Türkiye'de evde sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi

Evde sağlık hizmetleri, hastalara kendi evlerinde verilen sağlık hizmetleridir. Gelişen dünya teknolojisi sağlık alanında da birçok değişikliğe yol açmıştır. Değişiklikler ile evde sağlık uygulamalarına ihtiyaç gün geçtikçe artmıştır. Sağlık sistemlerinin bir parçası olan evde sağlık hizmeti uygulamalarının önemi oldukça fazladır. Evde sağlık hizmetlerinin ülkemizde ki tarihi 15. Yüzyıla kadar uzanmaktadır. Fakat gerekli yasal düzenlemelerin yapılması uzun yıllar sürmüştür. Bu çalışma ile evde sağlık uygulamalarına genel bir bakış ve ülkemizdeki tarihsel yasa düzenlenmelerine, finansmanın sağlanmasına ve uygulamalarına değinilmiştir.

___

  • 16 Ekim1989 Gün ve 20314 Sayılı Resmî Gazete'de Yayımlanan 13 Ekim 1989 Gün ve 89/14622 Sayılı "1990 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair" Bakanlar Kurulu Kararı (Resmi Gazete Tarihi: 30.10.1989 Resmi Gazete Sayısı: 20327).
  • 1989 Yılı Programı 16 Ekim 1988 Gün ve 19961 Sayılı Resmî Gazete'de Yayımlanan 14 Ekim 1988 Gün 88/13388 Sayılı "1989 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair" Bakanlar Kurulu Kararı (Resmi Gazete Tarihi: 30.10.1988 Resmi Gazete Sayısı: 19979).
  • 1991 Yılı Programı15 Ekim 1990 Gün ve 20666 Sayılı Mükerrer Resmî Gazete’de Yayımlanan 11 Ekim 1990 Gün ve 90/1005 Sayılı "1991 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair" Bakanlar Kurulu Kararı (Resmi Gazete Tarihi: 28.10.1990 Resmi Gazete Sayısı:20679).
  • 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu, 211 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu, 5434 Sayılı T. C. Emekli Sandığı Kanunu ve 12/2/1982 Tarih ve 2595 Sayılı Kanun’da Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (Resmi Gazete Tarihi: 31.12.1982 Resmi Gazete Sayısı: 17915).
  • Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 06.07.2005 Resmi Gazete Sayısı: 25867).
  • AKDOĞAN, N. (2019). “Evde sağlık ve bakım hizmetlerinde kapsayıcı tanım/hizmet sunumunda kurumlar arası organizasyonun önemi: Maltepe ilçe örneği”. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
  • ALTUNTAŞ, M., YILMAZER, T. T., GÜÇLÜ, A. Y., ÖNGEL, Y. (2010). “Evde sağlık hizmeti ve günümüzdeki uygulama şekilleri”. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 20 (3), ss. 153-158.
  • BAHAR, G., BAHAR, A., SAVAŞ, H. A. (2009). “Yaşlılık ve yaşlılara sunulan sosyal hizmetleri” Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4(12), ss. 85-98.
  • BENTUR, N. (2001). “Hospital at home: what is its place in the health system”, Health Policy, 55, ss. 71-9.
  • CİNDORUK, M. VD. (2010). “Evde Bakım Hizmetleri”, Akademi Geriatri, 2, ss.121-127.
  • ÇAYIR, Y. (2013). “Birinci Basamakta Evde Sağlık Hizmetleri: Neler Yapabiliriz?” Dicle Tıp Dergisi, 40 (2), ss. 340-344.
  • ÇOBAN, M., ESATOĞLU, A. (2004). “Evde bakım hizmetlerine genel bir bakış”. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği Hukuku-Tarih, 12, ss. 109-120.
  • DAWSON, P. (1980). “Home visiting in Europe”, Conferance Exploring the Use of Home Visitors to Improve the Delivery of Preventive Services to Mothers With Young Chidren, American Academy of Pediatrics, 272- 274.
  • Devlet Demiryolları ve Limanları İşletme Genel Müdürlüğü "Memurîn ve Müstahdemîn Talimatnamesi''nde Yapılan Değişiklik (Resmi Gazete Tarihi: 02.07.1953 Resmi Gazete Sayısı: 8447).
  • Doktorluk, Hemşirelik, Ebelik, Diş Hekimliği, Veterinerlik, Eczacılık ve Mimarlık Eğitim Programlarının Asgari Eğitim Koşullarının Belirlenmesine Dair Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 02.02.2008 Resmi Gazete Sayısı:26775).
  • ELÇİOĞLU, Ö., KIRIMLIOĞLU, N. (2003). “Tıp Etiği İlkeleri”, Çağdaş Tıp Etiği, Ed.: Erdemir, A.D., Öncel, Ö., Aksoy, Ş., İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi,
  • Emniyet Teşkilat Kanunu (Resmi Gazete Tarihi: 12.06.1937 Resmi Gazete Sayısı: 3629). ERDOĞAN, S. (2001). "Evde Bakım Süreci" İ.Ü. Florance Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Evde Bakım Hemşireliği Eğitim Programı Kitabı, İstanbul, 1-28 Ocak.
  • Evde Bakım Derneği Yönetim Kurulu. Evde Bakım Tanımı, Kapsamı, Temel Kavramlar ve Ülkemizde Mevcut Durum. İstanbul, 2010.
  • Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 10.03.2005 Resmi Gazete Sayısı: 25751).
  • Evde Sağlık Hizmetleri Yönetmelik ve Yönergeler Uygulama Örnekleri, http://www.ailehekimleri.net/index.php?option=com_conten t&view=artic le&id=4042:evde-salk-hizmetleri-yoenetmelikve-yoenergeler-uygulama-oernekleri&catid=82:ulu sal (Erişim 05.06.2022)
  • FADILOĞLU, Ç. (2004). “Kronik Hastalıklarda Evde Bakım, I. Uluslararası Katılımlı Evde Bakım Kongresi Kitabı”, ed. Prof. Dr. Çiçek Fadıloğlu, Yard. Doç. Dr. Gül Ertem, İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
  • http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-339/yonergeler.html erişim tarihi: 12.05.2022.
  • https://hasekieah.saglik.gov.tr/TR-468701/evde-saglik-hizmetleri-birimi.html
  • https://www.saglik.gov.tr/TR,11271/saglik-bakanliginca-sunulan-evde-saglik-hizmetlerinin-uygulama-usul-ve-esaslari-hakkinda-yonerge.html
  • İşkolu Tespit Kararı (Resmi Gazete Tarihi: 04.12.2004 Resmi Gazete Sayısı: 25660).
  • KARABAĞ, H. (2007). “Evde Sağlık Bakım Hizmetlerinin Türkiye’de Uygulanabirliğine İlişkin Hekimlerin Görüşleri ve Kardiyoloji Hastaları için Hastane Destekli Evde Bakım Hizmetleri Model Önerisi”. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ankara.
  • KARADAĞ, M. (2006). “Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli hekim öğretim üyelerinin evde bakım hizmetleri konusundaki görüşleri”. Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • KARATAŞ, Z. (2011). “Evde bakım hizmeti sunan aile bireyi bakıcıların moral ve manevi değerlerinin başa çıkmadaki etkisi”. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Rize Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Din Psikolojisi Bilim Dalı.
  • KAVUNCUBAŞI, Ş., YILDIRIM, S. “Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi”, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2010:60
  • KOÇER, A., UYSAL, A. (2008). “Yaşlılara Yönelik Sağlık Hizmetleri ve Evde Bakım”. Aile ve Toplum Dergisi, 4(13), ss. 121-128.
  • MERGEN, H., ONGEL, K., MERGEN, E.B. (2009). “Is medical check- up useful for physician among new university students during enrolling time to university? A survey of 640 new university students”. Eur J General Med, 6(2), ss.10-4.
  • OĞLAK, S. (2007). “Uzun Süreli Evde Bakım Hizmetleri ve Bakım Sigortası”. Turkish Journal of Geriatrics, 10(2), ss.100- 108.
  • ORAL, A. I. (2002). “ABD ve İngiltere kamu sağlık sigortası programları üzerine karşılaştırmalı bir değerlendirme”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2) ss. 61-77.
  • ÖZTOP, H., ŞENER, A., GÜVEN, S. (2008). “Evde Bakımın Yaşlı ve Aile Açısından Olumlu ve Olumsuz Yönleri”. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1, ss. 39-49.
  • Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirildiği Bölgelerde Hizmetin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 09.09.1964 Resmi Gazete Sayısı: 11802).
  • SANCAK, E. Z. (2020). “Evde sağlık hizmeti için başvuran hastalarda kırılganlık durumunun belirlenmesi”. Yayımlanmış uzmanlık tezi, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Bursa Yüksek İhtisas Eğitim Ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Kliniği.
  • SARP, N., ESATOĞLU, A. E., AKBULUT, Y. (2001). “Globalleşmenin Türk sağlık sektörüne etkileri”. Yeni Türkiye (Sağlık Özel Sayısı), 40, ss. 1116-23.
  • Seyyar Tabiplerin Vazifeleri Hakkında Talimatname (Resmi Gazete Tarihi: 6 Teşrinievvel 1934 Resmi Gazete Sayısı: 2821).
  • Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Resmi Gazete Tarihi: 21.01.2012 Resmi Gazete Sayısı: 28180).
  • Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü Özürlülerin Tespiti, İncelenmesi, Bakım ve Rehabilitasyonuna Dair Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 19.08.1993 Resmi Gazete Sayısı: 21673).
  • SUBAŞI, N., ÖZTEK, Z. (2006). “Türkiye’de Karşılanamayan Bir Gereksinim: Evde Bakım Hizmeti”. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 5(1), ss. 19-31.
  • TANLI, S. (1996). "Evde Bakım Hizmetlerinin Firmalaştırılması: Bir İşletme Planı Önerisi" İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • TATAR, M. (2006). “Genel Sağlık Sigortası: Türkiye Uygulamalarının Teoride ve Uluslararası Uygulamalardaki Yeri”, Makro Bakış, 2. Türk Hükûmeti İle UNICEF Arasında 1988 – 1992 İşbirliği Programı Uygulama Planı Ocak 1989 (Resmi Gazete Tarihi: 22.10.1989 Resmi Gazete Sayısı: 20320).
  • Uludağ Üniversitesi Halk Sağlığı Eğitim, Araştırma ve Uygulama Merkezi Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 28.05.2008 Resmi Gazete Sayısı: 26889).
  • Umumi Hıfzıssıhha Kanunu (Kabul Tarihi: 24.04.1930 Kanun No: 1593).
  • UTKU, U. (2007). “İnme tanımı, etyolojisi, sınıflandırma ve risk faktörleri”, Türk Fizyoterapi Tıp Rehabilitasyon Dergisi, 53, ss. 1-3.
  • ÜNLÜOĞLU, İ., SAATÇİ, E. (2015). “Aile Hekimliğinde Evde Bakım”. İstanbul.
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü, Türk Vakıfları Araştırma Merkezi (2010), Bazı Vakfiyelerin Hayır Şartları, http://www.vgm.gov.tr/
  • WHO, "Home–Based Long–Term Care" WHO Technical Report Series 898, Geneva, 2000.
  • WHO, Long Term Care Laws in Five Developed Countries: A Review. Available from: 2000 http://www.who.int/chp/knowledge/publications/ltc_ laws_5developed_countries.pdf
  • YASA A. A. (2002). “13. Yüzyıl Selçuklu Konya’sında Eğitim Kurumları”. Düşünen Siyaset;1, ss. 118-131.
  • YAŞAR, E.Ş. (2009). “Yaşlıya Evde Bakım Veren Aile Bireylerinin Bakım Yükü ve Etkileyen Faktörler”. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi.
  • YILMAZ, M., SAMETOĞLU, F., AKMEŞE, G., TAK, A., YAĞBASAN, B., GÖKÇAY, S. (2010). “Sağlık hizmetinin alternatif bir sunum şekli olarak evde hasta bakımı”. İstanbul Tıp Dergisi, 11(3) ss. 125- 32.
  • Zührevî Hastalıklar ve Fuhuşla Mücadele Nizamnamesinin 14 üncü Maddesine Tevfikan Yapılmış Olan Talimatname (Resmi Gazete Tarihi: 17.05.1934 Resmi Gazete Sayısı:2703).
  • ÇOBAN, M., ESATOĞLU, E. A., İZGİ, C. M. (2014). ‘Türkiye’de evde sağlık ve bakım hizmetleri uygulamalarının mevzuat içindeki tarihsel değişimi’, Türkiye Biyoetik Dergisi, 1(3), ss. 154-176.
  • TORUN, N., TENGİLİMOĞLU, D., KHAN, M. M. (2016). ‘Home health services in Turkey: A case study based on patient survey of home health services users in the province of Ankara’. International Journal Of Health Management And Tourısm, 1(2), ss.77-97. https://www.statista.com/study/48401/sweden/ (Erisim Tarihi; 08.06.2022).