Türkiye’de Üstün Yeteneklilere Tanınan Hakların İncelenmesi

Üstün yetenekli bireylerin genel olarak her işi başarabileceği gibi yanlış bir düşünce vardır. Onların toplum içerisinde diğer bireylerle eş tutularak kendilerine ait özelliklerini göz ardı etmek eşitlik ilkelerine uygun değildir. Eğitimde fırsat eşitliği kavramı yasal bir hak olarak bireylere sunulmaktadır. Üstün bireylere sunulması gereken haklar onların eğitimsel, sosyal ve duygusal ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olmalıdır. Demokrasilerde eşitlik hakkı herkese eşit haklar vermek değil, bireylerin ihtiyaçlarına göre haklar vererek dengenin sağlanmasıdır. Bu araştırmada Osmanlı Devleti’nin son döneminden günümüze kadar üstün bireylere tanınan haklar ve bunların içeriklerinin farklı açıdan incelenmesi amaçlanmıştır. Literatür taraması yönteminin kullanıldığı bu çalışmada Cumhuriyet öncesi dönemden günümüze kadar birçok kaynak ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Sonuç olarak üstün yetenekli çocuklara tanınan haklardaki eksiklikler tespit edilmiş ve üstün yetenekli bireylere tanınması gereken hakların eğitsel boyutu tartışılmıştır. Üstün yetenekli bireylere yönelik program, öğretmen, materyal gibi eğitimsel içerikleri gözeten daha özel hakların gerekliliğine dikkat çekilmiştir. Tartışma sonucunda belirlenen problemin çözümlerine ilişkin önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Üstün Yeteneklilik, Üstün Yetenekli Çocuklar, Üstün Yetenekli Çocukların Hakları.

PDF

___

Akarsu, F. (2004). Üstün yetenekliler. I Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Seçilmiş Makaleler Kitabı. Sf, 357. Çocuk Vakfı Yayınları Cilt 63. İstanbul
Ataman, A. (2003). Üstün Zekâlı /Üstün Yetenekli Çocuklar (Ed. Ataman). Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık
Celkan, H. Y. (1991). Eğitim Sosyolojisi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Yayınları, No. 4, Erzurum.
Çetinkaya, Ç. (2012). Unusualissues in preschoolgiftedandtalentedstudents. International Conference on Global Issues of EarlyChildhoodEducationandChildren’s Right. Gaziantep University,Gaziantep, Turkey.
Develioğlu, F. (1999). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Yayıncılık. 16. Baskı
Döner, İ. and Çetinkaya, Ç. (2012).Arethelawsprotectingthegiftedandtalentedchildren’s? . International Confe- rence on Global Issues of EarlyChildhoodEducationandChildren’s Right. Gaziantep Universi- ty,Gaziantep, Turkey.
Ergün, M. (1992). Eğitim ve Toplum (Eğitim Sosyolojisine Giriş). 2.Baskı, Ocak Yayınları, Ankara.
Gökdere, M. ve Çepni, S. (2003). Üstün yetenekli öğrencilerin fen öğretmenlerinin eğitimine yönelik bir model önerisi. TheTurkish Online Journal of EducationalTechnology– TOJET July 2003 ISSN: 1303-6521 volume 2 Issue 3 Article 18
Kanun-i Esasi (1876). Zilhicce 1293 (23 Aralık 1876), Düstur, 1. Tertip, C. IV., s. 4-20.Kanûn-ı Esâsîsi”, “Esaslara İlişkin Kanun”anlamına gelmektedir. Rumî takvime göre, 1293 tarihlidir. 1921, 1924 Anayasa metinlerinde“Teşkilât-ı Esâsiye Kanunu” denilmiştir. 1961 ve 1982 Anayasa metinlerine, “Anayasa” ibaresi kullanılmıştır.
Kanun-i Esasi Madde 15. (1876). “Emr-i tedris serbesttir. Muayyen olan kanuna tebaiyet şartile her Osmanlı umumi ve hususi tedrise mezundur”
Kanun-i Esasi Madde 16. (1876). “Bil-cümle mektepler Devlet’in taht-ı nezaretindedir. Tebaa-i Osmaniye’nin terbiyesi bir siyak-ı ittihad ve intizam üzere olmak için iktiza eden esbaba teşebbüs olunacak ve mi- lel-i muhtelifenin umur-ı itikadiyelerine müteallik olan usul-i talimiyeye halel getirilmeyecektir”.
Levent, F. (2011a). Üstün yetenekli çocuklara devletin sunması gereken haklar. 1.Çocuk Hakları Kongresi. Çocuk Vakfı. İstanbul.
Levent, F. (2011b). Üstün yetenekli çocukların hakları el kitabı. Çocuk Vakfı Yayınları Cilt: 68. İstanbul.
MEB, (2007). Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi.
MEB, (2009). Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi. En son bu yönerge, Mart 2009/2618 sayılı Tebliğler Dergi- si'nde yayımlanan ''Millî Eğitim Bakanlığı Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönerge''in 5'inci maddesi değiştirilmiştir.
Milli Eğitim Temel Kanunu (1973). 14.06.1973 Tarih ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu, 14.06.1973 Tarih ve 1739 sayılı “Milli Eğitim Temel Kanunu”,Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi : 24.06.1973,Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı : 14574.
Mumcu, A. (1986). 1924 Anayasası. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. II., S.5., ss. 383-399.
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (1924). Kabul tarihi, 16 Ramazan 1342-20.4.1340 (20.4.1924); Düstur, 3. Tertip, C. V., s. 576-585 (1019); Teşkilât-ı EsâsîyeKanûnu’nun Ekseriyet-i MutlakanınSülüsân-ı Ekseriyetiyle Kabul Edilmesine Dair Hey’et-i Umûmîye Kararı (Karar No: 83., Kabul Tarihi 11.3.1340 (1924)); Düstur, 3. Tertip, C. V., s. 328 (677)).
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu Madde.80 (1924). “Hükümetin nezaret ve murakabesi altında ve kanun dairesinde her türlü tedrisat serbesttir”.
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu Madde.87 (1924). “İptidai tahsil bütün Türkler için mecburi ve Devlet mekteplerinde meccanidir”.
Sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun (1929). 08.04.1929 tarihli 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun, Resmi Gazete tarih 16.04.1929.
Anayasası (1961). Kabul tarihi.0 9.07.1961; Resmi Gazete., Tarihi 20.07.1961, s. 10859; Düstur, 4. Ter- tip, Cilt: I., s. 2930. Millî Birlik Komitesi ve Temsilciler Meclisi’nden oluşan Kurucu Meclis’ce 27.5.1961’de kabul edilen 1961 Anayasası, halkoyuna sunulmak üzere 31.5.1961’de Resmî Ga- zete’de yayımlanmış ve halkoylamasına sunulmuştur (Anayasa’nın Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun (Kanun No: 283, Kabul tarihi 28.03.1961; Düstur, 4. Tertip, C. I., s. 2339.; R.G., T. 01.04.1961, s. 10771).
Anayasası 50. Maddesi. “Halkın öğrenim ve eğitim ihtiyaçlarını sağlama Devletin başta gelen ödevlerin- dendir. İlköğrenim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için mecburîdir ve Devlet okullarında parasızdır. Devlet maddî imkânlardan yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek öğrenim derecelerine kadar çık- malarını sağlama amacıyla burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar. Devlet durumları se- bebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır. Devlet, tarih ve kültür değeri olan eser ve anıtların korunmasını sağlar”.
Anayasası 42. Maddesi. “Kimse eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir” .
Sayılı Köy Okulları ve Enstitüleri Teşkilat Kanunu (1942). 19.06.1942 tarihinde kabul edilmiş, Resmi Gazete 25.06.1942 tarih ve Sayı: 5141 ile yayımlanmıştır. (Yayımlandığı Düstur: Tertip: 3 Cilt: 23 Sayfa : 580).
Sayılı Kararname (1997).06.06.1997 Tarih ve 573 sayılı, “Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Karar- name”, Resmi Gazete Yayımlanma Sayısı 23011.
Sayılı Kararname 1 Maddesi (1997). “Özel eğitim gerektiren bireylerin, Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkeleri doğrultusun da, genel ve mesleki eğitim görme haklarını kullanabilmele- rini sağlamaya yönelik esasları düzenlemektir.
Sayılı Kararname 2 Maddesi (1997). “Özel eğitim gerektiren bireyler ile onlara doğrudan veya dolaylı olarak sunulacak eğitim hizmetlerini, bu hizmetleri sağlayacak okul, kurum ve programları kapsar”.
Sayılı Kararname 7 Maddesi (1997).“Tanısı konulmuş özel eğitim gerektiren çocuklar için okul öncesi eğitimi zorunludur. Bu eğitim özel eğitim okulları ile diğer okul öncesi eğitim kurumlarında verilir. Gelişim ve bireysel özellikleri dikkate alınarak özel eğitim gerektiren çocukların okul öncesi eğitim süreleri uzatılabilir”
Sayılı Kararname 28 Maddesi (1997). 12.01.1983 Tarih ve 2916 sayılı Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu Resmi Gazete 15.10.1983 tarih ve 18192 sayı, Düstur, Tertip 5, Cilt: 22, sayfa, 679(30.05.1997 yılında Yürürlükten kalkmıştır).