KIRSAL ALANDAKİ ENGELLİLERİN SORUNLARI VE ETKİLEŞİM FARKLILIKLARI

Engellilik kavramsal açıdan sosyal bilim ve diğer bilim alanlarında çokça çalışılan bir konu olsa da “kırsal alandaki engelliler”in sorunları dolaylı bir biçimde çalışılmıştır. Dolayısıyla kırsal alanda engellilerin durumunu ortaya çıkaracak çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır. Bu araştırmanın amacı sosyoloji alanyazınında tartışılmayan kırsaldaki engellilerin sorun ve durumlarını farklı bileşenlerle tartışmaktır. Türkiye’de gelişme bakımından en dezavantajlı bölgesi sayılan Mardin, Batman ve Şırnak’ın köylerinde yürütülmüştür. Mardin, Batman, Şırnak ile ilçelerine bağlı köylerde yaşayan iki engelli grubuyla çalışılmıştır. Araştırma kırsal alanda ikamet eden, hastane veya rehabilitasyon merkezlerinde sürekli bir şekilde kalmayan iki farklı grupla yapılmıştır. Araştırmada nicel araştırma yöntemiyle iki gruba ayrılan toplam 192 kişiye anket uygulanmıştır. Katılımcılar amaçsal ve küme örneklemeyle belirlenmiştir. Kırsal alandaki engellilerin i) eğitim, ii) istihdam, iii) evlilik durumları, iv) duygusal problem, v) sosyal düzenlemeler ve aile algısı ile vi) toplumsal aktivitelere katılım durumlarına ilişkin sorular sorulmuştur. Bu değişkenler bağlamında katılımcıların engellilik durumları ve toplumsal yaşama katılımları arasındaki ilişkiye bakılmıştır. Araştırma neticesinde kırsal alanda yaşayan engellilerin sosyal durumları, ekonomileri ve diğer ilişkilerinde olumsuzluklar olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Engellilik, Engelli Sorunları, Kır Sosyolojisi, Kırsal Engellilik, Kırsal Toplumsal Yapı

PDF

___

Abu-Habib, Lina. Gender and disability: Women's experiences in the Middle East, Oxford: Oxfam, 1997.
Altman, Barbara M. “Studies Of Attitudes Toward The Handicapped: The Need For A New Direction”. Social Problems, 28/3 (February 1981), 321-337, https://doi.org/10.2307/800306
Barbotte, Eric vd. (2001). “Prevalence Ofimpairments, Disabilities, Handicaps And Quality Oflife In The General Population: A Review Of Recent Literatüre”. Bulletin of the World Health Organization, 79/11 (2001), 1047-1055.
Barnartt, Sharon. “Report of the ASA Committee on the Status of Persons with Disabilities (PWD)”. American Sociology Association. 2005. http://www.asanet.org/images/asa/docs/pdf/Disabilities%20Status%20Committee%20Report%202005.pdf.
Brown, Roy I. “Quality Of Life And Rehabilitation: An Introduction”. Quality Of Life For People Handicapped People. ed. Brown, Roy I. p.2-5, New York: Croom Helm, 1988.
Bucuka, Yunus. “Engelliler, Din ve Sosyal Dışlanma”. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9/18 (2019), 899-929, https://doi.org/10.29029/ busbed.581022.
Clarke, Harriet-McKay, Stephen. Exploring disability, family formation and break-up: Reviewing the evidence. Department for Work and Pensions Research Report (2008), https://lx.iriss.org.uk/sites/default/files/resources/rrep514.pdf
Community Mental Health Services. A National Directory: Organizations Providing Psychosocial Rehabilitation And Related Community Support Services in the United States. Virginia/McLean: International Association of Psychosocial Rehabilitation Services
Corbin, Juliet-Strauss, Anselm L. “Managing chronic illness at home”. Qualitative Sociology, 8 (1985), 224–247.
Denzin, Norman K. - Lincoln, Yvonna S. “Introduction: The Discipline and Practice of Qualitative Research”. The Sage handbook of qualitative research. Eds. Denzin, Norman K. - Lincoln, Yvonna S., p. 1–32. Sage Publications Ltd, 2005.
Doğanay, Gülmelek-Henden, Şölen K. “Kır ve Kentin "Öteki" Kadınları: Trabzon'da Engelli Kadınlar”. 4. Uluslararası Kentsel ve Çevresel Sorunlar ve Politikalar Kongresi, (20-21 Ekim 2016), İstanbul, 2016.
Duman, Nezahat A.-Doğanay, Gülmelek. “Toplumsal Dışlanma Pratikleri Üzerinden Trabzon’da Engelli Kadınlar”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 20/2, 1-48, https://doi.org/10.18490/sosars.345505
EHK, Engelliler Hakkında Kanun. Resmi Gazete 5378 (1 Temmuz 2005) 12 Ocak 2020 https://www.mevzuat.gov.tr/Mevzuat Metin/1.5.5378.pdf
Haq, Sirinivas. (1994). “Policies and Programs Concerning Disabilities and People With Disabilities In Bangladesh”. Proceedings of the Regional Seminar on Childhood Disability, Public Health Association (2-4 December 1994), Bangladesh: Dhaka, 1994.
Hosain, Gm Monawar. vd. “Impact of disability of life of rural disabled people in Bangladesh”. Centre for Health and Population Research Bulletin, 20/4 (2002), 297-305.
Hüseyinli, Namık vd. “Çalışma Hayatında Engelli Haklarına İlişkin Yasal Düzenlemeler ve Engellilerin Haklara İlişkin Farkındalıkları”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6/6), 138-152, İstanbul.
ILO. “Disability and Work”. 23 Ocak 2020. http://www.ilo.org/global/topics /disability-and-work/WCMS_475650/lang--en/index.htm
Karataş, Kasım-Çifci, Elif G. “Türkiye’de Engelli Kadın Olmak: Deneyimler ve Çözüm Önerileri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3/13, 147-153, Kocaeli.
Kurawa, Sabo Suleiman. “The impact of disability on self and society: an agenda for research on rehabilitation of disabled in Nigeria”. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5 (2010), 1804-1810, Netherlands: Elsevier, https://doi.org/10.1016/j.sbspro. 2010.07.368
Mahapatra, Sukanta Kumar. “Accessibility And Quality Education Of Persons With Disabilities In India: An Open Schooling Perspective”, Pan-Commonwealth Forum 8 (PCF8) (27-30 November 2016), Open University Malaysia (OUM) Malaysia: Kuala Lumpur, 2016
Maroto, Michelle-Pettinicchio, David. “Disability, Structural Inequality, and Work: The Influence of Occupational Segregation on Earnings for People with Different Disabilities”. Research in Social Stratification and Mobility, 38 (August 2014), 72-92, Elsevier, https://doi.org/10.1016/j.rssm.2014.08.002
Millî Eğitim Bakanlığı. “Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği” Resmi Gazete: 28296 (19 Şubat 2020) 21 Mart 2020 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/02/20200219-3.htm
O‘Brien, Mary Elizabeth. The Courage To Survive: The Life Career Of The Chronic Dialysis Patient, New York: Grune & Stratton, 1983.
Oliver, Michael. The Politics Of Disablement, USA:Palgrave Macmillian, 1990.
Orhan, Serdar - Genç, Kemal Gökmen. “Engellilere Yönelik Ülkemizde Özel Eğitim Hizmet Uygulamaları ve Örnek Ülke Karşılaştırması”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 35/2, 115-146, DOI: 10.21560/spcd.35323
Orthotoolkit. “SF-36 OrthoToolKit”. 30 Ekim 2019. https://www.orthotoolkit. com/sf-36/
Resmi Gazete, “Milletlerarası Sözleşme” 05.01.2020. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2009/07/20090714-1.htm Schneider, Jospeh W. - Conrad, Peter. Having Epilepsy: The Experience And Control Of Illness. Philadelphia, PA: Temple University Press, 1983.
Scotch, Richard K. “Politics and Policy in the History of the Disability Rights Movement”. The Milbank Quarterly, 67/2, 380–400 (1989), DOI: 10.2307/3350150
Sobsey, Dick. “Marital Stability and Marital Satisfaction in Families of Children with Disabilities: Chicken or Egg?”, Developmental Disabilities Bulletin, 32/1 (2004), 62-83.
Tough, Hannah. vd. “Social relationships, mental healthand wellbeing in physical disability:a systematic review”, BMC Public Health, 17/414 (2017), 1-18.
Vernon, Ayeshea. - Swain, John. “Theorizing divisions and hierarchies: Towards a commonality or diversity?”. Disability Studies Today, eds. Barnes, Colin. vd. pp.77-97, USA: Blacwell Publishers, 2002.
Watson, Dorothy-Maitre, Bertrand. Emotional, psychological and mental health (EPMH) diability, National Disability Authority (NDA), Ireland: ESRI, 2014.
WHO. “İşlevsellik Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırılması”. Çev. Kabakçı, Elif.- Göğüş, Ahmet. 29 Şubat 2020. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42 407/9241545429_tur.pdf?sequence8&isAllowed=y
Yakkaldevi, Ashok Shivaji. “The sociology of disability”. Reviews of Literature. 2/3 (2014), 1-10.