Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Dozimetre Taşıyan Sağlık Personelinin İyonlaştırıcı Radyasyon Hakkındaki Risk Algısı ve Bilgi Düzeyinin Belirlenmesi

Amaç: Bu çalışma ile bir eğitim ve araştırmada hastanesinde görev yapmakta olup dozimetre taşıyan sağlık personelinin iyonlaştırıcı radyasyon hakkındaki risk algısı ve bilgi düzeyinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı nitelikteki bu çalışma, Ankara ilinde faaliyet gösteren 1200 yataklı bir eğitim ve araştırma hastanesinde 15 Mart -15 Haziran 2017 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak anket yöntemi kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında Manavgat (2011) tarafından geliştirilen “Mesleksel İyonlaştırıcı Radyasyon Risk Algısı Anketi’nden yararlanılmıştır. Örneklem seçilmeyip evrenin tamamına ulaşılması hedeflenmiş ve %72,1’ine (n=202) ulaşılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 21.0 paket programı kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcıların iyonlaştırıcı radyasyon hakkındaki bilgi düzeyleri puan ortalaması 7,48±1,36, risk algısı puan ortalaması ise 8,98±1,73 bulunmuştur. Katılımcıların %71,3’ünün kişisel koruyucu önlemlerden gonad koruyucuyu, %67,8’inin gözlüğü hiçbir zaman kullanmadığı, %30,7’sinin maskeyi bazen kullandığı, %41,1’inin kurşun önlüğü her zaman kullandığı görülmektedir. Sonuç: Araştırmaya katılan personelin mesleksel iyonlaştırıcı risk algısının yüksek ve bu konudaki bilgi düzeyinin yeterli olduğu bulunmuştur. Radyasyon risk algısı çalışılan birime göre değişmekteyken, bilgi düzeyi mesleki unvana göre değişmektedir. Kişisel koruyucu önlemlerin önemi vurgulanmalı ve tamamının kullanılmasına dair kontrol mekanizması oluşturulmalıdır. Teknisyen/teknikerler başta olmak üzere personelin radyasyon, mesleki tehlike ve riskler konusundaki eğitimleri güncel tutulmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Dozimetre, iyonlaştırıcı radyasyon, risk algısı, Bilgi düzeyi

Determination of Risk Perception and Knowledge Level of Ionizing Radiation of Health Personnel Who Carry The Dosimeter in A Training and Research Hospital

Objective: With this study, it is aimed to determine the risk perception and knowledge level of ionizing radiation of health personnel have dosimeters in a training and research hospital. Material and Methods: This descriptive study was conducted at 1200-beds training and research hospital in Ankara between March 15 and June 15, 2017. Survey method was used as data collection tool. The data were collected with the "Occupational Ionizing Radiation Risk Perception Questionnaire" developed by Manavgat (2011). It was aimed to reach the whole universe but we reached to 72,1% (n = 202). SPSS 21.0 package program was used to analyse of the data. Results: Participants' knowledge level about ionizing radiation score was 7,48 ± 1,36 (mean) and risk perception score was 8,98 ± 1,73 (mean). 71.3% of the participants never use gonad protectors and 67.8% of them never use glasses, 30.7% use masks sometimes, 41.1% always use lead shielding as personal protective measures. Conclusions: It was found that the personnel who participated in the research had high occupational ionisomer risk perception and sufficient knowledge level in this area. While the radiation risk perception varies according to the unit, the level of knowledge varies according to the professional title. The importance of personal protective measures should be emphasized and the control mechanism must be established about use of whole personal protective measures. Training of personnel, especially technicians should be kept up to date about radiation, occupational hazards and risks.

Keywords:

Dosimeter, ionizing radiation, risk perception, level of knowledge,

PDF

___

1. Terekli G, Özkan O, Bayın G. Çevre dostu hastaneler: hastaneden yeşil hastaneye. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi 2013;12(2):37-54.2. İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin işyeri tehlike sınıfları tebliğinde değişiklik yapılmasına dair tebliğinde değişiklik yapılmasına dair tebliğ, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/02/20170227M1-1.htm (ET: 01.09.2017) 3. Yaren H, Karayılanoğlu T. Radyasyon ve insan sağlığı üzerine etkileri. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2005;4(4):199-208.4. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Radyasyon Güvenliği El Kitabı. İzmir, 2014.5. Çelik H, Koyuncu İ, Karakılçık AZ, Gönel A, Musa D. Radyasyonlu ortamlarda çalışan insanlarda iyonize ve non-iyonize radyasyonun oksidatif stres ve antikosidan seviye üzerindeki etkileri. Bezmialem Science 2016;3:106-9.6. Schmid E, Schrader T. Different biological effectiveness of ionising and non-ionising radiations in mammalian cells. Adv Radio Sci 2007; 5: 1-4. 7. Sowa P, Rutkowska-Talipska J, Sulkowska U, Rutkowski K, Rutkowski R. Ionizing and non-ionizing electromagnetic radiation in modern medicine. Polish Ann Med 2012; 19: 134-8. 8. Bolus NE. Basic review of radiation biology and terminology. J Nucl Med Technol 2001;29:67-73.9. Koçyiğit A, Kaya F, Çetin T, Kurban I, Erbaş T, Ergin A, ve ark. Radyolojik tetkikler sırasında maruz kalınan radyasyon hakkında sağlık personelinin bilgi düzeyleri. Pamukkale Tıp Dergisi 2014;7(2): 137-142. 10. Çokluk E, Çokluk S, Şekeroğlu R, Huyut Z. Sağlık hizmetleri sektöründe risk algısı: Hastane Laboratuvar ön çalışması. Türk Klinik Biyokimya Derg 2016;14(2):125-130.11. Manavgat SK, Mandıracıoğlu A. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde kişisel dozimetre taşıyan çalışanların mesleksel iyonlaştırıcı radyasyon risk algısı. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi 2012;43:34-43.12. Internal Commission on Radiological Protection (ICRP). Radiological protection in medicine. ICRP Publication 105, Elseiver Ltd.; 2008.13. Öztürk YE, Türktemiz H, Akdağ T. Dozimetre taşıyan sağlık çalışanlarında iş yükünün iyonlaştırıcı radyasyon risk algısına etkisi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2017;20(2):143-155.14. Uçar M. Gata Hastanesinde İyonizan Radyasyon Riski Altında Çalışan Doktorlarda Risk Algılamalarının Belirlenmesi. Genelkurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Uzmanlık Tezi, Ankara, 1996. 15. Özkan, Ö. Hastanede çalışan hemşirelerin iş ve çalışma ortamı tehlike ve riskleri ile risk algılarının saptanması. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Hemşireliği Doktora Tezi, Ankara, 2005. 16. Öcek Z, Türk Soyer M, Davas Aksan A, Hassoy H, Sakaoğlu Manavgat S. Risk perception of occupational hazards among dental health care workers in a dental hospital in Turkey. International Dental Journal 2008;58: 199-207. 17. Weinstein ND, Nicolich M. Correct and incorrect interpretations of correlations between risk perceptions and risk behaviors. Health Psychol 1993; 12: 235-245. 18. Erkan S, Zencir M. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşire ve teknisyenlerin mesleki risk algısının belirlenmesi. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi 2016;60-61:57-66.19. Cooper MD. Evidence from safety culture that risk perception is culturally determined. The International Journal of Project & Business Risk Management 1997; 1(2): 185-202. 20. Ataç GK, İnal T, Alhan A, Pabuşçu Y. Radyoloji çalışanlarının radyasyondan korunma farkındalığının değerlendirilmesi. Türk Radyoloji Derg 2016;35:52-8.21. Özel D, Özel BD, Özkan F, Akan D, Özer Ö, Halefoğlu AM. Klinisyen hekimlerin iyonizan radyasyon ve radyolojik görüntüleme yöntemleri hakkında bilgi düzeyleri: kesitsel anket çalışması. Okmeydanı Tıp Dergisi 2015, 31(4):189-193.22. Kaya A. Akdeniz üniversitesi hastanesi merkez laboratuvarı çalışanlarının mesleki biyolojik risk algı düzeyleri ve etkileyen faktörler ile biyolojik risk değerlendirme ve risk analizi çalışması. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi, Antalya, 2013. 23. Vural F, Fil Ş, Çiftçi S, Dura AA, Yıldırım F, Patan R. Ameliyathanelerde radyasyon güvenliği; çalışan personelin bilgi, tutum ve davranışları. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi 2012;1(3): 131-6.