KEMÂL’İN MANZUM KIRK HADİSİ

Türk İslâm edebiyatında Hz. Muhammed’e dair kaleme alınan edebî türlerin ilk sıralarında zikredilen kırk hadis türü hakkında hazırlanan bu çalışmanın giriş bölümü türün Arap ve Fars edebiyatlarındaki tarihsel yolculuğunun başlangıcı ve öne çıkan eserlerine dairdir. Daha önce pek çok çalışmada yer almasından dolayı tekrara düşmemek adına bazı kısa bilgilerle sınırlandırılmıştır. Ayrıca bu bölümde kırk hadis türünün bazı şekil ve muhteva hususiyetleri ile yazılma sebepleri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın ikinci bölümü, hakkında bilgi sahibi olmadığımız, bununla birlikte XVII. asrın ilk çeyreğinde hayatta olabileceğini düşündüğümüz Kemâl isimli/mahlaslı şâirin manzum kırk hadis tercümesi üzerinedir. Çalışmanın diğer bölümlerinde Kemâl’in manzum kırk hadis tercümesi tanıtılmış, nüsha ve muhteva özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Şekil ve muhteva özelliklerinin yanı sıra hadis tahriclerinin de yapıldığı bu kırk hadis tercümesiyle Türk İslâm edebiyatında kırk hadis literatürü ile tercüme ve şerh geleneğine katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Ayrıca mesnevi tertibine uygun şekilde kaleme alınmış olan bu eserin hacimli olması sebebiyle tam metninden yalnızca kırk hadis tercümelerinin yer aldığı ilgili 80 beyit neşredilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türk İslam Edebiyatı, kırk hadis, derleme, tercüme, Kemâl

PDF

___

Abdullah b. Mübârek. ez-Zühd ve’r-reúÀ’iú. nşr. Habîbü’r-rahmân el-Aèzamî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, t.y..
Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybanî. Müsnedü el-İmâm Ahmed b. Hanbel. nşr. Şuayb el-Arnavut-Âdil Mürşid vd. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1421/2001.
Aksoy, Hasan. Mustafa Âlî’nin Manzum Kırk Hadis Tercümeleri (inceleme-metin). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1991.
Arık, M. Selim. “Hadislerdeki Kırk Sayılarına Genel Bakış”. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi (İMAD) 1/1, (2014), 136-181.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Ali. es-Sünenü’s-sağîr. 4 Cilt. nşr. Abdulmu’tî Emîn Kal’aci. Karaçi: Câmiatü’d-dirâsâti’l-İslâmiyye, 1410/1989. Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. El-Hüseyn b. Ali. Şuèabü’l-îmân. nşr. Abdü’l-Alî Abdülhamid Hâmid. Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 1423/2003. Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil b. İbrâhîm Cuèfî el-. el-Edebü’l-müfred. Riyad: Mektebetü’l-maârif, 1419/1998. Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil el-. el-Câmièu’ṣ-ṣaḥîḥ, nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1422/2001.
Bursevî, İsmâil Hakkı. Rûhu’l-beyân. Beyrut: Dâru’l-fikr, t.y.. Ebu’d-dünyâ, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd İbn. Zemmü’d-Dünyâ. nşr. Muhammed Abdulkâdir Ahmed Atâ. Beyrut: Müessesetü’l-kütübü’s-sekâfiyye, 1414/1993.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdi es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. nşr. Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyyye, t.y..
Gazzâlî, el-İmam Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed el-., İhyâu ulûmi’d-dîn. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-ma’rife, 1983.
Hindî, Ali b. Hüsamiddin b. Abdilmelik b. Kadîhân Müttakî. Kenzü’l-ummâl fî süneni’l-akvâl ve’l-ef’âl. nşr. Bekrî Hayyânî- Safvet Sakkâ. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1981/1401.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed Bağdâdî. el-İlelü’l-mütenâhiyye fi’l-ehâdîsi’l-vâhiyye. nşr. İrşadu’l-hak el-Eserî. Faysalabad: İdâretü’l-ulûmi’l-eseriyye, 1401/1981.
İsbehânî, Ebû Nuaym Ahmed b Abdullah b. Ahmed b. İshak b. Mûsâ b Mihran el-., Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l-asfiyâ. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1394/1974.
Karahan, Abdülkadir. “Tercüme Edebiyatından Nümûneler Üzerinde Çalışmalar- Câmî’nin Arbaîn’i ve Türkçe Tercümeleri”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 4/4, (1952), 345-371.
Karahan, Abdülkadir. İslâm-Türk Edebiyatı’nda Kırk Hadis: Toplama, Tercüme ve Şerhleri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1991.
Karahan, Abdülkadir. “Kırk hadis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/470-473. Ankara: TDV Yayınları, 2002. Karahan, Abdülkadir. “Nawawî’nin Arapça Arba’ûn’u ve Türkçe Şerhleri”. Ankara Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Fuad Köprülü Armağanı, (2010), 291-299.
Kemâl. Kırk Hadis. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Amcazade Hüseyin Paşa, 458, 130b-150a. Köksal, Mehmet Fatih. “Yenipazarlı Vâlî’nin Manzum İlk Kırk Hadis Tercümesi”. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi (Özel Sayı), (2007), 237-251. Münâvî, Zeynüddin Muhammed Abdürrauf b. Taci’l-ârifîn b. Ali. Feyzü’l-kadîr şerhi’l-Câmii’s-sağîr. 6 Cilt. Mısır: el-Mektebetü’t-ticâriyyeti’l-kübrâ, 1356. Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Müsnedü’s-Sahîh el-muhtasar. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, t.y..
Nemerî, Ebû Ömer Cemâleddîn Yusuf b. Abdillah b. Muhammed Kurtubi İbn Abdülber. Câmiu beyâni’l-ilm ve fazlihi. nşr. Ebü’l-Eşbâl ez-Züheyrî. Demmâm: Dâru İbni’l-Cevzî, 1414/1994.
Sevgi, Ahmet. “Molla Câmî’nin Erba’în’i ve Manzum Tercümeleri”. Türkiyat Araştırmaları Dergisi 6, (2000), 1-145.
Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. Câmièu’l-ehâdîs. nşr. Hasan Abbas Zekî. y.y., t.y..
Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-Dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu’cemu’l-kebîr. nşr. Hamdi b. Abdulmecid es-Selefî. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1415/1994. Taberânî, Ebu’l-Kasım Müsnidü’d-dünyâ Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu’cemü’l-evsat. nşr. Tarık b. Ivazıllah b. Muhammed- Abdulmuhsin b. İbrahim el-Hüseynî. Kahire: Dârü’l-haremeyn, t.y.. Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî. Sünenü’t-Tirmizî. nşr. İbrahim Atve İvaz. Mısır: Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1395/1975.
Ünal, İsmail Hakkı. “İslam Kültüründe Kırk Hadis Geleneği ve Şeyh Hâmid-i Velî’nin Hadis-i erbain Şerhi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39, (1999), 137-146.
Yıldırım, Selahattin. Osmanlı’da Kırk Hadis Çalışmaları I. İstanbul: Osmanlı Hadis Araştırmaları Yayınları, 2000. Yıldız, Fahreddin. “İslâmi İlimler, Divan Edebiyatı ve Tasavvuf Geleneğindeki Yeriyle Tarihten Günümüze Popüler Hadis Kitapları: Kırk Hadisler”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 11/21 (2013), 407-455.