnfaz Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık.
DEMREN DÖNMEZ, Burcu, (2013), “Ceza Sorumluluğunu Azaltan Bir Neden Olarak Haksız Tahrik”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 71(1).
DESCARTES, Rene, (1962) Metafizk Düşünceler, Ankara, Milli Eğitim Basımevi.
DEVELİOĞLU, Ferit, (2007), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara, Aydın Kitabevi.
DOEHRING, Karl, (2002), Genel Devlet Kuramı, Çev. MUMCU, Ahmet, Ankara, İnkılap Yayınları.
DÖNMEZER, Sulhi, ERMAN, Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Cilt 1, 14. Baskı, İstanbul, Der Yayınevi.
DÖNMEZER, Sulhi, YENİSEY, Feridun, (1998), Karşılaştırmalı Türk Ceza Kanunu ve 1997 Tasarısı Gerekçeleri, İstanbul, Alkım Kitabevi.
DRESSER, Robert, (2008), “Neuroscience's uncertain threat to criminal law”, Hastings Center Report, 38(6).
DUBBER, Marcus, (2005), “The Promise of German Criminal Law: A Science of Crime and Punishment”, German Law Journal, 6(7).
DURAN, Gökhan Yaşar, (2010), Ceza Hukukunda Haksız Tahrik, İstanbul, Legal Yayıncılık, 154.
Ebussuud, No: 44, (AVCI, (2014).
EKERBİÇER, Dilaver, (2015), Ceza Hukukunda Haksız Tahrik. Ankara, Adalet Yayınevi.
EL CEVZİYYE, İbn Kayyım, (2007), İğasetü’l-Lefhan fi Hükmi Talaki’l-Gadban (Öfkeli Şahsın Talakının Geçersizliğine Dair), (DANIŞMAN, Mehmet Ali, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, 9).
EREM, Faruk, (1945), “Adalet Psikolojisi Bakımın dan Heyecanlar ve İhtiraslar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(4).
ERTURHAN, Sabri, (2002), “İslâm Hukuku Açısından Öfkeli Şahsın Talakı”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(2).
EŞİTLİ, Ezgi Aygün, (2013), “Suçların ve Cezaların Kanuniliği İlkesi”, TBB Dergisi, 104.
FLETCHER, GEORGE P., (2007), Grammar of Criminal Law, U.K., Oxfor University Press.
Gazi Üniversitesi Türk Ceza Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi (2012). Türk Ceza Hukuku Mevzuatı Cilt 1 (Kanunlar). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
GÖKBERK, Macit, (1985), Felsefe Tarihi, İstanbul, Remzi Kitabevi.
GÖKCAN, Hasan Tahsin, (2010), Haksız Fiil Sorumluluğu ve Tazminat Hukuku, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
GÖKULU, Gökhan, (2014), “Aydınlanma Felsefesinin Ceza Adalet Sistemine Etkileri ve Şiddetin Eleştirisi”, The Journal of Academic Social Science, 5.
GÖZÜBÜYÜK, Abdullah Pulat, Türk Ceza Kanunu Gözübüyük Şerhi, Cilt 1, 5. Bası, Kazancı Hukuk Yayımları, 1988.
GÜNAY, Erhan, (2009), Öğreti ve Yargısal Kararlar Eşliğinde Kusurluluğu Azaltan Bir Sebep Olarak Haksız Tahrik, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
GÜRELLİ, Nevzat, (1951), “Ceza Hukukunda Mazeret Sebebi Olarak Haksız Tahrik”, İstanbul Barosu Dergisi, 27(6).
HASSAMER, John, (1990), “German Legal Philosophy and The Criminal Law”, Tel Aviv University Studies in Law.
HEGEL, Georg Wilhelm F., (1995), Tarihte Akıl, İstanbul, Çev. SÖZER, Önay, Kabalcı Yayınevi.
İBN ABİDİN, M. Emin, (1985), Reddul Muhtar. Çev. SAVAŞ, Mehmet, İstanbul, Şamil Yayıncılık.
İNDİRKAŞ, Zühre, (2005), “Hesiodos’tan Goethe’ye Prometheus Mitologemi”, İstanbul Üniversitesi Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölüm Dergisi, 7.
KABAN, Mater, AŞANER, Halim, GÜVEN, Özcan, YALVAÇ, Gürsel, (2001), Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararları (Eylül 1996-Temmuz 2001), Ankara, Adalet Yayınevi.
KANT, (2015), Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi, Çev. KUÇURADİ, Ionna, Ankara, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
KARAKEHYA, Hakan, USLUADAM, Asena Kamer, (2015), “Türk Ceza Hukuku Öğretisinde Suçun Manevi Unsuru Bağlamında Suç Genel Teorisine İlişkin Görüşler”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 3(2).
Kelime Mealli Kur’an-ı Kerim (Sadeleştirilmiş Elmalılı M. Hamdi Yazır Meali), (2012), İstanbul, Nuh Yayınları.
KILIÇOĞLU, Ahmet M., (1951), “Haksız Fiillerden Sorumlulukta Ceza Hukuku ile Medeni Hukuk İlişkisi”, AÜHFD, 29(3).
KUÇURADİ, İonna, (2003), İnsan ve Değerleri. Ankara, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri, Sad Suresi 41-44. ayet tefsiri, https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/S%C3%A2d-suresi/4011/41-44ayet-tefsiri.
Kur’an-ı Kerim Meali, (2017), Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
KURTULAN, Gökçe, (2017) “Haksız Fiilde Hukuka aykırılık Unsuru”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 23(1).
KÜÇÜKTAŞDEMİR, Özgür, (2014), “Aydınlanma ve Ceza Hukuku” TBB Dergisi, 113.
MALKOÇ, İsmail, (2008), Açıklamalı İçtihatlı Yeni Türk Ceza Kanunu (madde 1-178), Ankara, Malkoç Kitabevi.
MANNHEIM, Hermann, (1965). Comparative Criminology, Mif in Company, Great Britain.
MEIXNER, John B., (2014), “Applications of Neuroscience in Criminal Law: Legal and Methodological Issues”, Current Neurology and Neuroscience Reports, Springer, 15:513.
MERAKLI, Serkan, (2017), Ceza Hukukunda Kusur, Ankara, Seçkin Yayınevi.
Model Penal Code Of United States of America art.210.3(1-h) Official Draft And Explanatory Notes, Complete Text of Model Penal Code as Adopted at the 1962 Annual Meeting of The American Law Institute at Washington, D.C., May 24, 1962, http://www.icla.up.ac.za/images/un/use-of-force/western-europeothers/UnitedStatesofAmerica/Model%20Penal%20Code%20Unite d%20States%20of%20America%201962.pdf.
MOORE, James G., (2016) “Criminal Responsibility and Causal Determinism” Washington University Jurisprudence Review, 9(43).
Müslim, Kasame, 33, (AVCI, Mustafa, (2014), Osmanlı Ceza Hukuku Genel Hükümler, Konya, Mimoza Yayınları).
ÖKTEM, Niyazi, TÜRKBAĞ, Ahmet Ulvi, (2003), Felsefe, Sosyoloji, Hukuk ve Devlet, Der Yayınları, İstanbul.
ÖKTEM, Ümit, (2007), “Kant Ahlakı”, Ankara Üniversitesi Dil, Tarih, coğrafya ve Felsefe Bölümü Dergisi, 18(0).
ÖNER, Necati, (2013), İnsan Hürriyeti, Divan Yayınları, Ankara.
ÖZDEN MERHACI, Selin, (2012), “Common Law Haksız Fiiller Hukukuna Genel Bir Bakış ve İhmale Dayanan Haksız Fiiller”, Ankara Barosu Dergisi, 4.
ÖZGENÇ, İzzet, (2006), Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi (Genel Hükümler), Ankara, Seçkin Yayınevi.
ÖZGENÇ, İzzet, (2018), Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 241-270.
Platon, (2002), Devlet, Çev. DEMİRHAN, Hüseyin, İstanbul, Sosyal Yayınları.
ROBINSON, Paul H., DUBBER, Marcus D., (2007), The American Model Code: A Brief Overview. New Criminal Law Review, 10(3).
SARTRE, Jean-Paul, (2009), Varlık ve Hiçlik, Çev. ILGAZ, Turhan, İstanbul, İthaki Yayınları.
SAVAŞ Vural, MOLLAMAHMUTOĞLU, Sadık, (1999), Türk Ceza Kanunu Yorumu, Ankara, Seçkin Yayınevi, 1. Baskı.
SPINOZA, Benedict, (2006), Etika, Çev. ÜLKEN, Hilmi Ziya, Ankara, Dost Kitabevi.
TBMM, Dönem: 22, Yasama Yılı: 2, Sıra Sayısı: 664, s. 434, (Gazi Üniversitesi Türk Ceza Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi (2012). Türk Ceza Hukuku Mevzuatı Cilt 1 (Kanunlar). Ankara: Seçkin Yayıncılık).
TOROSLU, Nevzat, (2018), Ceza Hukuku Genel Kısım, Ankara, Savaş Yayınları.
Türk Borçlar Kanunu, Kanun No: 6098, Kabul Tarihi: 11 Ocak 2011, Resmî Gazete ile Neşir ve İlânı: 4 Şubat 2011, Sayı: 27836.
Türk Ceza Kanunu, Kanun Numarası: 5237, Kabul Tarihi: 26/9/2004, Yayımlandığı Resmî Gazete: Tarih: 12/10/2004, Sayı: 25611, Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5 Cilt: 43.
Türk Medeni Kanunu, Kanun Numarası:4721 Kabul Tarihi: 22/11/2001 Yayımlandığı Resmî Gazete: Tarihi: 8/12/2001 Sayı: 24607 Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5 Cilt: 41.
ÜREK, Ogün, (2007), “Kant’ta Etik Değerler Olarak Özgürlük ve Saygı”, U.Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8.
ÜZÜLMEZ, İlhan, (2001), “Ceza Sorumluluğunun Esası ve Cezalandırmanın Amacına Dair Düşünce Hareketleri, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1-4).
VAN STRIEN, Pieter J., (2014), “On the Origins and foundations of Laplacian Determinism”, Studies in History and Philosophy of Science, 45(1).
VON SCHIRACH, Francis, (2011), Suç, Çev. ARDA, Itır, İstanbul, NTV yayınları).
WILSON, Elizabeth, (2013), “Beyond The Rock: Post-Enlightenment Torture”, New England Journal on Criminal&Civil Connement, 39(1). YAKUT, Esra, (2015), Osmanlı Hukuku’nda Ta’zir Cezaları, 2. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
YALKUT, Necdet, (1979), “Mukayeseli Hukuk Açısından Haksız Tahrik”, Yargıtay Dergisi, Cilt II.
Yarg. 1. CD, 24.9.2007, 4529/6751, (ARTUK, GÖKÇEN, YENİDÜNYA, (2009))
Yarg. 1. CD. 9.7.1981, 3551/3407, (SAVAŞ Vural, MOLLAMAHMUTOĞLU, Sadık, (1999))
Yarg. 1.CD., 21.9.1995, K. 2485 (Günay, (2009)).
Yarg. 4. CD, 12.12.2007, 6712/10744, (ARTUK, GÖKÇEN, YENİDÜNYA, (2009)).
Yarg. CGK. 02.11.1999, 1-258/256, (KABAN, AŞANER, GÜVEN, YALVAÇ, (2001))
Yargıtay 1. CD 16.5. 2007, 2703/3776, (MALKOÇ, İsmail, (2008))
YCGK. 19.11.1990, 1-254/277, (ARTUK, GÖKÇEN, YENİDÜNYA, (2012)).