Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerinin ve Yöneticilerin Rekabet İhlallerinden Dolayı Şirketler Hukuku Temelinde Hukuki Sorumlulukları

4054 s. Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un amacı, mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu veya kısıtlayıcı anlaşma, karar ve uygulamaları ve piyasaya hâkim olan teşebbüslerin bu hâkimiyetlerini kötüye kullanmalarını engellemek ve rekabetin korunmasını sağlamaktır. Bu amacı sağlamak maksadıyla Kanunun 4. ve 6. maddelerinde yasaklı davranışlar belirtilmiş; Kanuna aykırılıklar halinde doğabilecek idari ve hukuki yaptırımlar düzenlenmiştir. Rekabet soruşturmalarına konu olan teşebbüsler dikkate alındığında, anonim şirket niteliğine sahip teşebbüslerin mevcut olduğunu görmek mümkündür. Bu husus, rekabet ihlallerinden kaynaklı şirket nezdinde doğan zararın, şirketler hukuku temelinde kimin sorumluluğunda olacağı sorusunu akla getirmektedir. 6102 s. Türk Ticaret Kanunu’nun 549 ila 561. maddeleri, anonim şirketlerde hukuki sorumluluğu düzenlemektedir. Bu bağlamda, rekabet ihlalleri sonucunda, anonim şirket tarafından ödenen idari para cezası ve tazminat bedelleri neticesinde bir zarar doğarsa, TTK m. 553 gereğince, yönetim kurulu üyelerinin veya yöneticilerinin sorumluluğuna gitmek söz konusu olabilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Anonim şirketler, Hukuki sorumluluk, Rekabet İhlalleri

The Liability of the Members of Board of Directors and Managers in the Company Limited by Shares For the Infringement of Competition Law on the Basis of Company Law

The purpose of the Act No. 4054 on the Protection of Competition is to prevent agreements, decisions and practices that prevent, distort or restrict competition in the markets of goods and services and to prevent the undertakings that dominate the market from abusing their dominance and to ensure the protection of competition. In order to achieve this aim, prohibited behaviours are specified in Art. 4 and 6 of the Act; administrative and legal sanctions that may arise in case of violations of the Act have been regulated. Considering the undertakings subject to competition investigations, it is possible to see that some of the undertakings are actually companies limited by shares. This issue brings to mind the question of who will be liable on the basis of company law for the damage to the company arising from antitrust violations. Articles 549 to 561 of the Turkish Commercial Code No. 6102 regulate the legal liability in companies limited by shares. In this context, due to the damages incurred as a result of the administrative fines and compensations paid by the companies for the violations of competition law, it may be possible to go the responsibility of the members of the board of directors and / or managers on the basis of Art. 553 of TCC

Keywords:

Company by limited shares Liability, the Act No. 4054 on the Protection of Competition, Infringement of competition law,

PDF

___

AKDAĞ GÜNEY, Necla, Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, Ankara, 2016 (Yönetim Kurulu).
AKDAĞ GÜNEY, Necla, Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluğu, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2010 (Hukuki Sorumluluk).
AKSOY, Nazlı, Rekabetin Korunması Hakkında Kanuna Aykırılığın Özel Hukuku Alanındaki Sonuçları, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi.
AKSOYAK, Mustafa, Anonim Şirketlerde Fiili Yönetim Kurulu Üyeliği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
ARI, Haluk / AYGÜN, Esin, ‘Rekabet Kurulu’nun Ceza Yönetmeliği: Yeni Bir Dönemin Ayak Sesleri’, Rekabet Dergisi, C. 10, S. 4, 2009, s. 7-72.
ASLAN, İ. Yılmaz, Rekabet Hukuku, 4. Bası, Ekin Yayınları, İstanbul, 2007.
ARSLAN, Ramazan / YILMAZ, Ejder / TAŞPINAR AYVAZ, Sema / HANAĞASI, Emel, Medeni Usul Hukuku, 5. Bası, Yetkin Hukuk Yayınları, Ankara, 2019.
AYAN, Özge, ‘Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin ve Yönetimle Görevli Kişilerin Özen ve Bağlılık Yükümlülüğü’, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1-2, 2011, s. 63-89 (Özen ve Bağlılık Yükümlülüğü).
AYAN, Özge, Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Sadakat Yükümlülüğü ve Bu Yükümlülüğün İhlalinin Sonuçları, Adalet Yayınevi, Ankara, 2013 (Sadakat Yükümlülüğü).
AYHAN, Rıza / ÇAĞLAR, Hayrettin / ÖZDAMAR, Mehmet, Şirketler Hukuku, 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
BAHTİYAR, Mehmet, ‘Anonim Şirket Adına Yönetim Kurulu Üyelerine Karşı Açılacak Sorumluluk Davasında Genel Kurul Kararının Gerekli Olup Olmadığı Sorunu’, Prof. Dr. Seza Reisoğlu Armağanı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2016, s. 396-414 (Sorumluluk Davası).
BAHTİYAR, Mehmet, Ortaklıklar Hukuku, 13. Bası, Beta Yayınları, İstanbul, 2019.
BİLGİLİ, Fatih / DEMİRKAPI, Ertan, Burçlar Hukuku Genel Hükümler, 8. Bası, Dora Basım, Bursa, 2016.
BÖCKLİ, Peter, Schweizer Aktienrecht mit Fusionsgesetz, Börsengesellschaftsrecht, Konzernrecht, Corporate Governance, Recht der Revisionsstelle und der Abschlussprüfung in neuer Fassung - unter Berücksichtigung der angelaufenen Revision des Aktien- und Rechnungslegungsrechts, Schulthess Juristische Medien AG, 2009.
CAN, Çelebi, ‘Pay Sahiplerinin veya Alacaklıların Doğrudan Zararlarının Tazmini Amacıyla İkame Edilen Sorumluluk Davalarında TTK m. 1534’ün Etkisi’ GÜHFD, C. 21, S. 4, 2017, s. 3-32.
ÇAMOĞLU, Ersin, ‘Anonim Şirket İdare Meclisi Üyelerine Karşı Açılacak Mesuliyet Davalarında Zamanaşımı’, BATİDER, C. III, S. 2, 1965, s. 266-279.
JONES, Alison / SUFRİN, Brenda, EC Competition Law, Oxford Press, 2008.
ÇAMURCU, Emin, Anonim Ortaklıklarda Farklılaştırılmış Teselsül İlkesi Uyarınca Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluklarının Belirlenmesi, On İki Levha Yayıncılık, 2015.
DEMİRCİ, Metin, Rekabet Hukukunun İhlalinden Doğan Tazminat Sorumluluğunun Hukuki Niteliği, Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, 2019.
DOĞAN, Beşir Fatih, Anonim Şirket Yönetim Kurulunun Organizasyonu ve Yönetim Yetkisinin Devri, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2011.
DOĞRUSÖZ KOŞUT, Hanife, ‘Anonim Ortaklık Yöneticilerinin ve Denetçilerinin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu (TTK m. 549-563)’, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırma Dergisi, Cilt 18, S. 2, 2012, s. 683-696.
DUNNE, Niamh, ‘Role of Private Enforcement with EU Competition Law’, The Cambridge Yearbook of European Legal Studies, 16, 2013-2014, s. 143-187.
DREHER, Meinrad, Die kartellrechtliche Bußgeldverantwortlichkeit von Vorstandsmitgliedern, Festschrift für Horst Konzen, Tübingen, 2006.
EMİNOĞLU, Cafer / ÇAKIR, Fatma Betül, ‘Anonim Ortaklıklarda Tüzel Kişilerin Yönetim Kurulu Üyesi Seçilmesi ve Kamu Tüzel Kişilerinin Yönetim Kuruluna Temsilci Ataması’, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVIII, S. 3-4, 2014, s. 277-297.
EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
FORSTMOSER, Peter / MEİER-HAYOZ, Arthur /NOBEL, Peter, Schweizerisches Aktienrecht, Stämpfli Verlag AG, 1996.
FORSTMOSER, Peter (Ed.), Organisation und Organisationsreglement der Aktiengesellschaft, Schulthess Juristische Medien AG, Zürich, 2011.
GİRAY, R. Eda / AKTEPE, Sezin, ‘Anonim Ortaklık Yönetim Kurulu Üyelerine Karşı Açılacak Sorumluluk Davalarında Zamanaşımı Süreleri’, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl. 7, S. 14, Güz 2008, s. 137-156.
GÖKTÜRK, Kürşat, Şirketler Topluluğunda Sorumluluk Esasları, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015 (Şirketler Topluluğu).
GÖKTÜRK, Kürşat, ‘Amerikan, Alman, İsviçre ve Türk Hukukunda İşadamı Kararı İlkesi’, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.2, S.2, 2011, s. 207-246 (İşadamı Kararı).
GÖKTÜRK, Kürşat, ‘Anonim Şirket Yönetim Kurulunun Özellikle Yetki Devri Halinde Gözetim Sorumluluğu ve Hukuki Belirlilik Sorunu’, TBB Dergisi, S. 114, 2014, s. 179-200 (Gözetim Sorumluluğu).
GÜNDÜZ, Harun, Rekabet Hukukunda Uygulanan İdari Para Cezaları, Rekabet Kurumu Lisansüstü Tez Serisi No.21, Ankara, 2013.
GÜRZUMAR, Osman Berat, ‘Özel Hukuk Açısından 4054 s. Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’, 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ve Bu Kanun'da Değişiklik Yapılmasına İlişkin Taslak, Bankacılık Enstitüsü, 2006.
GÜVEN, Pınar, Rekabet Hukuku, 2. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2008.
HELVACI, Mehmet, Anonim Ortaklıkta Yönetim Kurulu Üyesinin Hukuki Sorumluluğu, 2. Bası, Beta Basım, İstanbul, 2001.
HORN, Norbert, Die Haftung des Vorstands der AG nach § 93 Aktg und dir Pflichten des Aufsichtsrats, ZIP 1997.
İNAN, Nurkut, ‘4054 sayılı Rekabetin Koruması Hakkında Kanun’un Özel Hukuka İlişkin Hükümlerine Eleştirel Bir Bakış’, Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu II, 2004, s. 43-66 (Özel Hukuk Hükümleri).
İNAN, Nurkut, ‘Rekabet Hukuku Uygulamasında Adli Mahkemelerin Rolü’, Ankara Barosu Uluslararası Hukuk Kurultayı 2002, Ankara Barosu Yayınları Konferanslar Dizisi 03, s. 590-628 (Adliye Mahkemeleri).
KAŞAK, Esra, Anonim Şirketlerde Genel Kurul ile Yönetim Kurulu Arasındaki Yetki Dağılımına İlişkin Temel Esaslar’, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
KAŞAK, Esra / GANBARİ, Muhammed Kiomers, ‘İsviçre Borçlar ve Ticaret Hukukunda Zamanaşımı Revizyonu’, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 24, S.1, 2020, s. 93-126.
KAYA, Mustafa İsmail, ‘Anonim Şirket Yönetim Kurulunun Denetim ve Gözetim Görevi’, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, C. 16, 2014, s. 3261-3286.
KENDİGELEN, Abuzer, Yeni Türk Ticaret Kanunu: Değişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler, 3. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016.
KESİCİ, Buğra, Rekabet Hukukunun İhlalinden Kaynaklanan Haksız Fiil Sorumluluğu, On İki Levha Yayınlar, İstanbul, 2017.
KILIÇOĞLU, Ahmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 15. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.
KILIÇOĞLU, Mustafa, Sorumluluk Hukuku Cilt I, Ankara 2002.
KIRCA, İsmail, ‘Anonim Şirket Yönetim Kurulu Karalarında Takdir Yetkisi-Özen Borcu’, BATİDER,C. XXII, S. 3, 2004, s. 85-96.
KIRCA, İsmail / ŞEHİRALİ ÇELİK, Hayal / MANAVGAT, Çağlar, Anonim Şirketler Hukuku Cilt I, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 2013.
KOSTKİEWİCZ, Jolanta Kren / NOBEL, Peter / SCHWANDER, Ivo / WOLF, Stephan, OR Kommentar Schweizerisches Obligationenrecht, 2. Überarbeitete, Orell Füssli Verlag AG, 2009.
KORKUT, Ömer, Anonim Şirketlerde İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliği, Adalet Yayınevi, Ankara, 2007.
KORKUTAY, Ayhan, ‘AB Rekabet Hukukunda Tazminat Davalarına Yönelik Reform Çalışmaları ve Türk Hukuku Bakımından “De Lege Ferenda” Düşünceler’, Rekabet Dergisi 2009, 10(1), s. 81-138.
KÖRBER, Torsten / SCHWEITZER, Heike / ZİMMER, Daniel, Wettbewerbsrecht, 6. Bası, Verlag C.H. Beck Munchen, 2020.
MOROĞLU, Erdoğan, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Değerlendirme ve Öneriler, 8. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016.
OĞUZMAN, M. Kemal / ÖZ, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt II, 14. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2018.
ÖZBOYACI, Alper, ‘Anonim Ortaklıklarda Yönetim Kurulu Üyelerinin TTK 560 Uyarınca Uzamış Zamanaşımına Göre Sorumlu Tutulması’, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 29, S. 2, 2021, s. 1037-1077.
ROBERTO, Vito / TRÜEB, Hans Rudolf, Personengesellschaften und Aktiengesellschaft – Vergütungsverordnung Art. 530-771 OR – VegüV, Schulthess Juristische Medien AG, 2016.
POROY, Reha / TEKİNALP, Ünal/ ÇAMOĞLU, Ersin, Ortaklıklar Hukuku I, 15. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2021.
PINAR, Hamdi, ‘Yönetim Kurulu Üyelerinin Şirketler Hukuku Açısından Rekabet İhlallerinden Dolayı Hukuki Sorumluluğu’, BATİDER C. XXV s. 4, 2009, s. 370-405.
PULAŞLI, Hasan, ‘Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Anonim Şirketlerde Yöneticilerin Hukuki Sorumluluğu’, Prof. Dr. Alin Naim İNAN’a Armağan, Seçkin Kitapevi, Ankara, 2009, s. 571-590 (Hukuki Sorumluluk).
PULAŞLI, Hasan, 6102 s. Türk Ticaret Kanununa Göre Şirketler Hukuku Şerhi, Cilt II, Adalet Yayınevi, 2011 (Şerh).
PULAŞLI, Hasan, Türk Ticaret Kanunu Tasarısına göre Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Özen Yükümlülüğü ve Müteselsil Sorumluluğu, BATİDER C. 25, S.1, 2009, s. 27-63 (Özen Yükümlülüğü).
PULAŞLI, Hasan, Şirketler Hukuku Genel Esaslar, 5. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016 (Genel Esaslar).
PULAŞLI, Hasan, ‘Compliance Kavramı ve Yönetim Organının Compliance Sorumluluğu’, BATİDER, C. XXXV, S. 2, 2019, s. 27-59 (Compliance).
REİSOĞLU, Safa, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 25. Bası, Beta Yayınları, İstanbul, 2014.
SAVAŞ, Fatma Burcu, ‘Haksız Fiil Tazminatının Tabi Olduğu Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlama Anı’, TBB Dergisi, S. 74, 2008, s. 121-148.
SEVİNÇ AYDIN, Buket, Bekletici Sorun, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk ABD Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2012.
ŞAHİN, Eda, ‘Şemsiye Etkisi Nedeniyle Zarar Görenlerin Tazminat Taleplerinin Avrupa Birliği Rekabet Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi: Kone Kararının Yansımaları’, Rekabet Dergisi, C. 15, S. 2, 2014, s. 89-126.
ŞAHİN, Murat, Rekabet Hukukunda Tazminat Talepleri, On İki Levha Yayıncılık, 2013.
ŞANLI, Kerem Cem, ‘Türk Rekabet Hukukunda Haksız Fiil Sorumluluğu’, Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu I, Rekabet Kurumu Yayınları No. 0137, 2003, s. 187-262 (Haksız fiil).
ŞENER, Oruç Hami, Ortaklıklar Hukuku, 4. Bası, Seçkin Kitabevi, Ankara, 2019. TANDOĞAN, Haluk, Türk Mesuliyet Hukuku, Ankara, 1963.
TANDOĞAN, Haluk, ‘Anonim Şirket İdare Meclisi Azalarına Karşı Açılacak Mesuliyet Davalarında Müruruzamanı Hakkında Bazı Düşünceler, BATİDER, C.III, S.1, 1965, s. 122-126.
TEKİNALP, Ünal, Yeni Anonim ve Limited Ortaklıklar Hukuku ile Tek Kişi Ortaklığının Esasları, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012.
TEKİNALP, Ünal, Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, 4. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015 (Sermaye Ortaklıkları).
TOPÇUOĞLU, Metin, ‘Rekabet Hukukunda Üç Kat Tazminat’, Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu, 2009, s. 5-59.
TUTUMLU, Mehmet Akif, Medeni Yargılama Hukukunda Delillerin İleri Sürülmesi, Seçkin Kitabevi, Ankara, 2007.
YAŞAR, T. Nimet / SONGUR, Damla, ‘Anonim Şirketlerde Rekabet Hukuku Uyum (Compliance) Programının Oluşturulması ve İşlevleri – 7246 sayılı Kanun ile Yapılan Değişikliklerle Birlikte’, BATİDER, C. 36, S. 4, 2020, s. 87-129.