Bir Toplum Sağlığı Merkezi Bölgesinde Nikotin Bağımlılığı ve Etkili Faktörler

Bu çalışma ile; bir toplum sağlığı merkezine başvuran kişilerin nikotin bağımlılık düzeylerini ve bağımlılık üzerine etkili faktörleri tespit etmek amaçlanmıştır. Çalışma; kasım-2019 nisan-2020 yılları arasında altı aylık süreçte Karabük Toplum Sağlığı Merkezinde (TSM) yürütülmüştür. Çalışmaya 302 kişi katılmıştır. Çalışma öncesi, TC Karabük Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar etik kurulundan ve TC Karabük Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü’nden araştırma izni alınmıştır. Bireylere başvuru esnasında bazı sosyodemografik özelliklerini araştıran bir anket ve Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi (FNBT) uygulanmıştır. Araştırma grubunun yaş ortalaması 39,7±12,2 yıldır ve %61,6’sı (n:186) erkektir. Fagerstrom testi sonuçlarına göre, sigara içenlerin %70,9’u 5 ve üzerinde puan almıştır. Erkek ve kadın bireyler arasında nikotin bağımlılık şiddeti açısından, erkeklerde bağımlılık düzeyi rakamsal olarak yüksek olmakla birlikte, istatistiksel anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Bekar kişilerdeki orta ve yüksek düzeydeki bağımlılık oranının (%90,6) evli kişilerdeki bağımlılık oranına göre (%77,9) daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Eğitim durumu yüksek kişilerde sigara bağımlılık düzeyinin istatistiksel anlamlı olmamakla birlikte, sayısal olarak daha düşük olduğu tespit edilmiştir. İstatistiksel olmamakla birlikte; hiç alkol kullanmayan gruptaki birey sayıları her üç bağımlılık düzeyinde de fazladır. Fagestrom toplam skorunun BKİ ile pozitif yönde zayıf bir ilişkisi tespit edilmiştir. Nikotin bağımlılığında etkili olduğu düşünülen günün ilk sigarası, sigara içme süresi, yasak olan yerlerde sigara içme konusunda zorlanma, kişilerin vazgeçemedikleri günün ilk sigarası, günlük sigara sayısı, sabah fazla sigara içme ve yatan hasta da olsa sigara içeceğini düşünmeye göre ayrı ayrı nikotin bağımlılık düzeyleri incelendiğinde; bağımlılık düzeyleri arasında istatistiksel anlamlılık tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bağımlılık, fagerström, nikotin, sigara

PDF

___

1. World Health Organization. WHO Report On The Global Tobacco Epidemic, Brazil 2008. Available from: http://whqlibdoc.who.int/publications/2008/9789241596282_eng.pdf
2. Bölükbaşı AEV, Öznur H, Ongel K. Ergenlerde Sigara Kullanım Yaygınlığı. 4th. International Health Science and Family Medicine Congress, Abstract Book p.171-172, Izmir, Türkiye 07-09.Şubat, 2019.
3. Emirhan A, Pınarcı M, Ayhan D, Budak T. Madde ve Madde Kullanımında Görsel ve İşitsel Medyanın Rolü. Etik Kitapçık, Ankara, RTÜK-EGM Ortak Yayınları; 2007.
4. Başkurt İ. Gençlik, Madde Bağımlılığı ve Korunma Yolları. Journal of Istanbul University Faculty of Theology 2012;0(8):88-92.
5. Carbone D. Smoking and cancer. Am J Med 1992; 93(1A):13-7.
6. Benowitz NL. Health and public policy implications of the “low yield” cigarette. N Eng J Med 1989;320:1619-21.
7. Silverstein P. Smoking and wound healing. Am J Med 1992;93(1A):22-4.
8. Rinker B. The evils of nicotine: an evidence-based guide to smoking and plastic surgery. Ann Plast Surg 2013;70(5):599-605.
9. Guo NL, Tosun K, Horn K. Impact and interactions between smoking and traditional prognostic factors in lung cancer progression. Lung Cancer 2009;66(3):386-92.
10. Er A, Bekir C, Nayır T, Aykent N, Ongel K. Ocular vasodynamic changes in adolescent smokers. Opsta Medicina 2009;15(3-4):126-32.
11. Heatherton TF, Kozlowski LT, Frecker RC, Fagerstrom KO. The Fagerstrom Test for nicotine dependence: A revision of the Fagerstrom Tolerance Questionnaire. British Journal of Addiction 1991;86(9):1119-27.
12. Uysal MA, Kadakal F, Karida C, Bayram, NG, Uysal Ö, Yılmaz V. Fagerstrom test for nicotine dependence: reliability in a Turkish sample and factor analysis. Tuberk Toraks 2004;52(2):115-21.
13. Lee JE, Park EC, Chun SY, Park HK, Kim TH. Socio-demographic and clinical factors contributing to smoking cessation among men: a four-year follow up study of the Korean Health Panel Survey. BMC Public Health 2016;16(1):908.
14. Temel A, Dilbaz N, Bayam G, Okay T, Şengül C. Bir eğitim hastanesinin sağlık personelinde sigara alışkanlığı, bırakma sıklığı ve bağımlı kişilik özelliklerinin ilişkisi. Bağımlılık Dergisi 2004;5:16–22.
15. Hyland A, Borland R, Li Q, Yong HH, McNeill A, Fong G et al. Individual-level predictors of cessation behaviours among participants in the International Tobacco Control Four Country Survey. Tob.Control 2006;15: 83-94.
16. Kara S, Baş FY, Açıkalın C. Sigara içme davranışları ve etkili faktörler: Tıp ve Diş hekimliği fakültelerinin ilk ve son sınıf öğrencileri üzerinde çalışma. Smyrna Tıp Dergisi 2011;1(1):16-21.
17. Canadian Centre on Substance Abuse & BC Centre for Excellence for Women’s Health, Ottawa. Poole N, CA Dell. Girls, women and substance use 2005. Available from: https://www.ccsa.ca/sites/default/files/2019-05/ccsa-011142-2005.pdf
18. Wee LH, West R. Bulgiba A, Shahab L. Predictors of 3-month abstinence in smokers attending stop-smoking clinics in Malaysia. Nicotine & Tobacco Research 2011;13(2):151-6.
19. Kocabaş A. Türkiye'de Sigara İçme Alışkanlığının Yaygınlığı ve Bazı Özellikleri. Solunum Hastalıkları 1994; 5:133-147.
20. Sağlam L. Investigation of the results of a smoking cessation clinic and the factors associated with success. Turk J Med Sci 2012;42(3):515-22.
21. Mergen H, Mergen BE, Tavlı V, Ongel K, Tan S. Assessment of smoking behaviours of 2509 Turkish university students and its correlates:a cross-sectional study. Tuberkuloz ve Toraks Dergisi 2011;59(2):126-31.
22. Bush T, Richardson L, Katon W, Russo J, Lozano P, McCauley E et al. Anxiety and depressive disorders are associated with smoking in adolescents with asthma. Journal of Adolescent Health 2007;40(5): 425-32.
23. Dierker L, Donny E. The role of psychiatric disorders in the relationship between cigarette smoking and DSM-IV nicotine dependence among young adults. Nicotine & Tobacco Research 2008;10(3): 439-46.
24. Üçok A, Polat A, Bozkurt O, Meteris H. Cigarette smoking among patients with schizophrenia and bipolar disorders. Psychiatry and clinical neurosciences 2004;58(4): 434-7.