Müttefik Güç Harekatı İnsani Müdahalelerin Bir İstisnası mıdır? NATO'nun Kosova'ya Yönelik Harekatının Uluslararası Hukuk ve Askeri Bakış Açılarından Değerlendirilmesi
NATO’nun 1999 yılında Kosova’da icra ettiği Müttefik Güç Harekâtı hem askeri hem de hukuki anlamda tartışmalara yol açmıştır. NATO, bütün askeri eylemlerin durdurulması, şiddet ve baskının sona erdirilmesi için Yugoslavya Federal Cumhuriyeti (YFC) askeri birliklerinin yanında ülkenin sivil altyapısına da taarruz etmiştir. Ağır bombardıman sonucunda günlük yaşamın devamının sağlanmasında sıkıntılar yaşanması hem Sırp halkı hem de Sırp ağırlıklı YFC ordusunda moral çöküntüsü yaratmış ve Sırp liderliğini NATO’nun şartlarıyla uzlaşarak savaşı sona erdirmeye zorlamıştır. NATO’nun Kosova’ya yönelik harekâtının askeri boyutu, bir ülkenin sivil alt yapısına taarruz edilerek bir askeri harekâtın sonuca ulaştırılmasının bir örneğini teşkil etmesi nedeniyle bu çalışma kapsamına alınmıştır. Diğer yandan NATO’nun Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi onayı almadan harekâtı başlatması uluslararası hukuka aykırı olmuştur. Ancak Kosova’daki yaşanan krizin insani boyutu, harekâtın etik olarak meşruiyet zeminine oturmasına imkân sağlamıştır. Kosova Harekâtı, daha sonraki dönemde insani müdahale konusunda bir örf ve adet hukuku oluşumuna halihazirda yol açmamıştır. 1999 yılı sonrasında insani müdahale içeren kriz yönetim operasyonları, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi onayı ile icra edilmiştir. Bu nedenle Kosova Harekâtı uluslararası hukukta bir istisna olarak kalmaya devam etmiştir
Anahtar Kelimeler:
Müttefik Güç Harekâtı, uluslararası hukuk, Kosova, NATO
Müttefik Güç Harekatı İnsani Müdahalelerin Bir İstisnası mıdır? NATO'nun Kosova'ya Yönelik Harekatının Uluslararası Hukuk ve Askeri Bakış Açılarından Değerlendirilmesi
Keywords:
-,
___
Hamza, A. (2006). Makedonya-Arnavutluk İlişkilerinde Arnavut Sorunu. Üsküp: Logos.ABD Savunma Bakanlığı. (31 Ocak 2000). Report to Congress: Kosovo/Operation Allied Force After-Action Report, http://www.au.af.mil/au/awc/awcgate/kosovoaa/kaar02072000.pdf adresinden alınmıştır.
Ayhan, H. (2010). Arnavut ve Sırp Savları Bağlamında Kosova’nın Sahipliği Sorunu, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 73-86.
Babuna, A. (2010). Kosova Sorunu Üzerine, Dış Politika Enstitüsü İnternet Sitesi. http://www.dispolitika.org.tr/dosyalar/ ababuna_p.htm adres- inden alınmıştır.
Başeren, S.H. (2003). Uluslararası Hukukta Devletlerin Münferiden Kuvvet Kullanmalarının Sınırları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
BBC İnternet Sitesi. (19 Eylül 2007). Cambodia's brutal Khmer Rouge regime,http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7002629.stm adresinden alınmıştır.
BM Enformasyon Merkezi Ankara. Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, http://www.unicankara.org.tr/ doc_pdf/ metin1210.pdf adresinden alınmıştır.
BM Enformasyon Merkezi Ankara. Fildişi Sahilleri, http://www.unicankara.org.tr/today/2.html adresinden alınmıştır.
BM İnternet Sitesi. BMGK 1160 numaralı Karar Metni. http://www.un.org/peace/kosovo/98sc1160.htm adresinden alınmıştır.
BM İnternet Sitesi. BMGK 1199 numaralı Karar Metni, http://www.un.org/peace/kosovo/98sc1199.htm adresinden alınmıştır.
BM İnternet Sitesi. BMGK 1264 numaralı Karar Metni, http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N99/264/81/PDF/ N9926481.pdf?OpenElement adresinden alınmıştır.
BM İnternet Sitesi. BMGK 1460 numaralı Karar Metni, http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N03/231/16/PDF/ N0323116.pdf?OpenElement adresinden alınmıştır.
BM İnternet Sitesi. BMGK 1528 numaralı Karar Metni, http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N04/253/20/PDF /N0425320.pdf?OpenElement adresinden alınmıştır.
BM İnternet Sitesi. BMGK 1203 numaralı Karar Metni, http://www.un.org/peace/kosovo/98sc1203.htm adresinden alınmıştır.
BM İnternet Sitesi. 26 Mart 1999. BMGK 6659 numaralı Basın Açıklaması, http://www.un.org/News/Press/docs/1999/19990326.sc6659.html adresinden alınmıştır.
Bogdan, A. (2008).The United States and the International Criminal Court: Avoiding Jurisdiction Through Bilateral Agreements in Reliance on Article 98. International Criminal Law Review 8, 1-54.
Chomsky, N. (2003). Radical Priorities. Canada: AK Pres.
Bozkurt, G.S. (2010): Tito Sonrası Dönemde Eski Yugoslavya Bölgesindeki Türkler ve Müslümanlar. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, X/2, 51-95.
East Timor Hükümeti İnternet Sitesi. (2008). History of East Timor, http://www.easttimorgovernment.com/history.htm adresinden alınmıştır.
Franck, M.T. (2002). Recourse to Force: State Action Against Threats and Armed Attacks. Cambridge: Cambridge University Press.
Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı. (2009). Geçmişten Günümüze Kosova Tarihi ve Türkiye-Kosova İlişkileri. Ankara: Genelkurmay Basımevi.
Globalsecurity.org. Operation Allied Force. http://www.globalsecurity.org/military/ops/allied_force.htm adresinden alınmıştır.
Gomersall, S.J. (1998). Birleşik Krallık BM Daimi Temsilcisinin Güvenlik Konseyi Başkanına Mektubu. (Letter Dated 11 March 1998, From The Deputy Permanent Representative of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland to the United Nations Addressed to the President of the Security Council). http://www.un.org/peace/kosovo/s98223.pdf adresinden alınmıştır.
Haberler.com İnternet Sitesi. (01 Ekim 2011). KFOR, Yarinye Sınır Kapısını Açtı, Sıplar Barikat Kurup Ulaşımı Engelledi. http://www.haberler.com/kfor-yarinye-sinir-kapisini-acti-siplar- barikat-3030749-haberi adresinden alınmıştır.
Haines, S. (2009). The Influence of Operation Allied Force on the Development of the Jus Ad Bellum. International Affairs, 85 (3), 477-490.
Hehir, A. (2009). NATO’s “Humanitarian Intervention” in Kosovo: Legal Precedent or Aberration?. Journal of Human Rights, 8, 245-264.
Holzgrefe, J.D. (2003). “The Humanitarian Intervention Debate”, Holzgrefe, J.D. ve Keohane R. (Ed.), Humanitarian Intervention: Ethical, Legal, and Political Dilemmas. Cambridge, 15-52.
Kamboçya Fahri Konsolosluğu. Kamboçya Hakkında. http://www.kambocya.org.tr/kambocya_hakkinda.htm alınmıştır adresinden
Karakoç, J. (2006). ABD’nin Soğuk Savaş Sonrası Hegemonya Çabaları Etkisinde NATO’nun Kosova Müdahalesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (1), 227-242.
Koskenniemi, M. ( Mart 2002). ‘The Lady Doth Protest Too Much’ Kosovo, and the Turn to Ethics in International Law. The Modern Law Review Limited, 65 (2), 159-175.
Kuzey Atlantik Konseyinin Basın Açıklaması. (12 Nisan 1999). http://www.nato.int/docu/pr/1999/p99-058e.htm adresinden alınmıştır.
Lambeth, B.S. (2010). Balkan Air Wars. Air Power History, 31-43.
McCoubrey, H. (Sonbahar/Kış 2000). International Humanitarian Law and the Kosovo Crisis. International Journal of Human Rights, 4 (3/4), 184-206.
Mertus, J. A. (2009). Operation Allied Force: Handmaiden of Independent Kosovo. International Affairs, 85: 3, 461-476.
Perry, J, D. (Summer 2000). Operation Allied Force. Aerospace Power Journal, 14 (2), 79-91.
Radio Free Europe İnternet Sitesi. (9 Ağustos 1999). Yugoslavia: Expert Alleges Serbs Used Nerve Gas In Kosovo. http://www.rferl.org/content/article/1092034.html adresinden alınmıştır.
Reisman, M. ve McDougal, M. (1973). “Humanitarian Intervention to Protect the Ibos”, Lillich, R. (Ed.), Humanitarian Intervention and the United Nations. Charlottesville: University Press of Virginia.
Ronzitti, N. (1999). Lessons of International Law from NATO’s Armed Intervention Against the Federal Republic of Yugoslavia. The International Spectator, 34 (3), 45-54.
Ronzitti, N. (1985). Rescuing Nationals Abroad Through Military Coercion And Intervention On Grounds Of Humanity. Dordrecht: Martinus Nijhoff Publishers.
Sperling, J. ve Webber, M. (2009). NATO: From Kosovo to Kabul, International Affairs, 85 (3), 491-511.
Şahin, S. (2009). The Use of the ‘Exceptionalism’ Argument in Kosovo: An Analysis of the Rationalization of External Interference in the Conflict. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 11 (3), 235- 255.
Taşdemir, F. ve Yürür, P. (1999) Kosova Sorunu: Tarihi ve Hukuki Bir Değerlendirme. Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 99(3), 135-152.
The Library Of Congress, Congressional Research Service Report for Congress. (1999). Kosovo: Lessons Learned from Operation Allied Force. http://www.au.af.mil/au/awc/awcgate/crs/rl30374.pdf adresinden alınmıştır.
The US Department of State, Rambouillet Anlaşması Tam Metni. http://www.state.gov/www/regions/eur/ksvo_rambouillet_text.html adresinden alınmıştır.
Türbedar, E. (2007). Balkanlar'daki Türk ve Müslüman Varlığının Sembolü, Yel Dergisi..
United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) Evaluation and Policy Analysis Unit. (2000). The Kosovo refugee crisis. Switzerland: UNHCR.
Uluslararası Ceza Mahkemesi İnternet Sitesi. (2011). ICC at a glance. http://www.icc-cpi.int/Menus/ICC/About+the+Court/ICC+at+a+glance/ adresinden alınmıştır.
Uluslararası Müdahale ve Devlet Egemenliği Komisyonu (ICISS). (2001a). Koruma Sorumluluğu (Responsibility to Protect). http://responsibilitytoprotect.org/ICISS%20Report.pdf alınmıştır. adresinden
United Nations Operation in Côte d'Ivoire (UNOCI). Facts and Figures. http://www.un.org/en/peacekeeping/missions/unoci/facts.shtml adresinden alınmıştır.
Webber, M. (2009). The Kosovo war: a recapitulation, International Affairs, 85 (3), 447-459.
www.slobodan-milosevic.org. (28 Haziran 1989). Slobodan Mılosevic’s 1989 St. Vitus Day Speech. http://www.slobodan-milosevic.org/ spch-kosovo1989.htm adresinden alınmıştır.
Yılmaz, H. (1999). Kosova Hava Harekâtı. SHAPE: NMR Başkanlığı.
Yılmaz, M. (2005). Kosova Bağımsızlık Yolunda. İstanbul: İlke Yayıncılık.
Youngs, T., Oakes, M. ve Bowers, P. (1999). Kosovo: Operation "Allied Force”. Library House of Commons Research Paper 99/48. http://www.parliament.uk/briefing-papers/RP99-48 adresinden alınmıştır
Yüksek Temsilci ve AB Özel Temsilcisi Ofisi (1998). Temas Grubu Bildirisi -25 Mart 1998, Bonn. Erişim Tarihi: 27 Nisan 2011. http://www.ohr.int/other-doc/contact-g/default.asp?content_id=3552 adresinden alınmıştır.
- ISSN: 1303-6831
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2002
- Yayıncı: Milli Savunma Üniversitesi Alparslan Savunma Bilimleri ve Millî Güvenlik Enstitüsü