Klasik arap şiir ve teorik hitabında tazmîn (enjambment) ve yapısal uyum üzerine
Bu makalenin birinci bölümü, ortaçağ Arap edebiyatındaki tazmînin (örtük anlam) önemini değerlendirecek; aynı zamanda bugünkü dil için anlamını aksettirecektir. Terim hakkında özellikle ilginç olan husus, sadece bir kısım nahivciler tarafından değil, aynı zamanda bir çok belağat ve usul alimi tarafından kullanılmak suretiyle çok önceleri kullanımının bütünüyle yerleşmiş olmasıdır. Tazmînin bu çalışma tarafından dile getirilecek çok daha önemli bir yönü ise onun öteki nahiv ve belağat araçlarıyla ilişkisidir. Yazar, daha önceki bir makalesinde tazmîn konusunun bir kusurdan şiirsel bir araca nasıl dönüştüğünü ele almış; ancak tek perspektiften baktığını anlayınca bu gelişimin makul sebeplerini ve tazmînin detaylandırılmış çeşitlerini ele alan yeni bir makale yazma ihtiyacını hissetmiştir. Bu makalede, tazmîni gramatik tazmîn , retorik tazmîn ve hermenötik tazmîn şeklinde üçe ayırmak suretiyle detaylı bir şekilde incelemiştir.
On tadmīn (enjambment) and structural coherence in classical arabic poetry and the oretical discourse
First section of this paper assesses the importance of tadmin, implication of meaning, in medieval Arabic literature, and also reflects on its significance for the language today. What is particularly interesting about the term is that once its usage became fully established it was employed not only by some of the grammarians but also a number of scholars of rhetoric and legal theory. A further important aspect of tadmin addressed by this essay is its relationship to other syntactic and rhetorical devices. In the second section, the author handled issue of tadmīn how it transformed from a prosodic defect to a poetic device in an earlier article. But when he looked at this subject with only perspective, he felt the need to write a new article dealing with reasonable causes of this development and detailed kinds of tadmīn. In this article, he examined tadmīn in detail by separating into three as grammatical tadmīn , rhetorical tadmīn and hermeneutic tadmīn
___
- A. el‐Hûfî, Eşarun‐Nisâ lil‐Merzubânî, Mecelletül‐Mecmail‐Luğatil‐Arabiyye [Kahire] 24 1969, 182 vd.
- el‐Müberred, el‐Fâdıl, (Kahire, 1956).
- el‐Kartacânnî, Minhâcül‐Buleğâ, tah. Belhoca, M. H. (Tunis, 1966)
- İbn Fâris, es‐Sâhibî fi Fıkhil‐Luğa, tah. Eş‐Şouemi, M., (Beyrut, 1964)
- İbn Fâris, Zemmül‐Hata fiş‐Şir, tah. Abduttevvab R. (Kahire, 1980) Suyûtî, el‐Muzhir, tah. Muhammed, A. vd.; (Kahire, ts.)
- es‐Sûlî, Ahbâru Ebi Temmâm, tah. Halîl el‐Asâkir vd., (Kahire, 1937).
- el‐Müberred, Al‐Mubarrads epistle on poetry and prose, ed. Grunebaum, G., Orientalia, 10, 1941, 374
- el‐Cündî, A., eş‐Şir veş‐Şair, Mecelletül‐Mecmail‐Luğatil‐Arabiyye, 31, 1973, 38.
- el‐Merzubânî, el‐Muvaşşah, tah. el‐Becâvî M., (Kahire, 1965).
- el‐Câhız, el‐Beyân vet‐Tebyîn (Kahire, 1332)
- Ahmed b. Yahya‐Saleb, Kavâidüş‐Şir, tah. Abduttevvab R. (Kahire 1966) S. A. Bonebakker, Aspects of the history of literary rhetoric and poetics in Arabic Literature, Viator, 1, 1970.
- Albert Lord, The Singer of tales (New York, 1965)
- Ebu Zeyd el‐Ensârî, Kitabün‐Nevâdir fil‐Luğa, tah. Abdulkahir M., (Kahire, 1981).
- İbn Keysân, Telkîbul‐Kavâfî, ed. William Wright, Opuscula Arabica (Leiden, 1859) İbn Cinnî, el‐Muhteseb (Kahire, 1386‐89 h.).
- Le Diwan De Nabiga Dhobyani, ed. Derenbourg, M. H. (Paris, 1869) İbn Manzûr, Lisânul‐Arab.
- G. J. H. Gelder, Breaking rules for fun/On enjambment in classical Arabic poetry, The Challenge of the Middle East: Middle Eastern studies at the University of Amsterdam (Amsterdam, 1982).
- Kitabül‐Eğânî (Kahire, 1927).
- İbn Reşîk, el‐Umde, tah. Abdulhamid, M., 3. Baskı (Kahire, 1963).
- Divanu İmruil‐Kays, tah. Muhammed Ebul‐Fadl İbrahim, (Kahire, 1958).
- el‐Atavi, F., Divanu Omer b. Ebi Rebia (Beyrut, 1971).
- ez‐Zehrâ, tah. İbrahim es‐Samerrai ve N. H. El‐Kaysî, 2. Cilt, (Ürdün, 1985).
- M. Zwettler, The oral tradition of classical Arabic poetry (Ohio, 1978).
- el‐Kazvînî‐Muhammed Hüseyin, Şerhu Tuhfetil‐Halîl, tah. er‐Razi A., (Bağdad, 1968)
- Kaynakça (İkinci Kısım)
- A. F. Mehren, Die Rhetorik der Araber (Copenhagen and Vienna, 1853)
- Abbâsî, Meâhidüt‐Tansîs, tah. M. Muhyiddin Abdulhamid (Kahire, 1947‐48).
- Abdulkadir el‐Bağdâdî, Hizânetül‐Edeb, tah. Abdüsselam Muhammed Harun (Kahire, 1967)
- Abdulvahid b. Abdulkerim Ibn Zemlekânî, et‐Tibyân fi İlmil‐Beyân, tah. Ahmed Matlûb ve Hadîce el‐Hadîsî (Bağdad, 1964)
- Abdülbekâ b. Muhassin et‐Tenûhî, Kitabül‐Kavâfî, tah. Omer el‐Esad ve Muhyiddin Ramazan (Beyrut, 1970)
- Abdülhamid el‐Meslût, Nazariyyetul‐İntihâl fiş‐Şiril‐Câhilî (Kahire ts.). Ahmed b. Muhamed el‐Meydânî, Mecmaul‐Emsâl (Beyrut, 1961).
- Ahmed Matlûb, Mucemül‐Mustalahâtil‐Belâğiyye ve Tatavvurihâ (Bağdad, 1986)
- Alan Jones, Final tazmîn in the poems of Abu Nuwâs, Alan Jones (ed.), Arabicus Felix: Luminosus Britannicus: Essays in honour of A. F. L. Beeston on his 80th birthday (Oxford, 1991)
- Albert Lord, Homer and Huso III: enjambment in Greek and South Slavic heroic song, Transactions and Proceedings of the American Philological Association, LXXIX, 1948, 113‐24.
- Albert Lord, The Singer of Tales (New York, 1978)
- Ali b. Halef el‐Kâtib, Mevâddül‐Beyân, tah. F. Sezgin (Frankfurt 1986).
- Âmidî, el‐Müvâzene, tah. Seyyid Ahmed Sakr (Kahire, 1961).
- Amidu Sanni, The Arabic theory of prosification and versification, (Stuttgart: Franz Steiner, 1998).
- Amidu Sanni, On tadmīn and structural coherence in classical Arabic poetry, BSOAS, 52/3, 1989, 463‐6
- Bâbertî, Şerhut‐Telhîs, tah. Muhammed Mustafa Ramazan Sufiyye, (Tripoli, 1983).
- Bâkillânî, Îcâzül‐Kurân, tah. Ahmed Sakr (Kahire, 1954)
- Brockelmann, GAL ve Supplement.
- C. E. Bosworth, A maqāmah on secretaryship: al‐Qalqashandīs al‐Kawākib al‐Duriyyah fi al‐Manāqib al‐Badriyya, BSOAS, 27/2, 1964.
- Cürcânî, el‐İşârât vet‐Tenbîhât, tah. Abdulkadir Hüseyin (Kahire, 1982)
- Dîvânu Antere b. Şeddâd, tah. Abdulmünim A. R. Şelebî (Kahire, 1958).
- Dîvânu Bişr b. Hâzim, tah. Azza Hasan (Dımeşk, 1960)
- Dîvânu Ebî Temmâm bi şerhil‐Hatib et‐Tebrîzî, tah. muhamed Abduh Azzam (Kahire, 1965
- Dîvânu Ebî Temmâm, (Kahire, ts.)
- Dîvânu Omer b. Ebî Rabîa, tah. F. el‐Atavî (Beyrut, 1971)
- Dîvânul‐Kuşâcîm, tah. Hayriyye Muhammed Mahfuz (Bağdad, 1970)
- Dîvânül‐Abbâs b. el‐Ahnef, (Beyrut, 1972).
- Dīwān Dhi al‐Rumma, tah. Abdulkuddus Ebû Salih, 2. Baskı, (Beyrut, 1982)
- Dīwānu Şiril‐Musekkab el‐Abdî, tah. Hasan Kamil es‐Sayrafî (Kahire, 1971),
- Ebû Abdillah Muhammed b. Abbâs el‐Yezîdî, Kitabül‐Emâlî (Haydarabad, 1948).
- Ebû Ahmed el‐Askerî, el‐Masûn fil‐Edeb, tah. Abdusselam M. Harun (Kuveyt, 1960).
- Ebû Ahmed el‐Askerî, et‐Tashîf vet‐Tahrîf, tah. Abdulaziz Ahmed (Kahire 1963)
- Ebu Hilâl el‐Askerî, Kitabüs‐Sınâateyn, tah. A. M. el‐Becâvî ve Muhammed Ebul‐Fadl Ibrahim (Kahire, 1952).
- Ebû Ubeyd el‐Bekrî, Faslul‐Makâl fi Şerhi Kitabil‐Emsâl, tah. İhsân Abbâs ve Abdülmecid Âbidîn (Beyrut, 1971)
- Ebul‐Alâ el‐Mearrî, el‐Fusûl vel‐Ğâyât, tah. M. Hasan Zenati (Kahire, 1938)
- Ebul‐Alâ el‐Mearrî, Risâletüs‐Sâhil veş‐Şâhic, tah. Aişe Abdurrahman, 2. Baskı, (Kahire, 1984) el‐Isbâhânî, ez‐Zehrâ, tah. I. es‐Sâmerrâî (Amman?, 1985)
- el‐Mufaddaliyyât, tah. Ahmed Muhammed Şakir ve Abdusselam Muhammed Harun (Kahire, 1964) Enbârî, Nüzhetül‐Elibbâ, tah. İbrahim Sâmerrâî (Bağdad, 1970)
- Esad Talas, Ebul‐Feth İbn Cinnî, Mecelletü Mecmeil‐Luğatil‐Arabiyye bi Dımeşk, XXV, 1950
- Ewald Wagner, ed. Der Dīwān des Abu Nuwâs (Kahire‐Beyrut, 1958 ve sonrası) Ezherî, Tezhîbül‐Luğa (Kahire, 1966) Fuat Sezgin, GAS.
- Fahruddin er‐Râzî, Nihâyetül‐Îcâz fi Dirâyetil‐Îcâz, tah. Bekrî Şeyh Emin (Beyrut, 1985)
- G. J. H. Van Gelder, Breaking rules for fun: on enjambment in Classical Arabic poetry, İbrahim A. eş‐Şeyh vd. (ed.), The challenge of the Middle East: Middle Eastern studies at the university of Amsterdam (Amsterdam, 1982)
- G. J. H. Van Gelder, Beyond the line (Leiden, 1982).
- Gregor Schoeler, Die Anwendung der oral poetry Theorie auf die arabische Literatur, Der Islam, 58/2, 1981, 205‐36.
- Hafâcî, Tırazul‐mecâlis, (Kahire, ts.).
- Halîl b. Ahmed, Kitabül‐Ayn, tah. M. el‐Mahzûmî ve İbrahim es‐Sâmerrâî (Bağdad, 1984)
- Hâtimî, er‐Risâletul‐Mûziha, tah. Yusuf Necm (Kahire, 1965), 116.
- Hâtimî, Hilyetül‐Muhâdara, tah. Cafer el‐Kettânî, (Bağdad, 1979).
- Himyerî, el‐Hûrul‐În, tah. Kemal Mustafa (Kahire, 1947)
- İbn Abdi Rabbih, el‐Ikdül‐Ferîd, tah. Ahmed Emin vd. (Kahire, 1965)
- İbn Cinnî, Muhtasarul‐Kavâfî, tah. Hasan Şâzilî Ferhûd, Mecelletü Küllliyetil‐Adab, Câmiatür‐Riyad, III, 1973
- İbn Ebil‐Isbâ el‐Mısrî, Tahrîrut‐Tahbîr, tah. Hıfnî Muhammed Şeref, (Kahire, 1963).
- İbn Ebil‐Isbâ el‐Mısrî, Bedîul‐Kurân, tah. Hıfnî Muhammed Şeref (Kahire, 1957)
- İbn Ebil‐Isbâ el‐Mısrî, Cevherul‐Kenz: Telhîsul‐Kenzil‐Berâa fi Edevâti zevil‐Yerâa, tah. Muhammed Zeğlûl Sellâm, (İskenderiye, 1975).
- İbn Enbârî, el‐İnsâf fi Mesâilil‐Hilâf, tah. M. M. Abdülhamid, 4. Baskı, (Kahire, 1961)
- İbn Esîr, el‐Câmiül‐Kebîr, tah. Mustafa Cevad and Cemil Said (Bağdad, 1956)
- İbn Esîr, el‐Meselüs‐Sâir fi edebil‐Kâtib veş‐Şâir, tah. Ahmed el‐Hûfî ve Bedevî Tabâne, (Kahire, 1959‐63).
- İbn Keysân, Telkîbul‐Kavâfî, William Wright (ed.), Opuscula Arabica (Leiden, 1859)
- İbn Manzûr, Ahbâru Ebî Nuvâs, tah. Şükrî Mahmud Ahmed, (Bağdad, 1952), 36‐7.
- İbn Manzûr, Lisânül‐Arab
- İbn Mutezz, Kitabül‐Bedî, ed. I. Kratchkovsky, (London, 1935)
- İbn Mutezz, Tabakâtu Fuhûliş‐Şuara, tah. Mahmud Muhammed Şakir (Kahire, 1952). İbn Reşîk, el‐Umde, tah. M. M. Abdulhamid (Kahire, 1963)
- İbn Sinân el‐Hafâcî, Sirrul‐Fesâhe, tah. Abdulmüteâl es‐Saidî (Kahire, 1982).
- İbn Tabâtabâ, İyâruş‐Şir, tah. Taha el‐Hâcirî ve Muhammed Zeğlûl Sellâm (Kahire, 1956)
- İbn Vekî, el‐Münsif, tah. M. R. Dâye (Dımeşk, 1982)
- İmad el‐Isfahani, Harîdetül‐kasr ve Cerîdetül‐Asr, tah. Şükrî Faysal (Dımeşk, 1959)
- Kalkaşendî, Subhul‐Aşâ, (Kahire, 1913).
- Kasım es‐Sicilmâsî, el‐Münziul‐Bedî fi Tecnîsi Esâlibil‐Bedî, tah. îlal el‐Ğâzî, (Rabat, 1980).
- Kudâme b. Cafer, Nakdüş‐Şir, ed. S. A. Bonebakker, (Leiden, 1956). Kuran‐ı Kerim. Le Dīwān de Nābiga Dhobyānī, ed. M. H. Derenbourg (Paris, 1869).
- M. Zwettler, The oral tradition of classical Arabic poetry (Ohio, 1978).
- Mecmûu Mâ unsibe lil‐Müseyyeb Ibn Ales, R. Geyer (ed.), The Dīwān of el‐Ashâ (London, 1928).
- Merrâkûşî, er‐Ravzul‐Muri fi Sinaatil‐Bedî, tah. Rıdvan Banshaqurun (Rabat, 1985).
- Merzubânî, el‐Muvaşşah, tah. A. M. el‐Becâvî (Kahire, 1965)
- Michael G. Carter, Linguistic science and orthodoxy in conflict: the case of al‐Rummânî, Zeitschrift für Geschichte der Arabisch‐Islamischen Wissenschaften, I, 1984.
- Milman Parry, The distinctive character of enjambment in Homeric verse, Transactions and Proceedings of the American Philological Association, (ed.) W. Hewitt, IX, 1929, 200‐20
- Mucirüddin b. Temîm, er‐Risâletül‐Azra, tah. Zeki Mübarek, (Kahire, 1931), 7‐8.
- Mufaddal ed‐Dabbî, Emsâlül‐Arab, Hamsu Resail, (Constantinople, 1310 h.)
- Muhammed b. Abdus el‐Cahşiyari, Kitabül‐Vüzerâ vel‐Küttâb, tah. Mustafa Saka vd., (Kahire, 1938).
- Muhammed b. Rahman el‐Kazvînî, Şerhut‐Telhîs, (Dımeşk, 1970).
- Muhammed b. Şakir el‐Kütübî, Fevâtül‐Vefeyât, tah. İhsan Abbâs (Beyrut, 1974)
- Muhammed Eşhebâr, Melâmihun‐Nakdiyye fi Yetîmetid‐Dehr li Ebî Mansûr es‐ Seâlibî, Mecelletü Külliyetil‐Âdab vel‐Ulûmil‐İnsaniyye bi Fas, XI, 1990, 94‐6.
- Mukaddimetu İbn Eflah, G. J. Van Gelder (ed.), Two Arabic treatises on stylistics içinde, (İstanbul‐Leiden, 1987)
- Muzaffer b. Fadl el‐Alevî, Nazratul‐İğrîz fi nusretil‐karîz, tah. N. Arif Hasan, (Dımeşk, 1976).
- Müberred, el‐Kavâfî, tah. R. Abduttevvab, Annals of the Faculty of Arts, Aynu Şems University (Kahire), XIII, 1973
- Peter Heath, Lord and Parry, Sirat Antar, lions, Edebiyat, N. S., II, 1 ve 2, 1988, 149‐ 66.
- Rummânî, en‐Nüket, Selâsü Resâil fi Îcâzil‐Kurân içinde, tah. Muhammed Halefallah ve M. Zeğlûl Sellâm (Kahire, 1959).
- S. A. Bonebakker, Materials for the history of Arabic rhetoric from the Hilyat al‐Muhâdara of al‐Hâtimî (Napoli, 1975‐, Annali, supp. IV, no. 35).
- Safiyyüddin el‐Hillî, Şerhul‐Kifâyetil‐Bedîiyye fi Ulûmil‐Belâğa ve Mehâsinil‐Bedî, tah. Nesib Neşâvî (Dımeşk, 1983).
- Sanânî, er‐Risâletül‐Escediyye fil‐meânîl‐muayyediyye, tah. Abdulmecid Şerfi (Libya‐ Tunus, 1976).
- Seâlibî, Yetîmetüd‐Dehr, tah. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid (Kahire, 1947)
- Sekkâkî, Mefâtihul‐Ulûm, tah. İbrahim el‐Ebyârî (Beyrut, 1983)
- Sekkâkî, Miftâhul‐Ulûm (Kahire, ts)
- Serrâc, Mesâriul‐Uşşâk (Beyrut, 1958)
- Suyûtî, Hemül‐Hevami, tah. Abdulâl Salim Mukerrem (Kuveyt, 1979)
- Suyûtî, Muterakul‐Akrân fi Îcâzil‐Kurân, tah. Ali Muhammed el‐Becâvî (Kahire, 1969)
- Şakir Fehhâm, Dīwān Abi Nuwâs [review], Mecelletü Mecmeil‐Luğatil‐Arabiyye bi Dımeşk, LXVI, 2, 1991.
- Şerhu Dîvâni Ferazdak, tah. Îliyâ el‐Hâvî (Beyrut, 1983)
- Şurûhut‐Telhîs, (Kahire, 1318 h).
- Tarîful‐Kudemâ bi Ebî el‐Alâ (Kahire, 1965)
- Tevhîdî, el‐İmtâ vel‐Müânese, tah. Ahmed Emin ve Ahmed ez‐Zeyn, (Kahire, 1939).
- Üsâme b. Münkiz, el‐Bedî fi Nakdiş‐Şir, tah. Ahmed A. Bedevî ve Hamid Abdülmecid (Kahire, 1960)
- W. Heinrichs, Poetik, Rhetorik, Literaturkritik, Metrik und Reimlehre, H. Gatje (ed.) Grundriss der arabischen Philologie, Bd. II (Wiesbaden, 1987).
- Yahya b. Ali et‐Tebrîzî, el‐Kâfî, tah. Hasan Abdullah el‐Hassânî (Kahire, 1969)
- Yahya b. Ali et‐Tebrîzî, el‐Vâfî, tah. Omer Yahya ve Fahruddin Kabâve (Dımeşk, 1975)
- Yakut el‐Hamevî, Mucemül‐Udebâ, tah. D. S. Margoliouth (London, 1923‐35)
- Zencânî, Kitabu Miyârin‐Nüzzâr fi Ulûmil‐Eşâr, tah. Muhammed Ali Rızk el‐Hafâcî (Kahire, 1991)