“Hân-ı Yağma”dan Uzak Durmuş Bir Muhalif: İhsan Adli Serter

Tevfik Fikret, “Hân-ı Yağma” şiiri ile (1912) devletin yolsuzluklarına şiddetle muhalefet etmiştir. Bu şiirin yazıldığı dönemde iktidarda İttihat ve Terakki bulunmaktadır. İttihat ve Terakki Cemiyeti’ni (1908-1918) “Yiyin efendiler yiyin, bu hân-ı iştihâ sizin/Doyunca, tıksırınca, çatlayıncaya kadar yiyin!” şiiriyle en ağır dille eleştirmekten çekinmeyen Tevfik Fikret, 1867-1915 yılları arasında yaşamıştır. Yine Tevfik Fikret gibi “Hân-ı Yağma”dan uzak duranlardan birisi de daha önce hayatı ve şiirini ele aldığımız İhsan Adli Serter (1880-1956)’dir. Yazarın İttihat ve Terakki ile ilgili olarak yazmış olduğu nesir ve nazım halindeki bilgiler son derece önem arz etmektedir. Özellikle İttihat ve Terakki dönemine ışık tutan bu kişilik hakkında bir iki çalışma dışında şu ana kadar maalesef ayrıntılı bir araştırma yapılmamıştır. Önceleri İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin mensubu olan Serter, daha sonra İttihat ve Terakki’nin kendi beklentilerinden çok uzakta bir İtilâf Fırkası’na girerek hem gazetelerde yazmış olduğu yazılarla hem de verilen görevlerde göstermiş olduğu üstün başarılarla İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin özellikle yönetim kadrosunu rahatsız etmiştir. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin üst kadrosu duyduğu rahatsızlıkla yetinmemiş bilakis İhsan Adli Serter’e çok ağır hem mobbing uygulamış hem de fiziksel tacizde bulunmuştur. [Suçlusun dediler latîfe sandım/Meğer ciddî imiş sonra inandım/Nâmerdin ta‘nından bıktım usandım/Kime ne yapmışım anlasam bari...] diyerek İttihat ve Terakki tarafından kendisinin neden tahkir, tazib, tecrid, tenkil ve tevbih edildiğinin sorusuna yaklaşık 45 yıl cevap bulamadan hayata gözlerini yummuştur. Bu çalışmada öz vatanında düşman olarak tanıtılan ama buna bir türlü sebep bulamayan tek başınalığın verdiği acılar içinde kıvranan unutulmuş bir şairin İttihat ve Terakki ile olan serüvenine daha çok Şiirlerim adlı kitabı esas alınarak ışık tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Hân-i Yağma, Şiirlerim, İhsan Adli Serter, İttihat ve Terakki, İtilaf Fırkası

An Opponent of the Turkish State Who Distanced Himself from the Critical Poem “Hân-ı Yağma”: An Examination of Ihsan Adli Serter

In 1921, Tevfik Fikret (1867–1915) harshly criticized the corruption in the state in his poem “Hân-ı Yağma” (House of Plunder). For example, in regard to the Committee of Union and Progress, he wrote, “Eat gentlemen eat, this feast of appetite is yours, eat until you get satisfied, choked up and burst.” Meanwhile, although the criticism of the committee by İhsan Adli Serter (1880–1956) is also important, a detailed study has yet to be conducted about this individual and his works. Specifically, he was a former member of the Committee of Union and Progress who joined the Freedom and Accord Party, and was especially disturbed by the administrative staff of the committee. In fact, he published several newspaper articles upon discovering that the committee was carrying out a very different policy from his expectations. Consequently, the higher staff of the committee engaged Serter and physically harassed him. Expressing the lines, “They said you’re a criminal, I thought it was a joke/Then I understood it was real/I am fed up with the beating of the evil/If only I could understand what I have done,” he passed away before realizing why he was exposed to such insults, torture, isolation, banishment, and exile by the Committee of Union and Progress for 45 years. Thus, based on his book Şiirlerim, this study focuses on this relatively unknown poet, who was introduced as an enemy of his homeland.

Keywords:

Hân-i Yağma, Şiirlerim, Ihsan Adli Serter, Committee of Union and Progress, Freedom and Accord Party,

PDF

___

Birinci, Ali. “Hürriyet ve İtilâf Fırkası”, DİA. c. XVIII, (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998), 507-511. Buttanrı, Müzeyyen. “Hürriyet ve Hürriyet Kurbanları Eserleriyle İhsan Adlî Bey”, İlmî Araştırmalar. sy. 21, (İstanbul, 2006), 59-86.
Çavdar, Tevfik. Talat Paşa. (İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları, 2011).
Hanioğlu, M. Şükrü. “Talat Paşa”, DİA. c. XXXIX (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010), 502.
Kabacalı, Alpay. Talat Paşa’nın Anıları. (İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2004).
Kaplan, Mehmet. Tevfik Fikret/Devir, Şahsiyet, Eser. (İstanbul: İlgi Kitabevi, 1971).
Serter, İhsan Adli. Şiirlerim I. nşr. Hüseyin Yazıcı. (İstanbul: Demavend Yayınları, 2016).
Serter, İhsan Adli. Şiirlerim II. nşr. Hüseyin Yazıcı. (İstanbul: Demavend Yayınları, 2020).
Serter, İhsan Adli. Şiirlerim III. nşr. Hüseyin Yazıcı. (İstanbul: Demavend Yayınları, 2020).
Tanpınar, Ahmet Hamdi. 19uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. (İstanbul: Çağlayan Kitabevi, 1976).
Tansu, Samih Nafiz. Ya Devlet Başa, Ya Kuzgun Leşe: İttihat ve Terakki. (İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayınları, 2015).
Uçarol, Rıfat. “Gazi Ahmed Muhtar Paşa”, DİA. c. XIII, (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998), 445-448.
Uçman, Abdullah. “Ziya Paşa”, DİA. c. XXXXIV, (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2013), 475-479.
Yazıcı, Hüseyin. “Sürgünde Bir Şair: İhsan Adli Serter”, Şarkiyat Mecmuası. c. X, (İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları, 2007), 71-104.
http://www.kimkimdir.gen.tr/kimkimdir.php?id=3549 (Çevrimiçi: 02.03.2021).
https://forum.memurlar.net/konu/1567326/ (Çevrimiçi: 21.07.2020).
https://masonlar.org/masonlar_forum/index.php?topic=13665.0 (Çevrimiçi: 07.07.2020).
https://masonlar.org/masonlar_forum/index.php?topic=1689.0 (Çevrimiçi: 04.03.2020).
https://sagligabiradim.com/kinci-insanlar-hic-affetmez-ve-unutmaz/ (Çevrimiçi: 08.07.2020).
https://www.antoloji.com/han-i-yagma-siiri/ (Çevrimiçi: 30/08/2020).
https://www.cayyolu.com.tr/yazarlar/guler-karakurumer/dogruluk-ve-durustluk/1697/ (Çevrimiçi:07.07.2020)