BİR DEDE EFENDİ ŞARKISINDA MOTİF-YAPI

Bu çalışmada, fasıl müziğimizde motifik yazı kullanımının araştırılması amacıyla Dede Efendi’nin “Yüzündür cihânı münevver eden” mısrası ile anılan Rast şarkısı üzerinde motif-yapı analizi gerçekleştirilmiştir. Söz konusu analiz, eserde yaygın kullanımı olan üç motifin varlığını ortaya koymuş ve bu motiflerin eser bütününde kullanım oranı ve form öğelerine dağılımı hakkında bilgi vermiştir. Bununla birlikte analiz bulgularından hareketle, incelenen şarkının neden Dede Efendi’nin Batı müziğinden etkiler taşıyan eserlerinden biri olarak yorumlandığına dair cevaplar aranmıştır. Bu çerçevede, form, ritim ve parçanın üslubu bakımından belirleyici nitelikteki motifik yazı anlayışının bir arada değerlendirilmesi yoluyla, Türk müziğindeki popülerleşme hareketinin belirgin özelliklerinden küçülme/sadeleşme eğiliminin şarkı özelindeki yansımaları araştırılmıştır.

MOTIFIC-STRUCTURE IN A SONG BY DEDE EFENDİ

In this study, in order to investigate the use of motifs in Turkish classical music, a motif-structure analysis was carried out on the song of Dede Efendi, “Yüzündür cihanı münevver eden”. The said analysis revealed the existence of three motifs that are widely used in the work and gave information about the usage percentage and distribution of these motifs to the form elements. Moreover, based on the analytical findings, answers were sought as to why the studied song was interpreted as one of Dede Efendi's works that had influences from Western music. In this context, by considering formal, rhythmic and stylistic features (especially motific writing) all together, the reflections of the tendency towards simplification (which is a prominent feature of the popularization movement in Turkish music) specific to the piece were investigated.

___

  • Aksoy, B. (2008). Geçmişin Musıki Mirasına Bakışlar. İstanbul: Pan Yayıncılık
  • Berki, T., Yüksel, M., Özçifci, S. (2013). Motif Yapı Analizi: Beethoven. Piyano Sonatı, Op. 2/1, Fa Minör, I. Sanat Yazıları, (29), s. 57-72.
  • Drabkin, W. (2001). Motif. Erişim: 02.03.2020, Oxford Music Online Ağ Sitesi: https://www.oxfordmusiconline.com/search?q=motif&searchBtn=Search&isQuickSearis=true
  • Özkan, İ.H. (2009). Semâi. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 36, İstanbul: TDV Yayınları, s. 460-461.
  • Özcan, N. (2001). İsmâil Dede Efendi, Hamâmîzâde. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 23, İstanbul: TDV Yayınları, s.93-95.
  • Uslu, R. (2015). Türk Müziği Tarihinde Yeni Bir Dönemlendirme Önerisi, Medeniyet Sanat, 1(2), s.91-109.