BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA KÜLTÜREL YETERLİLİK VE İLİŞKİLİ FAKTÖRLER

Bu araştırmanın amacı, birinci basamak sağlık kurumlarında görev yapan sağlık çalışanlarının kültürel yeterlilik düzeylerini ve ilişkili faktörleri belirlemektir. Tanımlayıcı olan bu araştırma Çanakkale ilindeki Toplum Sağlığı ile Aile Sağlığı Merkezlerinde görev yapan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 241 sağlık çalışanı ile tamamlandı. Araştırmaya başlamadan etik kurul ve kurum izni alındı. Veriler “Birinci Basamakta Çalışan Sağlık Personelinin Kültürel Yeterlilik Ölçeğini” de kapsayan anket formu ile toplandı. Araştırmanın istatistiksel analizleri için SPSS 24.0 kullanıldı. Normal dağılıma sahip 2’li grup karşılaştırmasında bağımsız örneklem t-testi, 3 ve üzeri grup karşılaştırmasında tek yönlü ANOVA testi kullanılmıştır. Gruplar arası farklılık olduğu durumlarda ise Bonferroni düzeltmesi testinden yararlanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre sağlık çalışanlarının kültürel yeterlilik ölçek toplam puan ortalaması ve standart sapması 65,30±14,47 belirlendi. Hemşirelerin, çalışma süresi daha kısa olanların, bekar olanların, farklı etnik gruptan akrabası ya da arkadaşı olanların, farklı kültürleri/dinleri/yaşam biçimlerini merak edenlerin, farklı kültürleri/inançları konu alan film/video/ belgesel izleyenlerin, kurumda farklı inançtan kültürden gelen birey ve ailelerle daha sık karşılaşanların ve kültürel yeterliliği geliştirmeye yönelik herhangi bir eğitim alanların kültürel yeterlilik puan ortalamaları diğerlerine göre daha yüksek bulundu. Sonuçlar doğrultusunda sağlık çalışanlarının kültürel yeterliliklerinin orta düzeyde olduğu söylenebilir. Sağlık çalışanlarının kültürel yeterliliğini geliştirmeye yönelik girişimlerin ve araştırmaların yapılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler:

Kültür, Kültürel yeterlilik, Birinci basamak, Sağlık çalışanı

CULTURAL COMPETENCE AND RELATED FACTORS IN PRIMARY HEALTHCARE PROFESSIONALS

The purpose of this study is to determine the cultural competence levels and related factors of healthcare professionals working in primary healthcare institutions. This descriptive study was completed with 241 healthcare professionals working in the Community Health and Family Health Centers in Canakkale who agreed to participate in the research. Ethics committee and institutional permission were obtained before starting the study. Data were collected with a questionnaire including the “Cultural Competency Scale for Primary Health Care Professionals”. SPSS 25.0 was used for statistical analysis of the study. Independent sample t-test was used in 2-group comparison with normal distribution, and one-way ANOVA test was used in 3-group comparison. In cases where there was a difference between the groups, the Bonferroni correction test was used. According to the findings of the study, the total mean and standard deviation score of the cultural competence scale of the health workers was 65.30±14.47. The average score of cultural competence was higher than the others, those who have a shorter working time, those who are single, nurses, those who have relatives or friends from different ethnic groups, those who are curious about different cultures/religions/lifestyles, those who watch movies/videos/documentaries about different cultures/beliefs Those who encounter individuals/families from different faiths and cultures more frequently in the institution, and those who receive any training to develop cultural competence. It was determined that the cultural competencies of health workers were at a moderate level. In line with the results, it can be suggested that initiatives and research should be carried out to improve the cultural competence of health professionals.

Keywords:

Culture, cultural competence, primary health care, health professions,

PDF

___

Tanrıverdi G. Gülyenli, N. Toplum Temelli Kültürlerarası Hemşirelik. İçinde. Ö. Erkin Geyiktepe, A. Kalkım ve İ. Göl (Editörler). Halk Sağlığı Hemşireliği. 1. Baskı, Adana: Nobel Kitabevi,2021:127-152.
Cuellar N G. Justice Is Equality... But Equality of What?(Aristotle). Journal of Transcultural Nursing 2021;32(2): 93-93.
Chen, J. and Wang, Y. Cultural competence experiences which Chinese nurses have in Finland. Degree Programme in Nursing Bachelor’s Thesis. Laurea University of Applied Sciences, Otaniemi. 2015.
Purnell L. A description of the Purnell model for cultural competence. Journal of Transcultural Nursing 2000;11(1): 40-46.
Giger J, Davidhizar R E, Purnell L, Harden JT, Phillips J, Strickland O. American academy of nursing expert panel report: Developing cultural competence to eliminate health disparities in ethnic minorities and other vulnerable populations. Journal of Transcultural Nursing 2007; 18(2), 95-102.
Campinha-Bacote J. The process of cultural competence in the delivery of healthcare services: A model of care. Journal of transcultural nursing 2002;13(3): 181-184.
Tanrıverdi G. Hemşirelerde kültürel yeterliliği geliştirmeye yönelik yaklaşım ve öneriler. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 2017a; 25(3): 227-236.
Tanriverdi G. Suggestion of a new nursing model: Environment focused cultural competency model. Journal of Human Sciences, 2017b;14(4): 4658-4670.
Bahar, Z., Aydoğu, N.G., & Gürkan, K.P. Sağlık Davranışları Üzerinde Kültürün Etkisi. G. Tanrıverdi (ed.). içinde Kültürlerarası Hemşirelik. 2019. (s.17-21). Türkiye Klinikleri: Ankara.
1Gözüm S, Kırca N. Kültürlerarası hemşirelik; uluslararası hasta yönetimi. Turkiye Klinikleri Journal of Public Health Nursing-Special Topics 2015; 1(3), 99-104.
Shorey S., Debby E, Downe S. Cultural competence and experiences of maternity health care providers on care for migrant women: a qualitative meta‐synthesis. Birth 2021; 48(4), 458-469. https://doi.org/10.1111/birt.12581.
Tuzcu A, Gözüm S. Toplum Temelli Sağlık Hizmetlerinde Kültürlerarası Yeterli Yaklaşımın Önemi. G. Tanrıverdi (ed.). Kültürlerarası Hemşirelik. 2019. (s. 6-9). Türkiye Klinikleri: Ankara.
Perng SJ, Watson R. Construct validation of the nurse cultural competence scale: A hierarchy of abilities. Journal of Clinical Nursing 2012; 21(11‐12): 1678-1684. https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2011.03933.x.
Gözüm S, Tuzcu A, Yurt S. Developing a Cultural Competency Scale for Primary Health Care Professionals. Psikoloji Çalışmaları 2020; 40 (2):429-450. https://doi.org/10.26650/SP2019-0043.
Savaş, M.(2019). Adıyaman İl Merkezinde Birinci ve İkinci Basamak Sağlık Kurumlarında Görev Yapan Sağlık Çalışanlarının Kültürel Yeterlilik Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Yılmaz, M. (2020). Çocuk Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin Kültürel Yeterlilik Düzeyleri: “Bir Gaziantep Devlet Hastanesi Örneği”. Yüksek Lisans Tezi. Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Yılmaz M, Yeni C, Avcı E, Uluk N. Aile sağlığı merkezlerinde çalışan hemşire/ebelerin kültürel duyarlılık ve kültürel beceri düzeylerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2019;12 (3):170-178.
Riley D, Smyer T, York N. Cultural competence of practicing nurses entering an RN-BSN program. Nursing education perspectives 2012;33(6): 381-385.
Almutairi AF, Adlan AA, Nasim M. Perceptions of the critical cultural competence of registered nurses in Canada. BMC Nursing 2017; 16(1):1-9. https://doi.org/10.1186/s12912-017-0242-2.
Çalışkan H, Yılmaz SH. Hemşirelerde Kültürel Yetkinlik Algısının İş Performansına Etkisi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi 2017; 13(1):127-149.
Tanrıverdi G. (2016). Hemşirelerde Kültürel Yeterliliği Geliştirme Yaklaşım ve Önerileri, H.İ. Ülker ve C. Birkök (Editörler). Ankara: Pozitif Matbaa, 2016:75-96.
Bulduk S, Usta E, Dincer Y. Kültürlerarası duyarlılık ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Bir sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu örneği. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2017; 7(2): 73-77.
Noji A, Mochizuki Y, Nosaki A, Glaser D, Gonzales L, Mizobe A, Kanda K. Evaluating cultural competence among Japanese clinical nurses: Analyses of a translated scale. International Journal of Nursing Practice 2017; 23: e12551.
Lin CN, Mastel-Smith B, Alfred D, Lin YH. Cultural competence and related factors among Taiwanese nurses. Journal of Nursing Research 2015; 23(4):252-261. https://doi.org/10.1097/JNR.0000000000000097.
Sarkhani N, Negarandeh R, Dashti R. Psychometric properties of the Persian version of the Cultural Competence Scale in Clinical Nurses. Nursing Open 2021; https://doi.org/10.1002/nop2.1163.
Repo H, Vahlberg T, Salminen L, Papadopoulos I, Leino-Kilpi H. The cultural competence of graduating nursing students. Journal of Transcultural Nursing 2017; 28(1): 98-107.
Almutairi AF, McCarthy A, Gardner GE. Understanding cultural competence in a multicultural nursing workforce: Registered nurses’ experience in Saudi Arabia. Journal of Transcultural Nursing 2015; 26(1): 16-23.
Lin MH, Wu CY, Hsu HC. Exploring the experiences of cultural competence among clinical nurses in Taiwan. Applied Nursing Research 2019; 45: 6-11.
Cruz J P, Alquwez N, Cruz CP, Felicilda‐Reynaldo RFD, Vitorino LM, Islam SMS. Cultural competence among nursing students in Saudi Arabia: a cross‐sectional study. International nursing review 2017; 64(2): 215-223.