Ufuk BERBEROĞLU, Osman ÖZTÜRK, Mustafa Baran İNCİ, Hasan Çetin EKERBİÇER

Bir Aile Sağlığı Merkezine Kayıtlı 18-65 Yaş Grubu Bireylerdeki Sağlık Okuryazarlığı Durumunun Değerlendirilmesi

Amaç: Sağlık okuryazarlığı, bireylerin sağlık sonuçlarına olan etkilerinden dolayı, halk sağlığı alanının önemli konularından birisi olarak görülmektedir. Bu araştırmada, Uşak Merkez Dikilitaş Aile Sağlığı Merkezine başvuranların sağlık okuryazarlığı düzeylerinin ve ilişkili olan faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntemler: Araştırma Uşak ili Merkez Dikilitaş Aile Sağlığı Merkezinde yürütülmüştür. Aile Sağlığı Merkezi’ne 05-30 Nisan 2018 tarihlerinde sağlık hizmeti almak üzere başvuran 18-65 yaş arası, okuryazar, iletişim sorunu olmayan ve çalışmaya katılmayı kabul eden bireyler, çalışma grubunu oluşturmuştur (N=605). Verilerin toplanmasında, iki bölümden oluşan bir anket formu kullanılmıştır. Birinci bölümde, sosyo-demografik özellikler sorgulanmıştır. İkinci bölümde ise, 32 maddelik Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32) uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 22.0 (Statistical Package For Social Science) programı ile tanımlayıcı istatistikler, Student T testi ve ki-kare testi kullanılarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Araştırma grubunun yaş ortalaması 41,1 ± 13,7’dir (18-71). Sağlık okuryazarlığını değerlendirme puanları incelendiğinde; katılanların yarısından biraz fazlası (% 51,7), yetersiz sağlık okuryazarlığı kategorisi içinde yer almaktadır. Yalnızca % 17,2’si yeterli ve mükemmel sağlık okuryazarlığı düzeyine sahiptir. Sağlık okuryazarlığı genel indeks puanı ortalamaları kadınlarda 25,0 ± 9,3 ve erkeklerde 24,8 ± 9,5 olarak bulunmuştur. Sonuç: Sağlık Okuryazarlığı, birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de yetersiz düzeydedir ve bu alanda yapılan bilimsel çalışma sayısı da azdır. Toplumdaki iletişim faaliyetlerini güçlendirmek adına, doğru sağlık bilgisine erişim konusunda bilgilendirme kampanyaları düzenlenmelidir. Kronik rahatsızlığı olan hastalar ve dezavantajlı toplum grupları için hasta bilgi materyalleri geliştirilmesi öncelikli çalışma alanları olmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Aile Sağlığı Merkezi, Çağdaş Sağlık Anlayışı, Sağlık Okuryazarlığı, Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği - 32

Evaluation of the Health Literacy Status Among Individuals Aged 18-65 Registered in a Family Health Center

Objective: Health literacy is seen as one of the important issues in the field of public health because of its effects on individuals' health outcomes. In this study, the aim was to determine the levels of health literacy and related factors in individuals who applied to Dikilitaş Family Health Center in Uşak city center.Materials and Methods: The research was carried out in Dikilitaş Family Health Center located in the center of Uşak province. The study group consisted of individuals aged between 18 and 65, who were literate, had no communication problems, accepted to participate in the study and applied to the Family Health Center between 05-30 April 2018 for health services (N = 605). Turkish Health Literacy Scale (THLS) with 32 items was applied. The obtained data were evaluated using SPSS 22.0 (Statistical Package for Social Science) program for conducting descriptive statistics, Student's t test and chi-square test.Results: The average age of the study group was 41,1 ± 13,7 (18-71). When examining the health literacy status scores; slightly more than half of the participants (51.7%) were in the inadequate health literacy category. Only 17.2% had adequate and excellent health literacy. Health literacy general index score averages were found to be 25,0 ± 9,3 for women and 24,8 ± 9,5 for men. Conclusion: Health Literacy is inadequate in our country as it is in many countries, and the number of scientific studies conducted in this area is also low. In order to strengthen communication among the community, information campaigns should be organized on access to accurate health information. The development of patient information materials for patients with chronic illnesses and disadvantaged community groups should be among the primary areas of study.

Keywords:

Contemporary Health Care, Family Health Center, Health Literacy, Turkish Health Literacy Scale,

PDF

___

WHO. Health Literacy. In: Kickbusch I, Pelikan LM, Apfel F, Tsouros AD, editors. World Health Organization, Regional Office for Europe, 2013.
WHO. Health literacy: The solid facts, WHO Regional Office for Europe UN City, Marmorvej 51 DK-2100 Copenhagen, Denmark, 2013, ISBN: 978 92 890 00154.
Adams RJ, Appleton SL, Hill CL, Dodd M, Finlay C and Wilson DH., Risks Associoated with Low Functional Health Literacy in an Australian. The Medical Journal of Australia, 2009, 191(10): p. 530–534.
Sezgin D. Sağlık Okuryazarlığını Anlamak. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, Sağlık İletişimi Özel Sayısı, 2013, s. 53-72.
Ad Hoc Committee on Health Literacy for the American Council on Scientific Affairs, American Medical Association (AMA), Health Literacy: Report of the Council on Scientific Affairs. Journal of the American Medical Association (JAMA), 1999, 281: p. 552-557.
T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi Sözlüğü Anıl Matbaacılık 1. Baskı, Ankara, 2011.
Abel T. Cultural capital in health promotion. In: Mc Queen DV, Kickbusch I, eds. Health and Modernity: The Role of Theory in Health Promotion. New York: Springer; 2007. p.43-73.
Berkman ND, Sheridan SL, Donahue KE, Halperin, Crotty K. Low health literacy and health outcomes: an updated systematic review. Ann Intern Med 2011; 155(2): p. 97-107.
Nielsen-Bohlman L, Panzer AM, Kindig DA (Eds.), Health Literacy: A Prescription to End Confusion, National Academies Press, Washington, 2004, p. 31-55.
Durusu Tanrıöver, M., Yıldırım, H. H., Demiray Ready, N., Çakır, B., & Akalın, EH.,Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması, 2012, http://www.sagliksen.org.tr/MediaContent/vYcK-1419245270-mA5r.pdf. Erişim: 21 Mart 2018.
Türkiye’de Aile Hekimliği. http://ailehekimligi.gov.tr/aile-hekimligi / tuerkiyedeki-aile-hekimligi.html. Erişim: 12 Nisan 2018.
The European Health Literacy Project, 2009- 2012. Comperative Report on Health Literacy in eight EU Member States, Maastricht, HLS-EU Consortium, 2012. www.healthliteracy.eu Erişim: 13 Mart 2015
Okyay P, Abacıgil F, Harlak H, Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32). Okyay P, Abacıgil F, Editörler. Türkiye Sağlik Okuryazarliği Ölçekleri Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalişmasi. 1. Baskı. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1025. ISBN: 978-975-590-594-5. Ankara. Anıl Reklam Matbaa. 2016. Syf 43-62
Loke YK, Hinz I, Wang X, Rowlands G, Scott D, Salter C. Impact of health literacy in patients with chronic musculoskeletal disease--systematic review. PLoS One 2012;7(7):e40210.
Kutner M, Greenberg E, Jin Y, Paulsen C The health literacy of America’s adults: Results from the 2003. National Assessment of Adult Literacy, 2006, http://nces.ed.gov/pubsearch/pubsinfo.asp?pubid=2006483, Erişim: 23 Mayıs 2018.
Özdemir, H., Alper, Z., Uncu, Y., & Bilgel, N. Health literacy among adults: a study from Turkey. Health Education Research, 2010, 25 (3), p. 464-477.
Nutbeam D. Health Literacy as A Public Health Goal: A Challenge for Contemporary Health Education and Communication Strategies in to The 21st Century. Health Promotion International 2000;15(3): p. 259-67.