Bu araştırmada; Kocaeli İli İçme Suyu Tesisi arıtma çamurunun, kesme çiçek çeşitlerinden Arpa Zambağı (Freesia spp.) yetiştiriciliğinde kullanılabilirliği belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma, 2004-2006 yılları arasında 2 yıl tekrarlamalı saksı denemesi şeklinde yürütülmüştür. Tesadüf parselleri deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak düzenlenen dene-mede, arıtma çamuru saksılara 0, 30, 60, 90 ve 180 t ha-1 hesabı ile uygulanmıştır. Arıtma çamuru uygulamasından 7 gün sonra her bir saksıya 50 mg kg-1 NPK gübrelemesi yapılmış ve 23-26 mm çapındaki Freesia spp. yumrularından 5’er adet dikilerek tarla kapasitesinde sulanmıştır. Arıtma çamuru uygulamasının toprağın nem, pH, EC, kireç, organik madde, KDK, toplam N, alınabilir P, değişebilir K, toplam ve ekstrakte edilebilir ağır metal kapsamı üzerine etkileri belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, artan çamur dozu ile birlikte toprağın; pH, EC, kireç, organik madde, KDK, alınabilir P, değişebilir K değerleri artmıştır (P<0.05). Topraktaki toplam N miktarı bakımından, çamurun tüm dozları ile kontrol arasında P<0.01 derecesinde farklılık vardır. Arıtma çamuru uygulanan toprakların toplam Cd, Ni, B Pb, Cr ve Zn kapsamı artan çamur dozuna bağlı olarak artmasına rağmen bu artış istatistiksel olarak önemli bulunmamış, buna ilave olarak deneme topraklarında belirlenen söz konusu ağır metal konsantrasyonları Toprak Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde pH’ sı 6’nın üzerinde olan topraklar için müsaade edilen sınır değerlerin çok altında bulunmuştur. Artan miktarlarda toprağa uygulanan arıtma çamuru Freesia spp. bitkisinin gelişimini etkilemiş olup; çamurun farklı dozları bitki başına elde edilen çiçek sayısı, kandil sayısı, yumru çapı ve yumrudan elde edilen yavru sayısını kontrole göre artırmıştır.

In this study, the effects of sewage sludge on selected soil properties with possible uses of agricultural purpose were determined. Amount of sewage sludge for application was determined based on environmental concern and regulations. For this purpose, a two-year greenhouse experiment (2004-2006) was conducted on a randomized plots experimental design with four replications. Sewage sludge was applied to pots with amount of 0, 30, 60, 90 and 180 t ha-1. After 7 days of sewage sludge application, treatments were applied to each pot were: (i) NPK fertilizer (50 mg NPK kg-1), (ii) planting Fressia spp. round, (iii) irrigation (in field capacity). In sewage sludge applied soil, soil properties (moisture, EC, pH, CaCO3, organic matter, CEC, total N, available P, exchangeable K, total and exchangeable Cd, Ni, B, Pb, Cr and Zn) were measured. In conclusion, AS amount of sewage sludge treatment increased, values of EC, pH, CaCO3, organic matter, CEC, available P, exchangeable K also increased (P<0.05). There was significant difference between all sewage sludge applications (30, 60, 90 and 180 t ha-1) and control application (0 t ha-1) in total N content of soil (P< 0.01). Although total Pb and Cd content of soil increased with increasing sewage sludge application doses, their content were under safety limit for control regulations of soil pollution in below pH 6 level in soil. Total Cd, Ni, Zn and B content of the soil increased compared to control treatments; however, their contents were not significantly different soil amount treatments. Increasing doses of sewage sludge affected to growth of Freesia spp. and increased selected growth parame-ters such as number of flower, diameter of rhizome, number of regenerated infant rhizome compared to control treat-ments.