İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonrası Mesleki Rehabilitasyon ve Mevzuat Altyapısının Değerlendirilmesi

İş kazası ve meslek hastalığı sonrası mesleki rehabilitasyon Türkiye’de mevzuatla desteklenmeyen dolayısıyla tam anlamıyla uygulaması olmayan bir hizmettir. Tıbbi, mesleki (vocational) ve sosyal rehabilitasyon olmak üzere üç aşamadan oluşan bu süreç, iş kazası ve meslek hastalığı sonrası kişilerin daha erken işe dönmelerini ve istihdamlarında sürdürülebilirliği sağlamayı amaçlamaktadır. Türkiye mevzuatında mesleki rehabilitasyon dar kapsamda engellilerin istihdamına yönelik olarak düzenlenmiştir. İş kazası ve meslek hastalığı sonrası uygulanacak mesleki rehabilitasyonun, iş sağlığı ve güvenliği sistemiyle birbirini tamamlayan süreçler olduğu dikkate alındığında tam anlamıyla koruyucu ve proaktif bir yaklaşım için gerekliliği anlaşılmaktadır. İşten erken ayrılmaların önüne geçmeyi de mümkün kılan mesleki rehabilitasyon çalışan, işveren ve devlet üçlüsünü koruyan bir sosyal politika aracıdır. Bu çalışma ile iş kazası ve meslek hastalığı sonrası mesleki rehabilitasyon süreci ve gerekliliği açıklanarak Türkiye mevzuat altyapısının değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Mesleki Rehabilitasyon, İşe Dönüş Programı, Çalışma Gücü Kaybı, Sürekli İş Göremezlik, Malullük

Occupational Rehabilitation after Occupatıonal Accident and Occupational Disease and Evaluation of Legislative Infrastructure

Occupational rehabilitation after work accident and occupational disease is a service that is not supported by the legislation in Turkey and therefore is not fully implemented. This process, which consists of three stages as medical, vocational (vocational) and social rehabilitation, aims to ensure that people return to work earlier after work accidents and occupational diseases and to ensure sustainability in their employment. In Turkish legislation, vocational rehabilitation is narrowly arranged for the employment of the disabled. Considering that vocational rehabilitation after work accident and occupational disease are processes that complement each other with the occupational health and safety system, the necessity for a fully protective and proactive approach will be understood. Occupational rehabilitation, which also makes it possible to prevent leaving work early, is a social policy tool that protects the employee, employer and state trio.With this study, it is aimed to evaluate the legislative infrastructure of Turkey by explaining the vocational rehabilitation process and necessity after work accident and occupational disease.

Keywords:

Occupational Rehabilitation, Return to Work, Incapacity to Work, Permanent Incapacity for Work, Disability,

PDF

___

Akyiğit, E. (2016). İş hukuku. Ankara: Seçkin Yayınları.
American Occupational Therapy Association (AOTA). (2021). Work rehabilitation. Erişim adres: https://www.aota.org/About-Occupational-Therapy/Professionals/WI/Work-Rehab.aspx (Mart 2021).
Arıkan, S. ve Ayyıldız, E. (2018). Engelli bireylerin destekli istihdamı. İstanbul: Akademik Kitaplar Yayınları.
ASPB (2011). İşgücü piyasasının özürlüler açısından analizi. Ankara
Berkün, S. (2013). Özürlülerin istihdamında ev esaslı tele çalışma (evde tele çalışma): bursa ili belediyelerinden örnekler. Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezsi Yayınları.
Brage, S., Konadsdottir, A. D. ve Lindenger, G. (2015). Work disability evaluation. R. Escorpizo, S. Brage, D.
Homa, ve G. Stucki (Ed.), Handbook of vocational rehabilitation and disability evaluation içinde (s. 107-141). SpringerVerlag.
British Society of Rehabilitation Medicine. (2000). Vocational rehabilitation - the way forward: report of a working party.
Canadian Association of Occupational Therapists. (2018). Occupational therapy & Return-to-work. Erişim adresi: https://caot.ca/ (Mart 2021).
Chamberlain, M. A., Moser, V. F., Ekholm, K. S., O'Connor, R. J., Herceg, M., ve Ekholm, J. (2009). Vocational rehabilitation: An educational review. Journal of Rehabilitation Medicine, 41(11).
Choi, Y., Asih, S. R., ve Polatin, P. B. (2016). Understanding motivation to return to work: The economy of gains and losses. I. Z. Schultz ve R. J. Gatchel (ed.), Handbook of return to work içinde (67-79), Springer, Boston, MA.
Çondur, F., Yenipazarlı, A., ve Cömertler, N. (2020). Engelli istihdamının Dünya'da ve Türkiye'deki görünümü. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 347-362.
Dal, S. (2017). Sosyal politikanın dönüşümünü küreselleşme üzerinden anlamak. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 1(1), 4-18.
Eravcı, D. B. (2021). İş sağlığı ve güvenliğinde bir sosyal politika aracı olarak mesleki habilitasyon: Ülkelere göre iyi uygulamaların incelenmesi. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 10(26), 30-45.
EU-OSHA. (2016). Rehabilitation and return to work: analysis report on eu and member states policies, Strategies and Programmes. Luxembourg.
Gobelet, C. ve Franchignomi, F. (2006). Vocational rehabilitation. C. Gobelet, & F. Franchignomi içinde, Vocational rehabilitation içinde. Springer-Verlag France.
Güzel, A., Okur, A. R. ve Caniklioğlu, N. (2016). Sosyal güvenlik hukuku (16. Baskı b.). İstanbul: Beta Yayınları. Hacettepe Üniversitesi. (2017). Engelli bireylerin istihdam edilebilirliğinin artırılması için teknik yardım projesi-ihtiyaç analizi raporu.
Hasselhorn, H. M. (2008). Work ability – concept and assessment. enterprise for health management conference. London.
II. Özürlüler Şurası (Yerel Yönetimler ve Özürlüler) Şura Kararları (2005). Ankara: Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı.
Ilmarinen, J. (2009). From work ability research to ımplementation. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(16), 1-7.
Institute for Research on Labor and Employment. (2010). Helping ınjured employees return to work_practical guidance under workers’ compensation and disability rights laws in california. California.
ISSA. (2017). The return on work reintegration.
ISSA. (2019). ISSA Guidelines:Return to work and reintegration. Erişim adresi: https://ww1.issa.int/guidelines/rtw (Haziran 2021).
Kayıhan, H., ve Köse, B. (2018). Türkiye'de ve dünyada mesleki rehabilitasyon. Türkiye Klinikleri, 3(1), 30-41.
Marnetoft, S. U. (2000). Vocational rehabilitation of unemployed sick-listed people in a swedish rural area. (D. o. Institutet, Dü.) Stockholm.
Mielonen, A. (2020). Organisation, coverage and benefits of occupational rehabilitation in Sweden, Germany, the Netherlands and Finland. Finland: Finnish Centre for Pensions.
Momsen, A. H., Stapelfeldt, C. M., Rosbjerg, R., Escorpizo, R., Labriola, M. ve Bjerrum, M. (2019). International classification of functioning, disability and health in vocational rehabilitation: a scoping review of the state of the field. Journal of Occupational Rehabilitation, 29, 241–273.
Morger, W. (2006). The point of view of the insurance company. C. Gobelet, & F. Franchignoni (Ed.), Vocational rehabilitation içinde. Springer-Verlag France.
Orhan, S. (2013). Türkiye'de özürlü dostu istihdam politikaları (Durum Analizi ve Öneriler). Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Yayınları.
OSHA. (2015). Case study_the Danısh Natıonal return-to-work programme: Denmark. Erişim Adresi: https://osha.europa.eu/en/publications/denmark-danish-national-return-work-programme/view (Şubat 2021).
Polat, E.K., Bacak B., Kıroğlu F. (2010). Çalışma yaşamında görme engelli bireyler: Çanakkale örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 49, 917-960.
SBB. (2019). 2019 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı. Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/2019_Yili_Cumhurbaskanligi_Yillik_Programi.pdf (Ekim 2021 ).
Scand, J. (2009). Work ability- A comprehensive concept for occupational health research and prevention. Work Environ Health, 35(1), 1-5.
Schian, H. M. (2006). Vocational rehabilitation and participation in working life: The German model. C. Gobelet, & F. Franchingnoni içinde, Vocational rehabilitation (s. 309-327). France: Springer.
Seyyar, A. (2006). Özürlülere adanmış sosyal politika yazıları. Adapazarı: Adapazarı Büyükşehir Belediyesi.
Sitattin, M. (2008). Pension preference and work environment. M. Kumashiro (Ed.), Promotion of work ability towards productive aging içinde. Taylor & Francis Group.
Sümer, H. (2016). İş hukuku. ANKARA: Seçkin Yayınları.
Şişman, Y., Kocabaş, F. ve Yazıcı, B. (2011). Özürlülerin çalışma yaşamına katılma gereği ve türkiye'de bu bağlamda uygulanan sosyal politikaların genel bir değerlendirilmesi -kota yönteminin uygulanmasına ilişkin bir eskişehir örneği-. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler FakültesiYayınları.
Tengland, P.A. (2011). The concept of work ability. Journal of Occupational Rehabilitation, 21, 275-285.
The Canadian Human Rights Commission. (2007). A guıde for managıng the return to work. minister of public works and government services.
TÜİK. (2018). Nüfus Projeksiyonları, 2018-2080. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Nufus-Projeksiyonlari-2018-2080-30567 (Eylül 2021).
Ünal, C. (2012). Özürlülerin sosyal güvenlik hakları - dünyadaki yeni yaklaşımlar ışığında öneriler. İstanbul: Beta Yayınları.
Waddell, G., Burton, A. K., & Kendall, N. A. (2008). Vocational rehabilitation what works, for whom, and when? Industrial Injuries Advisory Council.
WHO. (2021). Ageing and health. Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health (Ekim 2021).