Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yargılama Yetkisi ve “Ermeni Soykırımını” İnkarı Suç Sayan Düzenleme

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin inceleme ve yargılama yetkisi, konu, kişi, yer ve zaman bakımından sınırlıdır. Yani, Mahkeme’nin yapılan bir başvuruyu inceleyebilmesi için, konu, kişi yer ve zaman bakımından yetkili olması gerekir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, sadece Sözleşmede ve ek protokollerde yer alan hak ve özgürlüklerle ilgili olarak sınırlı bir koruma sağlamaktadır. Yani başvuru konusu olan hak ve özgürlüğün Sözleşme ve Protokoller kapsamında bulunması gerekir. Mahkeme’nin kişi yönünden yetkisi, Mahkeme'ye kimlerin başvurabileceği ve Mahkeme'ye kime karşı başvurulabileceği ile ilgidir. Taraf devletlerin Sözleşme ihlalinden sorumluluğu, yer açışından otoritesinin geçerli olduğu alandır. Başvurucu tarafından iddia edilen ihlal aleyhine başvuruda bulunulan ülkenin yargı yetkisi içinde gerçekleşmişse, Sözleşme yer bakımından uygulanabilir. Sözleşme’nin yürürlüğe girmesinden, feshi ihbar edilmesine veya üye tarafın Avrupa Parlamentosu’ndan istifa etmesine kadar Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ilgili ülke için bağlayıcıdır. Fransız Parlamentosu 12.10.2006 tarihinde, “Ermeni soykırımını” inkar etmenin suç sayılamasına ilişkin kanun teklifini kabul etmiştir. Teklifin kanunlaşması halinde Fransa’ya karşı AİHS’nin ifade özgürlüğünü düzenleyen 10. maddesinin ihlali gerekçesiyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne devlet başvurusu ve bireysel başvuruda bulunmak mümkündür. 

___

  • GÖZÜBÜYÜK, Şeref- GÖLCÜKLÜ, Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Ankara 2005.