SIKIYÖNETİM DÖNEMLERİNDE TÜRK BASINI

Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşundan bu yana doksan beş yılın neredeyse yarısı, askeriyönetimler, sıkıyönetim ve olağanüstü hal uygulamalarıyla geçmiştir. Cumhuriyetinkurulmasından 1987 yılına kadar; farklı zaman dilimlerinde ise 12 kez sıkıyönetim ilanedilmiş; ülke yaklaşık olarak 26 yıl boyunca ordunun kontrolü altında tutulmuştur. Budönemlerin gereği olarak, anayasal süreçler askıya alınmış ve basın, bu süreçlerden enfazla etkilenen yapılardan biri olmuştur. Bu çalışma, Türkiye’de hayata geçirilensıkıyönetim uygulamalarının basın üzerindeki etkilerini ortaya koymayı amaçlamıştır.Cumhuriyet’in ilanından günümüze kadar geçen süreçte yaşanan olağanüstü dönemlerinTürk basınının tarihsel gelişimi ve yapısal dönüşümü üzerindeki rolünün de incelendiğiçalışmada, sıkıyönetim dönemlerinde genel olarak basın özgürlüğünün ortadankaldırıldığı ve ağır sansür koşullarının devreye girdiği belirlenmiştir. İncelenendönemlerin günün koşullarına göre kendi içerisinde farklı özellikler gösterdiği ve bunedenle basının yayın politikalarında kırılmalara neden olduğu tespit edilmiştir. Eldeedilen sonuçlara göre, bu dönemlerde gerçekleştirilen yasal düzenlemelerle birlikteiktidarların uyguladığı politikalar nedeniyle medyanın mülkiyet yapısı değişikliğeuğramış, bu yapısal dönüşümün doğurduğu yeni anlayış, gazetecilik pratiklerini deolumsuz yönde etkilemiştir. Kaynak tarama yöntemi ile gerçekleştirilen bu makale, Türkmedyasının geçirdiği evrelerin ortaya konulması, bunun yanında medyayı biçimlendirenkoşulların yansıtılması bakımından önem arz etmektedir.

TURKISH PRESS IN STATE OF SIEGE PERIODS

Nearly half of last ninety-five years since the founding of the Republic of Turkey, has passed with the military authorities, with state of siege and state of emergency executions. From the foundation of the Republic until the year 1987; state of siege was declared 12 times in different time periods; the country has been under the control of the army for about 26 years. As a requirement of these periods, constitutional processes have been suspended and the press has become one of the most affected structures.This study aimed to demonstrate the impacts on the press of state of siege applications that passed in to life in Turkey. in the study of the extraordinary periods of the period from the declaration of the republic to the day-long period in which the historical development and structural role of the Turkish press were examined, and it was determined that the freedom of the press was lifted in general during the period of state of siege and the conditions of heavy censorship were put into effect. However, in recent history; some media organs have been identified as the reason for intervention, by exceeding the limits of press freedom; threatening national security and threatening national integrity. It has been determined that the periods examined have different characteristics according to the conditions of the day and thus cause the breaking of the publishing policies of the press. According to the results obtained, the ownership structure of the media has been changed due to the policies implemented by the governments together with the legal regulations carried out in these periods, and the new understanding that this structural transformation has caused, has also affected the journalistic practices in the negative direction. This article, which is done by source scanning method, is important in terms of introducing the stages of the Turkish media, as well as reflecting the conditions that form the media.

PDF

___

Alemdar K (1999) Medya Gücü ve Demokratik Kurumlar, AFA Yayıncılık, Ankara.
Arabacı C (2008) Medya ve Siyaset (2. Baskı), Zülfikar Damlapınar (Ed), Basın Birliği, Eğitim Kitabevi, Konya, 79-139.
Arabacı C (2018) Basın Kanunu ve İnönü Dönemi Türk Basını, https://www. konya.edu.tr/storage/images/department/sosyalvebeseribilimler/%C4%B0N%C3 %96N%C3%9C%20D%C3%96NEM%C4%B0%20BASINI.pdf, erişim tarihi: 13.12. 2018.
Arıkan A (1999) 1957-1962 Dönemi Türkiye’de Basının Durumu ve Basın İktidar İlişkileri, Yüksek Lisans Tezi, GÜ. Sos. Bil. Ens, Ankara.
Ayhan B (2008) Olağanüstü Durumlarda Toplumsal Dayanışma ve Bütünleşmeye Basının Katkısı Milli Mücadele Dönemi Türk Basını, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (19), 75-99.
Ayhan B (2005). Olağanüstü Durumlarda Toplumsal Dayanışma ve Bütünleşmeye Basının Katkısı: Milli Mücadele Döneminde Türk Basını, Doktora Tezi, SÜ Sos. Bil. Enst. Konya.
Behçet M (2014) Olağanüstü Hal Uygulaması ve Teorik Temelleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sos. Bil. Enst. İstanbul.
Demir S (2013) Türkiye’de 2001 Yılı Sonrasında Medya-İktidar İlişkileri ve Gazeteci Pratiklerine Yansıması, Yüksek Lisans Tezi, AÜ. Sos. Bil. Ens, Ankara.
Erdem B (2012) TBMM ve Divan-ı Harp Mahkemesi Tutanaklarına Göre “Kubilay Olayı”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 99-116.
Girgin A (2009) Türkiye’de Yerel Basın, Der Yayınları, İstanbul.
Göz A C (2011) İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Siyasal İktidar Tarafından Kapatılan Basın organları Bağlamında Bir Listeleme Denemesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Der., 3(5), 1-12.
Gözler K (2000) Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
Güran N (1998) Türkiye’de Demokrasiye Geçişte Basın (1945-1950), İletişim Yayınları, İstanbul.
Güz N (2002) Cumhuriyetin İlk Yıllarında Basın Özgürlüğü ve Basın Özgürlüğü Tartışmaları, 1. Ulusal İletişim Sempozyumu. 3-5 Mayıs 2002, Ankara.
Kabacalı A (1994) Türk Basınında Demokrasi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Kabacalı A (1990) Başlangıçtan Günümüze Türkiye’de Basın Sansürü, Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
Kaya A E E (2010) Demokrat Parti Döneminde Basın İktidar İlişkileri, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 39, 93-118.
Koloğlu O (1999) Medya-Devlet ve Sermaye, Birikim Yayınları, İstanbul.
Kösedağ M S (2016) Çok Partili Dönemden Günümüze Yazılı Basın Alanında Yapılan Yasal Düzenlemeler ve Bunların Basında Temsili, Doktora Tezi, EÜ Sos. Bil: Enst, Kayseri.
Neziroğlu İ (2003) Türkiye’de Askeri Müdahaleler ve Basın (1950-1980), Türk Demokrasi Vakfı Yayınları, Ankara.
Olkun E O (2013) Türkiye’de Medya Sahiplik Yapısındaki Değişim: Milliyet ve Vatan Gazeteleri Örneği, Yüksek Lisans Tezi, SÜ Sos. Bil. Enst. Konya.
Odyakmaz N (2003) Cumhuriyet Döneminde Anayasal Düzenlemeler ve Basın Özgürlüğü. İstanbul İletişim Fakültesi Dergisi, 17, 121-144.
Özgen M (2004) 1980 Sonrası Türk Medyasında Gelişmeler ve Magazinleşme Olgusu, http://cim.anadolu.edu.tr/pdf/2004/1130848156.pdf, erişim tarihi: 25.10.2017
Salep M (2017) Sıkıyönetim Uygulamaları Üzerine Değerlendirmeler (1971-1973), Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 422-435.
Salihpaşaoğlu Y (2007) Türkiye'de Basın Özgürlüğü, Seçkin Yayınları, Ankara.
Şeker M (2005) Yerel Gazeteler ve Resmi İlan, Selçuk İletişim Dergisi, 4(1), 101- 115.
Topuz H (2003) II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi (1. Bas.), Remzi Kitapevi, İstanbul
Topuz H (2014) II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi (5. Bas.), Remzi Kitapevi, İstanbul.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Yeşilçayır N (2011) Çok Partili Döneme Geçiş Sürecinde Türk Basını, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 27(79), 131-192.
Yetkin B (2010) 1945-1950 Arası Demokratikleşme Sürecinde Basın, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, 17-18,1-37.
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=SANS%C3%9CR