Van Depremini Yaşayan Ortaöğretim Öğrencilerinin Travmadan Etkilenme ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı Van depremini yaşayan ortaöğretim öğrencilerinin travmadan etkilenme ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesidir. Araştırma ilişkisel ve betimsel tarama modelleriyle gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın örneklemi seçkisiz yöntemle belirlenen 185'i kız, 140'ı erkek olmak üzere toplam 325 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama araçları olarak Çocuklar İçin Travma Sonrası Stres Tepki Ölçeği (ÇTSSB-TÖ), Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ) ve katılımcılara ait demografik değişkenleri öğrenmek için Katılımcı Bilgi Formu (KBF) kullanılmıştır. Araştırmada katılımcıların travma puanlarının normal dağılım gösterdiği ve umutsuzluk puanlarının normal dağılım göstermediği bulunmuştur. Verilerin analizinde parametrik olmayan yöntemler kullanılmıştır. Veri analizinde ki kare testi, iki aşamalı kümeleme analizi ve korelasyon analizlerinden spearman'ın rho katsayısı kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre katılımcıların travma düzeyleri ile umutsuzluk düzeyleri arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Diğer yandan bireylerin düşük düzey, orta düzey ve yüksek düzey travmadan etkilenmeleri ile cinsiyet, depremde yakın kaybı yaşama, ve lise türü değişkenleri arasında anlamlı ilişkiler bulunmaktadır. Katılımcıların düşük, orta ve yüksek umutsuzluk düzeyleri lise türü arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Araştırma sonuçlarına göre umutsuzluk, cinsiyet, depremde yakın kaybı yaşama travmadan etkilenme düzeyi için risk faktörleri arasındadır. Travmatik olaylara maruz kalan bireylere yönelik geliştirilen müdahale programlarında bu değişkenlerin göz önünde bulundurulması yararlı olacaktır

Anahtar Kelimeler:

Travma, deprem, ergen, umutsuzluk, TSSB

Investigating Hopelessness and Trauma Levels Of High School Students Exposed To The Van Earthquake

The purpose of this research is investigating the hopelessness and trauma level of adolescents experiencingthe Van earthquake. This research is in general survey model. The research sample consists of 185 femaleand 141 male students determined randomly. In the study Child Posttraumatic Stress Reaction Index(CPTS-RI), Beck Hopelessness Scale (BHS) and an information form are used for data collection. When testing with Kolmogrov test it was found that PTSD scores shows a normal distribution and BHS scores doesnot show normal distribution. For this reason non parametric analysis methods were used. In data analysischi-square test, two-step cluster analysis and spearman rho correlation analysis were used. It is found thatparticipants’ levels of trauma has a significant positive relationship with their hopelessness levels. Participants’ low level, medium level and high levels of trauma were found to be significantly related with the va* Yrd. Doç. Dr. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Psikolojik Danışma ve RehberlikABD, fuad65@gmail.com** Araş. Gör. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Psikolojik Danışma ve Rehberlikriables of being female, having loss of family members in the earthquake and type of high school. Besidesparticipants’ low level, medium level and high levels of hopelessness level was found to be significantly related to the participants’ trauma levels and type of high school. According to the research results level ofhopelessness, being female, having loss of family members in an earthquake are risk factors for level of being effected from a traumatic life event. These risk factors for trauma and hopelessness should be taken intoconsideration in the intervention studies for adolescents.

Keywords:

Trauma, earthquake, adolescents, hopelessness, PTSD,

PDF

___

Abramson, L. Y., Metalsky, G. I., & Alloy, L. B. (1989). Hopelessness depression: A theory-based subtype of depression. Psychological review, 96(2), 358.
Ağır, M. (2007). Üniversite ögrencilerinin bilişsel çarpıtma düzeyleri ile problem çözme becerileri ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,İstanbul.
Artar, M. ( 2003) Depremi yaşayan ergenlerin gelecek beklentilerinin içeriği, Kriz Dergisi. 11(3), 21-27. Baloğlu, M.; Harris, M. B. & Karagözoğlu, C., (2005). The psychological effects of an earthquake on Turkish college students, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi. 2(2), 125-136.
Beck, A. T. (1964). Thinking and depression: II. Theory and therapy. Archives of general psychiatry, 10(6), 561-5
Beck, A.; Wissman, A., Lester, D. & Trexler, L. (1974). The measurement of pessimizm: The hopelessness scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(6), 861-865.
Bolland, J. M. (2003). Hopelessness and risk behaviour among adolescents living in high-poverty innercity neighborhoods. Journal of Adolescence. 26 (2003), 145–158.
Cam Celikel, F., & Erkorkmaz, U. (2008). Üniversite Öğrencilerinde Depresif Belirtiler ve Umutsuzluk Düzeyleri ile İlişkili Etmenler. Archives of Neuropsychiatry/Noropsikiatri Arsivi, 45(4), 122-129.
Cohen, J. A. (2003). Treating acute posttraumatic reactions in children and adolescents. Biological Psychiatry, 53(9), 827-833.
Dell’Osso L.; Carmassi, C.; Massimetti, G.; Stratta, P.; Riccardi, I.; Capanna, C.; Akiskal, K. K.; Akiskal, H. S. & Rossi, A. (2013). Age, gender and epicenter proximity effects on post-traumatic stress symptoms in L’Aquila 2009 earthquake survivors. Journal of Affective Disorders. 146(2), 174–180. Dizer, D. (2008). Sakarya ilindeki liseli ergenlerin 1999 marmara depremi sonrası travmayı algılama, sosyal destek sistemleri ve umutsuzluk belirtilerinin incelenmesi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
Doğan, A. (2011). Adolescents’ posttraumatic stres reactions and behavior problems following Marmara earthquake, European Journal of Psychotraumatology. 2, 5825-5834.
DSM-IV TR (2007). Tanı ölçütleri başvuru kitabı, (Çev. E. Köroğlu). Ankara: Hekimler Birliği Yayınları.
Durak, A. (1994). Beck umutsuzlık ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 9(3), 111
Ehtiyar, R. & Üngüren, E. (2009). Türk ve Alman öğrencilerin umutsuzluk düzeylerinin karşılaştırılması ve umutsuzluk düzeylerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi: turizm eğitimi alan öğrenciler üzerinde bir araştırma. Journal of Yaşar University, 4(14), 2093-2127.
Erden, G.; Kılıç, E. Z.; Uslu, R. & Kerimoğlu, E. (1999.) Çocuklar için travma sonrası sress tepki ölçeği: Türkçe geçerlilik, güvenilirlik ön çalışması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 6(3), 143-149.
Girgin, G. (2009). Evaluation of the factors affecting loneliness and hopelessness among university students in Turkey. Social Behavior And Personality, 37(6), 811-818.
Green, B. L., Korol, M., Grace, M. C., Vary, M. G., Leonard, A. C., Gleser, G. C., & Smitson-Cohen, S. (1991). Children and disaster: Age, gender, and parental effects on PTSD symptoms. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 30(6), 945-951.
Herman, J. L. (1992). Travma ve iyileşme, (Çev: Tamer Tosun). Literatür Yayınları, İstanbul.
Karakaya, I.; Ağaoğlu, B.; Çoşkun, A.; Şişmanlar, Ş. G. & Yıldız-Öc, Ö. (2004). Marmara depreminden üç buçuk yıl sonra ergenlerde TSSB, depresyon ve anksiyete belirtileri. Türk Psikiyatri Dergisi. 15(4), 257-2
Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Anakara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kayri, M. (2007). Araştırmalarda iki aşamalı kümeleme analizi ve bir uygulaması. Eğitim Araştırmaları Dergisi. 28(1), 177-189.
Ma, X.; Liu, X.; Hu, X .; Qiu, C.; Wang, Y.; Huang, Y.; Wang, Q.; Zhang, W. & Li, T. (2011). Risk indicators for post-traumatic stress disorder in adolescents exposed to the 5.12 Wenchuan earthquake in China. Psychiatry Research. 189(3), 385–391.
Mazza, J. J., & Reynolds, W. M. (1998). A longitudinal investigation of depression, hopelessness, social support, and major and minor life events and their relation to suicidal ideation in adolescents. Suicide and Life-Threatening Behavior, 28(4), 358-374.
Metalsky, G. I.; Joiner, T. E.; Hardin, T. S. & Abramson, L. Y. (1993). Depressive reactions to failure in a naturalistic setting: A test of the hopelessness and self-esteem theories of depression. Journal of Abnormal Psychology, 102(1), 101.
North, C. S., Oliver, J., & Pandya, A. (2012). Examining a comprehensive model of disaster-related posttraumatic stress disorder in systematically studied survivors of 10 disasters. American journal of public health, 102(10), 40-48.
Oğuztürk, Ö.; Akça, F. & Şahin, G. (2011). Üniversite öğrencilerinde umutsuzluk düzeyi ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin bazı değişkenler üzerinden incelenmesi. Klinik Psikiyatri. 14, 173-1
Özgen, F. & Aydın, H. (1999). Travma Sonrası Stres Bozukluğu. Klinik Psikiyatri. 1, 34-41.
Özmen, D., Dündar, P. E., Çetinkaya, A. Ç., Taşkın, O., & Özmen, E. (2008). Lise öğrencilerinde umutsuzluk ve umutsuzluk düzeyini etkileyen etkenler.Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9(1), 8-15.
Pynoos, R. S., Frederick, C., Nader, K., Arroyo, W., Steinberg, A., Eth, S. & Fairbanks, L. (1987). Life threat and posttraumatic stress in school-age children. Archives of general psychiatry, 44(12), 10571063
Pynoos, R. S., Goenjian, A., Tashjian, M., Karakashian, M., Manjikian, R., Manoukian, G. & Fairbanks, L. A. (1993). Post-traumatic stress reactions in children after the 1988 Armenian earthquake. The British Journal of Psychiatry,163(2), 239-247.
Sabuncuoğlu, O.; Çevikaslan, A. & Berkem, M. (2003). Marmara depreminden etkilenen iki ayrı bölgede ergenlerde depresyon, kaygı ve davranış. Klinik Psikiyatri. 6, 189-197.
Şahin, A. (2002). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin umutsuzluk düzeyleri üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Dergisi. 13, 143-157.
Scher, C. D. & Resick, P. A. (2005). Hopelessness as a risk factor for post-traumatic stress disorder symptoms among interpersonal violence survivors. Cognitive Behaviour Therapy. 34(2), 99–107)
Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C., & Tekin, D. (1993). Umutsuzluk ölçeği: geçerlilik ve güvenirliği. Kriz Dergisi, 1(3), 139-142.
Silbert, K. L. & Berry, G. L. (1991). Psychological effects of a suicide prevention unit on adolescents' level of stress, anxiety, and hopelessness. Counseling and Psychology Quarterly. 4 (1), 45-59.
Tekin, M. & Filiz, K. (2008). Beden eğitimi ve spor yüksekokullarının antrenörlük eğitimi ve spor yöneticiliği bölümlerinde öğrenim gören öğrencilerin umutsuzluk ve boyun eğici davranış düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Spormetre, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 6(1), 27
Tuna, A. K.; Parin, S. & Tanhan, F. (2012). Van depremi sosyo-ekonomik ve psikolojik durum tespit raporu. Çocuk Vakfı Yayınları No:15., İstanbul.
Udwin, O., Boyle, S., Yule, W., Bolton, D., & O'Ryan, D. (2000). Risk Factors for Long‐term Psychological Effects of a Disaster Experienced in Adolescence: Predictors of Post Traumatic Stress Disorder. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 41(8), 969-979.
Yerlikaya, İ. (2006). Bilişisel-davranışçı yaklaşıma ve hobi terapiye dayalı umut eğitimi programlarının ilköğretim öğrencilerinin umutsuzluk düzeyine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yüksel, Ş. (2000). Felakete uyum ve ruh sağlığı. Klinik Psikiyatri. 3, 5-11.
Yüksel, Ş. (2009). Travmatik yaraların açığa çıkmasında ve onarılmasında görüşme ortamı. Klinik Gelişim 22(4), 11-17.
Yule, W. (1992). Posttraumatic stress disorder in child survivors of shipping disasters: the sinking of the Jupiter. Psychotherapy and Psychosomatics. 57, pp. 200–205.