Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Okul Öncesi Çocuklarının Kaynaştırma/Bütünleştirme Ortamlarına Uygulamalı Davranış Analizinden Yansımalar

Otizm spektrum bozukluğu (OSB) için en umut vaat eden ve olumlu sonuçlar veren uygulama, erken yıllardan itibaren bire-bir olarak başlayan ve kaynaştırma/bütünleştirme ortamlarında da devam eden nitelikli özel eğitim hizmetleridir. OSB tanılı bireylerin eğitimlerinde kullanılması önerilen uygulamalı davranış analizine (UDA) dayalı kanıt temelli yöntemler başarılı özel eğitim ve kaynaştırma/bütünleştirme uygulamaları için önem taşımaktadır. Bu derleme çalışmasında okul öncesi kaynaştırma/bütünleştirme ortamlarında yaygın olarak kullanılan UDA’ya dayalı belli başlı odaklanmış uygulamalardan ayrımlı pekiştirmeye, doğal öğretim stratejilerine, etkinlik çizelgelerine ve öykü temelli uygulamalara ilişkin bilgiler sunulmuştur. Bu derleme çalışmasında, sınıfında OSB tanılı çocuk bulunan okul öncesi öğretmenleri başta olmak üzere tüm uygulamacılara, ailelere ve araştırmacılara yol gösterici olabileceği düşüncesiyle, uygulamalara ve ileri araştırmalara dönük önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kanıt temelli uygulamalar, kaynaştırma/bütünleştirme, okul öncesi, otizm spektrum bozukluğu, uygulamalı davranış analizi

Reflections from Applied Behavior Analysis on Inclusion of Preschool Children with Autism Spectrum Disorder

The most promising and positive results for autism spectrum disorder (ASD) are qualified special education services that start as one-to-one from early ages and continue in inclusion environments. The use of evidence-based interventions based on Applied Behavioral Analysis (ABA), which is recommended to be used in the education of individuals with ASD, is important for successful special education. In this context, this review study provides information about differential reinforcement, natural environmental education, activity schedules, story-based interventions, which are main interventions based on ABA in preschool environments. This review will be expected provide guidance toall practitioners, families and researchers, especially preschool teachers with children with ASD in their classroom, and suggestions for practice and further research.

Keywords:

Evidence-based interventions, mainstreaming/inclusion, preschool, autism spectrum disorders, applied behavior analysis,

PDF

___

Akmanoğlu, N. (2012). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara uygun ve yeni davranışların kazandırılması ve arttırılması. E. Tekin (Ed.). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde (s. 121-179). Ankara: Vize.
Alberto, P. A., & Troutman, A. C. (2009). Applied behavior analysis for teachers (8. Baskı). NJ: Pearson.
Aldemir Fırat, Ö., & Ergenekon, Y. (2018). Uygulamacılar için özel eğitimde farklı bir bakış açısı: Gömülü öğretim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19 (2), 379-401.
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5). Arlington, VA, US: American Psychiatric Publishing.
Angell, M. E., Nicholson, J. K., Watts, E. H., & Blum, C. (2011). Using multicomponent adapted power card strategy to decrease latency during interactivity transitions for three children with developmental disabilities. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 26 (4), 206-217.
Baio J., Wiggins L., Christensen, D. L., et al. (2018). Prevalence and characteristics of autism spectrum disorder among children aged 8 years—autism and developmental disabilities monitoring network, 11 sites, United States, 2014. MMWR. Surveillance Summaries, 67 (6): 1-23.
Batu, E. S., & Kırcaali-İftar, G. (2010). Kaynaştırma. Ankara: Kök Yayıncılık.
Batu, E. S. (2010). Erken çocukluk döneminde kaynaştırma. İ.H. Diken (Ed.), Erken çocukluk eğitimi içinde (ss. 520-538). Ankara: PEGEM.
Birkan, B. (2013). Etkinlik çizelgeleri: Otizmli çocuklara bağımsızlık, sosyal etkileşim ve seçim yapmayı kazandırma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 14 (1), 61-76.
Boutot, E. A., & Hume, K. (2012). Beyond time and time table: Today’s applied behavior analysis for students with autism. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 47, 23-38.
Campbell, A., & Tincani, M. (2011). The Power Card strategy: Strength- based intervention to increase direction following of children with autism spectrum disorder. Journal of Positive Behavior Interventions, 13 (4), 240-249.
Cooper, J. O., Heron, T. E., & Heward, W. L. (2007). Applied behavior anaysis (2nd ed.) Upper Saddle River, NJ: Pearson.
Davis, K. M., Boon, R. T., Cihak, D. F., & ForeIII, C. (2010). Power cards to improve conversation skills in adolescents with Asperger Syndrome. Focus on Autism and Developmental Disorders, 25, 12-22.
Diken, İ.H. (2007). Okulöncesi çocuklar için doğal ortamlarda öğretim teknikleri: Örnek olaylarla ve resimlerle zenginleştirilmiş anne-baba ve eğitimci el kitabı. Ankara: Maya Akademi Yayınevi.
Diken, İ.H. (2008). Otistik bozukluğu olan öğrenciler. İ.H. Diken (Ed.).Özel gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim içinde (s. 409-447). Ankara: PEGEM.
Gagnon, E. (2001). Power cards: Using special interests to motivate children and youth with Asperger Syndrome and autism. Kansas: AAPC Publishing.
Gray, C. (2002). The New Social Story Book. Future Horizons: UK.
Güleç-Aslan, Y. (2017a). Otizm spektrum bozukluğu. A. Cavkaytar (Ed.). Özel eğitim içinde (s. 149-165). Ankara: Vize Yayınevi.
Güleç-Aslan, Y. (2017b). Otizm spektrum bozukluğu (OSB): Eğitim ve öğretim süreci. İ. H. Diken ve B. Hatice (Eds.). Zihin yetersizliği ve otizm spektrum bozukluğu içinde (s. 264-275). Ankara: PEGEM Akademi.
Heward, W. L. (2012). Exceptional children: An introduction to special education (10th ed.). Upper Saddle River, NJ: Merrill/Prentice Hall.
Kamps, D., Wills, H. P., Heitzman-Powell, L., Laylin, J., Szoke, C., Petrillo, T., & Culey, A. (2011). Class-wide function-related intervention teams: Effects of group contingency programs in urban classrooms. Journal of Positive Behavior Interventions, 13, 154-167.
Kırcaali-İftar, G. (2012). Otizm spektrum bozuklukluğuna genel bakış. E. Tekin (Ed.). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde (s. 17-44). Ankara: Vize.
Kırcaali-İftar, G., & Odluyurt, S. (2012). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylere iletişim becerilerinin kazandırılması. E. Tekin (Ed.). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde (s. 229-368). Ankara: Vize.
Kırcaali-İftar, G., & Tekin-İftar, E. (2012). Otizm spektrum bozukluklarına yönelik program örnekleri. E. Tekin (Ed.). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde (s. 239-265). Ankara: Vize.
Kırcaali-İftar, G., & Tekin-İftar, E. (2012). Otizm spektrum bozukluklarına yönelik program örnekleri. E. Tekin (Ed.). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde (s. 239-265). Ankara: Vize.
Kurt, O. (2012). Otizm spektrum bozukluğu ve bilimsel dayanaklı uygulamalar. E. Tekin (Ed.). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde (s. 83-118). Ankara: Vize.
Kurt, O., & Subaşı Yurtçu, A. B. (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylere yönelik kapsamlı uygulamalar. Sakarya University Journal of Education, 7 (1), 155-182.
Lindsay, S., Proulx, M., Scott, H., & Thomson, N. (2014). Exploring teachers' strategies for including children with autism spectrum disorder in mainstream classrooms. International Journal of Inclusive Education, 18 (2), 101-122.
Mastropieri, M. A., ve Scruggs, E. T. (2004). The inclusive classroom: Strategies for effective instruction. Ohio: Merril Publishing Company.
McDuff, G. S. , Krantz, P. J., & McClannahan, L. E. (1993). Teaching children with autism to use photographic activity schedules: Maintenance and generalization of complex response chain. Journal of Applied Behavior Analysis, 26, 89-95.
Mukaddes, N. M. (2013). Otizm spektrum bozuklukları tanı ve takip. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri.
NAC (2009). National standarts report, http://www.nationalautismcenter.org/pdf/NACStandards, 10/03/2019’da erişildi.
NAC (2015). National standarts report, http://www.nationalautismcenter.org/pdf/NACStandards, 10/03/2019’da erişildi.
Nadel, S., & Poss, J. E. (2007). Early detection of autism spectrum disorders: Screening between 12 and 24 months of age. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 19, 408-417.
NPDC (2014). National Professional Development Center on Autism Spectrum Disorders. Evidence-based practices (EBPs). https://autismpdc.fpg.unc.edu/evidence-based-practices, 15/06/2019’da erişildi.
Odom, S. L., Collet-Klingenberg, L., Rogers, S. J., & Hatton, D. D. (2010). Evidence-based practices in interventions for children and youth with autism spectrum disorders. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 54 (4), 275-282.
Odom, S. L., & Connie, .W. (2015). Connecting the dots: Supporting students with Autism Spectrum Disorder. American Educator, 39 (2), 12-19.
Olçay-Gül, S. (2014). Ayrımlı pekiştirme. E. Tekin (Ed.). Uygulamalı davranış analizi içinde, (s. 443-485). Ankara: Vize.
Olçay-Gül, S., & Tekin-İftar, E., (2012) Otizm Spektrum Bozukluğu Tanısı Alan Bireyler için Sosyal Öykülerin Kullanımı. Özel Eğitim Dergisi, 13 (2), 1-20.
Richardson-Gibbs, M. A., ve Klein, M. D. (2014). Making preschool inclusion work. H. Bakkaloğlu ve B. Sucuoğlu (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayınevi.
Sucuoğlu, B. (2012). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların problem davranışlarının azaltılması. E. Tekin (Ed.). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde (s. 183-238). Ankara: Vize.
Tekin-İftar, E. (2014). Uygulamalı davranış analizi. E. Tekin (Ed.). Uygulamalı davranış analizi içinde (s. 1-40). Ankara: Vize.
Tohum Otizm Vakfı (2017). Türkiye’de otizm spektrum bozukluğu ve özel eğitim raporu, http://panel.stgm.org.tr/vera/app/var/files/r/a/rapor_tohum_.pdf, 10/05/2019’erişildi
Trump, C. E., Pennington, R. C., Travers, J. C., Ringdahl, J. E., Whiteside E. E., & Ayres, K. M. ( 2018): Applied behavior analysis in special education. Misconceptions and Guidelines for use. Teaching Exceptional Children, 50 (6), 381-393.
Warrash, B., Curtis, R., Hursh, D., & Tucci, V. (2008). Skinner meets Piaget on the Reggio playground: Practical synthesis of applied behavior analysis and developmentally appropriate practice orientations. Journal of Research in Childhood Education, 22 (4), 441-453.