Cansu KARABİBER, Gülay SARB, Nazan SAVAŞ

Bir Tıp Fakültesi Hastanesi Sağlık Çalışanlarında İş Sağlığı-Güvenliği Durumu ve Risk Faktörleri

Amaç: Sağlık çalışanları iş yerlerinde birçok tehlike, kaza ve hastalık riski ile karşı karşıyadır. Bu çalışmanın amacı bir üniversite hastanesi sağlık çalışanlarının iş sağlığı-güvenliği durumunu saptayarak, risk faktörlerini belirlemektir. Gereç ve Yöntem: Kesitsel nitelikteki çalışma 2017’de Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde yapılmıştır. Araştırma evreni 855 sağlık çalışanı olup, üç günlük veri toplama sürecinde %30,4 (260)’üne ulaşılmıştır. Araştırmaya katılmayı kabul eden 209 (%80,0) kişiye anket ve “Hastanelerde Çalışan Sağlık Personeli İş Güvenliği Ölçeği” uygulanmıştır. Ölçek likert tipinde olup, 7 faktörden oluşmaktadır. Ölçekten maksimum 6 puan alınmakta, puan 6’ya yaklaştıkça iş güvenliğinin sağlandığı yönünde yorumlanmaktadır. Analizlerde Student-T, tek yönlü varyans ve Pearson Korelasyon testleri kullanılmıştır. Bulgular: Sağlık personelinin yaş ortalaması 30,8±6,1, %61,2’si kadın, %37,8’si hemşire ve %24,4’ü hekimdir. %72,7’si el dezenfektanını, %82,8’i eldiveni kullanmakta; %93,7’si sabuna, %90,3’ü el dezenfektanına, %87,9’u eldivene ulaşabilmektedir. İş güvenliği ölçeğinden aldıkları genel puan ortalaması 2,9±0,9 (1,00-5,69) olup, normal dağılım göstermektedir (p>0,05). Kadınların puan ortalaması 2,7±0,8 iken, erkeklerinki 3,2±1,0’dır (p=0,002). Çocuğu olanların puan ortalaması daha yüksektir (p=0,003). Dahili branştakilerin puan ortalaması 2,69±0,9 iken cerrahi branştakilerin 3,17±0,9, temel branştakilerin ise 2,72±0,9’dir (p=0,004). En düşük puanlar sırasıyla Faktör 1 (Mesleki Hastalıklar ve Şikayetleri) ve Faktör 4’den (Yönetsel Destek ve Yaklaşımlar) alınmıştır. Sonuç: Hastane sağlık çalışanlarının iş güvenliği ölçeği puan ortalaması tam puanın yarısına yakındır. Kadınların, dahili branş çalışanlarının ve çocuğu olmayanların iş sağlığı-güvenliği algısı daha düşüktür.

Anahtar Kelimeler:

Hastane, İş Sağlığı, İş Sağlığı Hizmetleri, Sağlık Çalışanlar

Occupational Health-Safety Status and Risk Factors in Health Workers of a Medical Faculty Hospital

Aim:Healthcare workers are susceptible to numerous risks of danger, illness and accidents. The aim is to determine the condition of occupational health-safety and risk factors in a university hospital health workers. Materials and Methods:A cross-sectional study was conducted at Mustafa Kemal University Hospital in 2017. We reached 30.4% (260 healthcare worker) of the research population (855) in three days of data collection, 209 (80,0%) persons were participated. The survey and ‘‘Healthcare Worker’s Work Safety Scale’’ were applied. The scale is likert type, consist of 7 factors and maximum 6 points. Student-T, One Way ANOVA and Pearson Correlation tests were used. Results:The mean age of health workers is 30,8±6,1, 61,2% is woman, 37,8% is nurse and 24,4% is physcian. 72,7% of them are using hand sanitizer, 82,8% of them are using handglove; 93,7% , 90,3% and 87,9%of them find soap, hand sanitizer and glove available respectively. The mean score of the healthcare workers on scale is 2,9±0,9(1,00-5,69) and shows normal distribution(p>0,05). While woman’s mean score is 2,7±0,8, man’s is 3,2±1,0(p=0,002). The mean score of them in medical disciplines is 2,69±0,9, surgical disciplines is 3,17±0,9 and basic sciences disciplines is 2,72±0,9(p=0,004). They having child have high mean score(p=0,003). The lowest mean scores of the scale are on Factor-1 (occupational diseases and complaints) and Factor-4 (administrative support and approaches). Conclusion:Hospital health workers' job security score average is close to half of full score. Perception on occupational health and safety of woman, in medical disciplines and without having a child are lower.

Keywords:

Health service,

PDF

___

1.http://www.istesaglikdergisi.com.tr/index.php/temmuz-2010/72-is-sagligi-guvenligi-vesorumluluklar (Erişim Tarihi:14.12.2017).
2.Sabuncuoğlu Z. İnsan kaynakları yönetimi. Bursa: Ezgi Kitabevi; 2000. 3.Abdullah NAC, Spickett JT, Rumckev KB, Dhaliwal SS. Validity and reliability of the safety climate measurement in Malaysia. International Review of Business Research Papers 2009;5:111-141.
4.Bektaş G, İşçi E, Haçıroğlu M. Tıbbi atıkların çevre sağlığına etkileri ve Haseki Devlet Hastanesi ve İ.Ü. Kardiyoloji Enstitüsü’nde hasta başına düşen tıbbi atik miktarının tespiti ile ilgili bir araştırma. Hastane Yönetimi 2005;Temmuz-Ağustos-Eylül:24-31.
5.Bahçecik, N, Öztürk, H. The occupational safety and health in hospital from the point of nurses. Colleguim Antropologicum, 2009; 33 (4): 1205-1214
6.Joint Commission International accreditation standardsfor hospitals,standards lists version. USA: Joint Commission International; 2010.p.193-195.
7.Çinal A, Demir M. Hastanelerde hizmet standartları. T.C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Performans Yönetimi ve Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı, Ankara: Pozitif matbaa Ltd. Şti.; 2011.
8.Hasta ve çalışan güvenliğinin sağlanmasına dair yönetmelik. Resmi Gazete, 06 Nisan 2011, Sayı 2789
9.Kelafant, 1999; NIOSH, 1998; OSHA, 1993; OSHA, 1999
10.Gül A, Üstündağ H, Kahraman B, Pürisa S. Hemşirelerde kas iskelet ağrılarının değerlendirilmesi. HSP 2014; 1: 1-10.
11.Aiken, Clarke ve Sloane, 2002; Bach, 2000; Holden, 2005; ILO, 1999; ILO, 2002; Ostry ve Spiegel, 2004; Øvretveit, 2003; Rogers, Hwang, Scott ve ark., 2004
12.ILO, 2002; Ostry ve Spiegel, 2004
13.Altıok M, Kuyurtar F, Karaçorlu S, Ersöz G, Erdoğan S. Sağlık Çalışanlarının Delici Kesici Aletlerle Yaralanma Deneyimleri ve Yaralanmaya Yönelik Alınan Önlemler , Onuncu İç Hastalıkları Kongresi , 15- 19 Ekim 2008
14.Pittet D. Improving compliance with hand hygiene in hospitals. Infect Control Hosp Epidemiol 2000; 21:381–386
15.Pittet D, Hugonnet S, Harbarth S et al. Effectiveness of a hospital-wide programme to improve compliance with hand hygiene. Lancet 2000; 356: 1307–1312
16.Pittet D. Compliance with hand disinfection and its impact on hospital-acquired infections. ] Hosp infect 2001; 48: 40–46.
17.Erol S. Sağlık Çalışanlarında Kan ve Vücut Sıvılarıyla Olan Mesleki Temaslar
18.Öztürk H, Babacan E, Anahtar EÖ. Hastanede çalışan sağlık personelinin iş güvenliği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences2012;1(4):252-268
19.Çelikkalp Ü, Varol Saraçoğlu G, Keloğlu G.Hemşirelerin çalışma ortamlarında iş güvenliği uygulamalarının değerlendirmesi , TAF Preventive Medicine Bulletin,2016
20.Abacıgil F , Çapacı B, Beşer E, Gürcan B, Avcil M, Uğurlu A. Sağlık personellerinin iş güvenliği algısı ve iş kazaları ile ilişkisi 18. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Özet Kitabı 2015:658-659
21.Özmusul B, Ulutaşdemir N, H Balsak. Özel bir hastanede görev yapan hekim dışı sağlık çalışanların iş sağlığı ve güvenliği kapsamında karşılaştıkları risk ve tehlikelerin iş stresi düzeylerine etkisi 2015, 18. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Özet Kitabı 2015;252-253
22.Uçak A. Sağlik Personeli̇ni̇n Maruz Kaldiği İş Kazalari Ve Geri̇ Bi̇ldi̇ri̇mleri̇ni̇n Değerlendi̇ri̇lmesi̇ , Afyonkarahi̇sar Kocatepe Üni̇versi̇tesi̇ Sağlik Bi̇li̇mleri̇ Enstitüsü,2009
23.ÇELİK Y, AKDUMAN D, KIRAN S. Sağlık Çalışanları ve Öğrencilerin Kan ve Vücut Sıvılarıyla Bulaşan Enfeksiyonlar, Enfeksiyon Kontrol Önlemleri Hakkındaki Bilgi Düzeyleri, Temas Sıklıkları, Serolojik Durumları ve Hepatit B Aşılanma Durumlarının Değerlendirilmesi , Turkiye Klinikleri J Med Sci 2010;30(4):1246-55
24.Önal Ö. Aci̇l Sağlık İstasyonlarında Çalışan Personeli̇n Mesleki̇ Ri̇sk Durumları ,Journal of Contemporary Medicine 2015;5(4): 239-244 Doi: 10.16899/ctd. 46579
25.Flores A, Pevalin DJ. Health care workers compliance with glove use and the effect of glove use on hand hygiene compliance. Br J Infect Control 2006; 7(6):15-9.
26.Çalışkan D, Akdur R. Ankara Üni̇versi̇tesi̇ Tip Fak. Hastanesi̇nde Çalişan Hemşi̇releri̇n Kendi̇ Bi̇ldi̇ri̇mleri̇ İle Karşilaştiklari Mesleki̇ Ri̇skler ,Ankara Üni̇versi̇tesi̇ Tip Fakültesi̇ Mecmuasi Cilt 54. Savı 2.2001 135-142