MUHAMMED GÜZELHİSÂRÎ VE EZHÂRU’T-TENZÎL İSİMLİ TEFSİRİNİN RİVAYET AÇISINDAN DEĞERİ

Osmanlı tefsir geleneğinin içerisinde ismi anılması gereken müfessirlerden biri de Muhammed Güzelhisarî'dir. O, bir müfessir olarak tefsir alanındaki eserleri yanında İslamî ilimlerin diğer alanlarında da eserler vermiş velûd bir ilim adamıdır. Bu makale Güzelhisari'nin şahsiyetini, ilmî kişiliğini, eserlerini ve tefsiri Ezhâru‟t-Tenzîl‟i rivayet açısından değerlendirmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Muhammed b. Hamza Güzelhisârî, Ezhâru‟t-Tenzîl, Osmanlı, Tefsir, Rivayet.

Muhammed Guzelhisarı and Importance of His Commentary Named Ezharu't-Tenzıl as a Hearsay

One of the Ottomans most prevalent comentators that shoud be mendtioned (or touch upon) is Guzelhisarı. Aside from his being a commentator, he produced many books over islamic sciences which shows how prolific he is. This articles aims at getting to know his personality, his works and tries to evaluate Ezharu't-Tenzil as a hearsay.

Keywords:

Muhammed b. Hamza Guzelhisari, Ezharu‟t-Tenzil, Ottoman, Commentary, Hearsay.,

PDF

___

Abay, Osmanlı Dönemi Müfessirleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 1992.
Albayrak, Hâlis, Tefsir Usûlü, İstanbul: Şûle Yayınları, 1998. el-Bağdâdî, İbrahim b. Muhammed, er-Ravda fi’l-Kıraâti’l-İhdâ Aşra; (thk. Mustafa Adnan), Medine: Mektebetül-Ulûm, 1. Baskı, 1424/2004. el-Bağdâdî, İsmail, Hediyyetü’l-Ârifîn, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı, 1955. el-Beğavî, Mesûd el-Ferrâ, Meâlimu’t-Tenzîl, Mısır: Matbaatu Mustafa el-Bâbî elHalebî ve Evlâdihi, 1375/1955 (Hâzin Tefsiriyle birlikte).
Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin, Delâilü’n-Nübüvve ve Ma’rifetü Ahvâli Sâhbi’şŞerîa, (thk. Abdulmu’tî Kal’acî), Beyrut 1405/1985.
Bilmen, Ömer Nasûhi, Büyük Tefsir Tarihi, Ankara: Diyanet İşleri Reisliği Yayınları, 19 Bursalı Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, İstanbul: Meral Yayınları, ts. Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1988. ------------------------, Tefsir Usûlü, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
Cici, Recep, Bir Osmanlı Fakihi Âlim Muhammed b. Hamza’nın Fıkıh Risaleleri, Bursa: Emin Yayınları, 2006.
Çetin, Abdurrahman, Kur’an-ı Kerim’in İndirildiği Yedi Harf ve Kıraatlar, İstanbul: Ensar Yayınları, 1995. ---------------------------, Kur’an İlimleri ve Kur’an-ı Kerim Tarihi, İstanbul: Dergah Yayınları, 1982.
Çetiner, Bedreddin, Ebu’l-Berekât en-Nesefî ve Medârik Tefsiri, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1995.
Demirci, Muhsin, Konulu Tefsire Giriş, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2006.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî, Sünenü Ebî Dâvûd, (thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamit), Beyrut: Dâru İhyâi’s-Sünneti’n-Nebeviyye, ts. Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf el-Endelusî, İkdu’l-Leâlî fi’l-Kıraâti’s-Seb’i’l-Avâlî, (thk. Alican Dağdeviren), İzmir: Dâru’n-Nil, 2. Baskı, 2011.
Ebu’l-Kâsım b. Sellâm, en-Nâsih ve’l-Mensûh, (thk. Muhammed Züheyr SavişMuhammed Kenan), Beyrut 1986.
Ebû Şâme, Abdurrahmân b. İsmâîl, İbrâzü’l-Meânî min Hırzi’l-Emânî, (thk. Mahmûd b. Abdulhâlık), Medine: el-Câmiatü’l-İslâmiyye, 1413.
Emecan, Feridun, ‚Aydın‛, İstanbul: DİA, 1995.
İbnü’l-Cezerî, Ebu’l-Hayr Muhammed b. Muhammed en-Neşr fi’lKıraâti’l-Aşr, Buyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts. İbn Haleveyh, Ebû Abdillah Hüseyin b. Ahmed, el-Huccetu fi’l-Kıraâti’s-Seb’, Beyrut: Dâru’ş-Şurûk, 3. Baskı, 1399/1979.
İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî, Sünenü İbn Mâce, (thk. Muhammed Fuâd Abdulbakî), Kâhire: Mektebetü Îsâ el-Bâbî el-Halebî, 1972.
Gümüş, Sadrettin, Kur’an Tefsirinin Kaynakları, İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1990. Karabulut, Ali Rıza-Ahmet Turan, Dünya Kütüphanelerinde Mevcut İslam Kültür Tarihi ile İlgili Eserler Ansiklopedisi, Kayseri: Akabe Yayınları, ts.
Karaçam, İsmail, Kıraat İlminin Kur’an Tefsirindeki Yeri ve Mütevatir Kıraatların Yorum farklılıklarına Etkisi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Vakfı Yayınları, 1996.
Kaya, Süleyman, ‚17. Yüzyıl Sonlarında Muhalif Bir Metin: Muhammed b. Hamza elAydınî’nin Bey’u’l-Îne Risalesi‛, Dîvan Disiplinler Arası Çalışmalar Dergisi, İstanbul: Bilim ve Sanat Vakfı Yayınları, 2009/1, sayı: 26.
Kehhâle, Ömer Rıza, Mûcemu’l-Müellifîn, Dımeşk 1957. el-Kurtubî, Muhammed b. Abdilvehhâb, el-Miftâh fi’l-Kıraâti’s-Seb’ati’l-Müsemmîne bi’l-Meşhûrîn, (thk. Hâtim Salih ed-Dâmin), Dımeşk: Dâru’l-Beşâir, 1. Baskı, 1427/2006.
Mekkî b. Ebî Tâlib, el-Keşf an Vucûhi’l-Kıraâti’s-Seb’, (thk. Muhyiddîn Ramazan), Dımeşk 1394/1974.
Mollaibrahimoğlu, Süleyman, Süleymaniye Kütüphanesinde Bulunan Yazma Tefsirler (Metod ve Kaynakları), İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları, 2002. en-Nehhâs, Ebû Ca’fer, en-Nâsih ve’l-Mensûh, (thk. Süleyman b. İbrahim), Beyrut 19 en-Nesefî, Mahmûd, Medârikü’t-Tenzîl, İstanbul: Dâru Kahraman, 1984.
Paçacı, Mehmet, ‚Osmanlı Medresesinde Tefsir Öğretiminin Yeri ve Çağdaşlıkla Karşılaşması‛, Osmanlı Toplumunda Kur’an Kültürü ve Tefsir Çalışmaları I, İstanbul: İlim Yayma Vakfı Kur’an ve Tefsir Akademisi, 2011.
Serinsu, Ahmet Nedim, Kur’an’ın Anlaşılmasında Esbâb-ı Nuzûl’ün Rolü, İstanbul: Şule Yayınları, 1994. es-Suyûtî, Celâleddîn, Lubâbu’n-Nukûl fi Esbâbi’n-Nuzûl, İstanbul: Salah Bilici Kitabevi Yayınları, ts. et-Tirmizî, Ebû Îsa Muhammed b. Îsa, el-Câmiu’s-Sahih (Sünen), (thk. Muhammed Şakir), Kâhire ts.
Turgut, Ali, Tefsir Usûlü ve Kaynakları, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1991. ez-Zerkânî, Muhammed Abdulazîm, Menâhilu’l-İrfân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Mısır: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 3. Baskı, ts.