RUSYA’YA UYGULANAN YAPTIRIMLARIN TÜRK PETROL PİYASASINA ETKİSİ

2014 yılında Kırım’ın Rusya Federasyonu (Rusya) tarafından ilhak edilmesiyle birlikte AB üyesi ülkeler, ABD ve müttefikleri Rusya’ya birçok alanda yaptırım uygulamaya başlamıştır. 24 Şubat 2022’de Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlaması ile bu yaptırımlara yenileri eklenmiştir. Savaş öncesinde uygulanan yaptırımlar küresel enerji piyasalarını çok fazla etkilemezken; yeni yaptırımlar, küresel enerji piyasalarını derinden etkileyerek petrol arzındaki hassas dengenin bozulmasına neden olmuştur. Petrol ve petrol ürünlerine getirilen ticaret yasakları ve tavan fiyat uygulaması, Rusya menşeli petrol ve petrol ürünlerinin ticaret yollarının değişmesine neden olmuştur. Başta AB üyesi ülkeler olmak üzere petrol ithal eden ülkelerde önemli bir pazar payına sahip olan Rusya’nın hâkimiyetinin azaldığı ve Rusya’nın yerini ABD gibi farklı piyasa oyuncularının aldığı gözlenmiştir. Savaş öncesinde Brent, West Texas Intermediate (WTI) gibi petrol türlerinin fiyatlarına çok yakın seviyelerde satılan Rus petrolü, ambargoların ardından indirimli olarak satılmaya başlamıştır. Yüksek hacimlerde Rus petrolü ithal eden AB üyesi ülkeler, ambargolar sonrasında Rusya’dan petrol alımlarını durdurmuş, açığa çıkan Rus petrolü Çin ve Hindistan tarafından indirimli olarak alınmaya başlanmıştır. Petrol ve petrol ürünlerine olan talebi sürekli artan ve bu talebin bir kısmını Rusya’dan petrol ithalatıyla karşılayan Türkiye’nin savaş sonrası küresel petrol piyasasındaki bu gelişmelerden hem olumlu hem de olumsuz olarak etkilendiği düşünülmektedir. AB üyesi ülkeler, ABD ve müttefikleri tarafından Rusya’ya uygulanan yaptırımlara taraf olmayan Türkiye, savaşın başlamasıyla birlikte daha az ödeme yaparak Rus petrol ve petrol ürünleri ithalatını arttırmıştır. Bu durum, AB üyesi ülkeler, ABD ve müttefiklerinin dikkatinden kaçmamakta ve yakından takip edilmektedir. Bu bağlamda, bu çalışmanın ilk bölümünde 24 Şubat 2022 tarihinden sonra AB üyesi ülkeler, ABD, Japonya ve bu ülkelerin müttefikleri tarafından enerji sektörüne yönelik uygulanan yaptırım paketleri incelenecektir. İkinci bölümünde, 1950’li yıllar itibarıyla ivme kazanan petrol arama, üretim ve işleme faaliyetleri ışığında Türk petrol piyasası dinamikleri (ham petrol üretim, ithalat, işlenme, tüketim ve ihracat faaliyetleri) ele alınacaktır. Son bölümde ise Rusya’ya uygulanan yaptırımlara taraf olmayan Türkiye’nin bu yaptırımlardan olumlu yönde etkilendiği tezi doğrulanmaya çalışılacaktır.

IMPACT OF RUSSIAN SANCTIONS ON TURKISH PETROLEUM MARKET

With the annexation of Crimea by Russian Federation (Russia), EU member states, the USA and their allies have implemented many sanctions against Russia. Extensive sanctions have been added to them with the commencement of the Russia-Ukraine war on February 24, 2022. Although the sanctions imposed on Russia did not affect the global petroleum market, additional sanctions have profoundly stirred the market and disrupted the balance of oil supply and demand. The trade embargo and the implementation of price cap on Russian crude oil and petroleum products have altered the route of Russian crude oil and petroleum products. While the hegemony of Russia, which has a significant market share in oil-importing countries, primarily EU member states, has been diminishing, it has been witnessed that Russia has been replaced by the other oil-exporting countries such as the USA. Russian crude oil, which was transacted at level close to the pre-war Brent and West Texas Intermediate (WTI)’s prices, began to be sold at discounted rates after the embargoes. The EU member states that imported high volume of Russian oil have ended their oil trade with Russia after the embargoes. This Russian oil, which was not bought by the EU members, has been purchased by China and India at discounted prices. It is thought that the changes in the global oil market after the Russia-Ukraine war would lead to either positive or negative consequences for Türkiye, which imports Russian oil to partially meet its continuously increasing oil demand. Türkiye, not a sanction-imposing country on Russia, has increased in discounted oil imports from Russia. This oil transaction between Türkiye and Russia has been hounded closely by the EU member states, the USA and their allies. Within this context, in the first part of this article, the sanction packages that have been put into action after February 24, 2022 by the EU member states, the USA, Japan and their allies will be analyzed. In the second part, the pillars of Turkish petroleum market (crude oil and oil products trade, their production, refining of crude oil and their consumption) will be summarized in the light of post-1950 exploration, production and refining activities. Finally, the hypothesis that Türkiye will be affected positively from these sanctions will be tried to be proven.

___

  • AFPM. “Oil and Petroleum Imports From Russia Explained-Updated.” Erişim 25.01.2023. https://www.afpm.org/newsroom/blog/oil-and-petroleum-imports-russia-explained-updated
  • Arslan, Muhammet İkbal & Murat Temizer. “Rusya-Ukrayna Savaşı’nda Batı, kendi içindeki görüş ayrılıklarıyla da sınandı.” Anadolu Ajansı (2022). Erişim 14.01.2023. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/rusya-ukrayna-savasinda-bati-kendi-icindeki-gorus-ayriliklariyla-da-sinandi/2776011
  • Bigg, Matthew Mpoke. “A Timeline of the tensions between Russia and Ukraine.” The New York Times (2022). Erişim 06.01.2023. https://www.nytimes.com/2022/02/18/world/europe/russia-ukraine-timeline.html
  • Bertzeletou, Maria. “2022 Crude Tanker Review.” The Signal Group (2022). Erişim 17.02.2023. https://www.thesignalgroup.com/newsroom/crude-tanker-annual-review-2022
  • Bine, Pascal, Elizabeth Robertson, Vanessa K. McGoldrick, Wesley Laine, Zahra Mashhood. “EU and UK Price Cap on Russian Crude Oil.” Skadden (2022). Erişim 24.01.2023. https://www.skadden.com/insights/publications/2022/12/eu-and-uk-price-cap-on-russian-crude-oil
  • “Bulgaria, Croatia get oil ban exemptions as EU agrees new sanctions against Russia.” SeeNews (2022). Erişim 18.05.2023. https://seenews.com/news/bulgaria-croatia-get-oil-ban-exemptions-as-eu-agrees-new-sanctions-against-russia-787039
  • Canbeyli, Armanç, Hazar Başar & Furkan Kaya. “Ekonomik Savaş Alanı: Rusya’ya Uygulanan Uluslararası Yaptırımların Hukuki Boyutu.” Rekabet ve Regülasyon (2022). Erişim 16.01.2023. https://www.rekabetregulasyon.com/ekonomik-savas-alani-rusyaya-uygulanan-uluslararasi-yaptirimlarin-hukuki-boyutu/
  • Christie, Edward Hunter. “Kırım’ın ilhakından sonraki yaptırımlar işe yaradı mı?.” NATO (2015). Erişim 06.01.2023. https://www.nato.int/docu/review/tr/articles/2015/07/13/kirim-in-ilhakindan-sonraki-yaptirimlar-ise-yaradi-mi/index.html
  • “Consolidated version of the Treaty on European Union – Title VI: Final Provisions-Article 48 (ex Article 48 TEU).” Eur-lex.europe.eu. Erişim 28.05.2023. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A12008M048
  • Coote, Bud. “Impact of Sanctions on Russia’s Energy Sector.” Atlantic Council (2018). Erişim 29.05.2023. https://www.atlanticcouncil.org/wp-content/uploads/2018/03/Impact_of_Sanctions_on_Russia_s_Energy_Sector_web.pdf
  • “Council Regulation (EU) No 833/2014 of 31 July 2014 concerning restrictive measures in view of Russia’s actions destabilizing the situation in Ukraine.” Eur-lex.europa.eu. Erişim 19.01.2023. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R0833
  • “Council Regulation (EU) No 2022/879 of 3 June 2022 amending Regulation (EU) No 833/2014 concerning restrictive measures in view of Russia’s actions destabilizing the situation in Ukraine.” Eur-lex.europa.eu. Erişim 27.02.2023. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32022R0879
  • “Council Regulation (EU) 2022/1904 of 6 October 2022 amending Regulation (EU) No 833/2014 concerning restrictive measures in view of Russia’s actions destabilising the situation in Ukraine.” Eur-lex.europe.eu. Erişim 27.02.2023. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=OJ:L:2022:259I:FULL&from=EN
  • “Council Regulation (EU) 2022/1854 of 6 October 2022 on an emergency intervention to address high energy prices.” Eur-lex.europa.eu. Erişim 26.02.2023. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=OJ:L:2022:261I:FULL&from=EN
  • “Determination Pursuant to Section 1(a)(ii) of Executive Order 14071: Prohibition on Certain Services as They Relate to the Maritime Transport of Petroleum Products of Russian Federation Origin.” Ofac.treasury.gov. Erişim 18.05.2023. https://ofac.treasury.gov/media/931021/download?inline
  • EPDK. “EPDK Petrol Piyasası Aylık Sektör Raporları-2022.” Erişim 24.02.2023. https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/3-0-104-1008/petrolaylik-sektor-raporu
  • EPDK. “Petrol Piyasası Sektör Raporu Kasım 2022.” Erişim 05.02.2023. https://www.epdk.gov.tr/Detay/DownloadDocument?id=/nBcNstR0OI=
  • EPDK. “Petrol Piyasası Rafinerici Lisansları.” Erişim 18.05.2023. https://lisans.epdk.gov.tr/epvys-web/faces/pages/lisans/petrolRafineri/petrolRafineriOzetSorgula.xhtml
  • ETKB. “Türkiye Ulusal Enerji Planı.” Erişim 09.02.2023. https://enerji.gov.tr//Media/Dizin/EIGM/tr/Raporlar/TUEP/T%C3%BCrkiye_Ulusal_Enerji_Plan%C4%B1.pdf
  • ETKB. “2021 Yılı Ulusal Enerji Denge Tablosu.” Erişim 09.02.2023. https://enerji.gov.tr//Media/Dizin/EIGM/tr/Raporlar/Ulusal_Enerji_Denge_Tablolari/2021.xlsx
  • “Extraordinary contribution on “Windfall profits”: updated framework after the clarifications published by the Italian Revenue Agency and critical areas.” Pwc TLS. Erişim 20.05.2023. https://blog.pwc-tls.it/en/2022/07/18/extraordinary-contribution-on-windfall-profits-updated-framework-after-the-clarifications-published-by-the-italian-revenue-agency-and-critical-areas/
  • Esenyel, Selçuk, M. Türker Yıldırım & Yeşim Kadıoğlu. “Rusya’ya Yönelik Son AB, Birleşik Krallık, ABD Yaptırımları İle Rus Karşı Yaptırımlarına Genel Bir Bakış Ve Sözde "Dost Olmayan Ülkelere" Karşı Alınan Diğer Önlemler.” Mondaq (2022). Erişim 10.01.2023. https://www.mondaq.com/turkey/export-controls-trade-investment-sanctions/1212366/rusya39ya-ynelik-son-ab-birle351ik-krallik-abd-yaptirimlari-304le-rus-kar351i-yaptirimlarina-genel-bir-baki351-ve-szde-dost-olmayan-lkelere-kar351i-alinan-di287er-nlemler
  • “EU adopts fifth round of sanctions against Russia over its military aggression against Ukraine.” Council of the European Union. Erişim 16.05.2023. https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2022/04/08/eu-adopts-fifth-round-of-sanctions-against-russia-over-its-military-aggression-against-ukraine/
  • “EU adopts its latest package of sanctions against Russia over the illegal annexation of Ukraine’s Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia and Kherson regions.” Council of the European Union. Erişim 28.05.2023. https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2022/10/06/eu-adopts-its-latest-package-of-sanctions-against-russia-over-the-illegal-annexation-of-ukraine-s-donetsk-luhansk-zaporizhzhia-and-kherson-regions/
  • “FSU Oil Monthly.” Fgenergy.com. Erişim 24.02.2023. http://www.fgenergy.com/
  • “General License No. 16- Authorizing Transactions Related To Certain Imports Prohibited By Executive Order Of March 8, 2022 Prohibiting Certain Imports And New Investments With Respect To Continued Russian Federation Efforts To Undermine The Sovereignty And Territorial Integrity Of Ukraine.” Ofac.treasury.gov. Erişim 18.05.2023. https://ofac.treasury.gov/media/919021/download?inline
  • Gornall, Jonathan. “Shakedown of Russia’s Oligarchs Harms Britain’s Reputation As a Country of Land and Order.” Arab News (2022). Erişim 25.01.2023. https://www.arabnews.com/node/2048476
  • “Guidance: UK Ban On Russian Oil and Oil Products.” Gov.uk. Erişim 25.01.2023. https://www.gov.uk/government/publications/uk-ban-on-russian-oil-and-oil-products/uk-ban-on-russian-oil-and-oil-products#how-to-determine-the-origin-of-oil-imports-to-the-uk
  • Gürson, Poyraz. “Ukrayna’da Neler Oluyor? Bizim için Neden Önemli?.” Ülke Politikaları Vakfı (ÜPV) (2021). Erişim 05.01.2023. https://www.upv.org.tr/yayin-detay/ukraynada-neler-oluyor-bizim-icin-neden-onemli/16
  • Hansson, T. Leigh, James Willn, Alexander Brandt, Ray-Shio Ho, Finlay Donaldson. “Latest UK Sanctions Against Russia-Oil Ban, Insurance, Gold, Coal and Business Services.” Reed Smith (2022). Erişim 17.01.2023. https://www.reedsmith.com/en/perspectives/2022/07/latest-uk-sanctions-against-russia
  • “H.R. 7108- Suspending Normal Trade Relations with Russia and Belarus Act.” Congress.gov. Erişim 16.05.2023. https://www.congress.gov/bill/117th-congress/house-bill/7108/text?q=%7B%22search%22%3A%5B%22HR+7108%22%2C%22HR%22%2C%227108%22%5D%7D&r=1&s=1
  • IEA. “Energy Fact Sheet: Why does Russian Oil and Gas Matter?.” (2022). Erişim 13.01.2023. https://www.iea.org/articles/energy-fact-sheet-why-does-russian-oil-and-gas-matter
  • “IEA: Russian oil exports approached all-time high in January.” Oil and Gas Journal. Erişim 23.02.2023. https://www.ogj.com/general-interest/economics-markets/article/14290059/iea-russian-oil-exports-approached-alltime-high-in-january
  • “India’s Russian oil imports top in 1 million barrels a day in December.” Livemint.com. Erişim 23.02.2023. https://www.livemint.com/industry/energy/indias-russian-oil-imports-top-1-million-barrels-a-day-in-december-11673762196458.html
  • “IEA: Russia reroutes trade to sustain oil exports, revenues plunge.” Oil and Gas Journal. Erişim 21.05.2023. https://www.ogj.com/general-interest/economics-markets/article/14291123/iea-russia-reroutes-trade-to-sustain-oil-exports-revenues-plunge
  • MAPEG. “Yıllar İtibarıyla Ham Petrol ve Doğalgaz Üretimi.” Erişim 05.02.2023. https://www.mapeg.gov.tr/Uploads/Petrolistatistik/2021/2021_Yillar_Itibariyle_Ham_Petrol_ve_Dogalgaz_Uretimi.xls
  • Liboreiro, Jorge & Zacharia Vigneron. “Explained: Just how dependent is the EU on Russian oil?.” Euronews (2022). Erişim 18.05.2023. https://www.euronews.com/my-europe/2022/05/03/explained-just-how-dependent-is-the-eu-on-russian-oil
  • Nicholay, Katrina, Daniela Steinbrenner, Nikolas Woelfing, Julia Spix. “The effectiveness and distributional consequences of excess profit taxes or windfall taxes in light of the Commission’s recommendation to Member States.” European Parliament. Erişim 20.05.2023. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2023/740076/IPOL_STU(2023)740076_EN.pdf
  • Northam, Jackie. “How Russia’s war in Ukraine is changing the world’s oil markets.” [Podcast]. NPR. Erişim 29.05.2023. https://www.npr.org/2023/02/28/1160157753/how-russias-war-in-ukraine-is-changing-the-worlds-oil-markets
  • “Oil Refining Depth Rate in Russia from 2013 to 2021.” Statista.org. Erişim 13.01.2023. https://www.statista.com/statistics/1080101/russia-oil-refining-depth/
  • “Russian crude exports resume via Druzhba pipeline after rocket briefly halts flows.” S&P Global (2022). Erişim 18.05.2023. https://www.spglobal.com/commodityinsights/en/market-insights/latest-news/oil/111622-russian-crude-exports-resume-via-druzhba-pipeline-after-rocket-briefly-halts-flows
  • “Russia’s military aggression against Ukraine: fourth EU package of sectoral and individual measures.” Council of the European Union. Erişim 16.05.2023. https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2022/03/15/russia-s-military-aggression-against-ukraine-fourth-eu-package-of-sectoral-and-individual-measures/
  • “Russian oil: EU agrees on level of price cap.” Council of the European Union. Erişim 06.01.2023. https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2022/12/03/russian-oil-eu-agrees-on-level-of-price-cap/
  • “Russian oil gets backdoor entry into Europe via India: How is it boosting exports from New Delhi.” India Today. Erişim 21.05.2023. https://www.indiatoday.in/business/story/russian-oil-gets-backdoor-entry-europe-via-india-boosting-exports-ukraine-war-2356307-2023-04-06
  • “Russia’s war on Ukraine: EU adopts sixth package of sanctions against Russia.” European Commission (2022). Erişim 10.01.2023. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_22_2802
  • Şeker, Ata Ufuk. “AB’nin Rus Petrolüne Ambargo ve Tavan Fiyat Uygulaması Yürürlüğe Girdi.” Anadolu Ajansı (2022). Erişim 20.01.2023. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/abnin-rus-petrolune-ambargo-ve-tavan-fiyat-uygulamasi-yururluge-girdi/2755744
  • “The Russia (Sanctions) (EU Exit) (Amendment) (No.14) Regulations 2022.” Legislation.gov.uk. Erişim 18.05.2023. https://www.legislation.gov.uk/uksi/2022/850/made
  • “The Russia (Sanctions) (EU Exit) (Amendment) (No.16) Regulations 2022.” Legislation.gov.uk. Erişim 18.05.2023. https://www.legislation.gov.uk/uksi/2022/1122/made
  • “Timeline- EU Restrictive Measures Against Russia Over Ukraine.” Council of the European Union. Erişim 06.01.2023. https://www.consilium.europa.eu/en/policies/sanctions/restrictive-measures-against-russia-over-ukraine/history-restrictive-measures-against-russia-over-ukraine/
  • “TÜPRAŞ’ın net kârı 2022’de 10 kat arttı.” Sözcü (2023). Erişim 17.05.2023. https://www.sozcu.com.tr/2023/finans/tuprasin-net-kari-2022de-10-kat-artti-7585704/
  • “UK to Phase Out Russian Oil Imports.” Gov.uk. Erişim 17.01.2023. https://www.gov.uk/government/news/uk-to-phase-out-russian-oil-imports#:%7E:text=source%20of%20income-,The%20UK%20will%20phase%20out%20imports%20of%20Russian%20oil%20in,today%20(Tuesday%208%20March)
  • “Ukraine’s Gas Storage System: An Asset for all of Europe.” Kyiv Post BrandStudio. Erişim 05.01.2023. http://brandstudio.kyivpost.com/feogi/ukraines-gas-storage-system/#:~:text=The%20storage%20system%20is%20the,fifth%20of%20Europe’s%20total%20capacity
  • Vakulenko, Sergey. “A Big Bang? Anticipating the Impact of Europe’s Sanctions on Russian Energy.” Carnegie Endowment for International Peace. Erişim 26.01.2023. https://carnegieendowment.org/politika/87318
  • Varlı, İbrahim. “Unutulan Savaş; Ukrayna.” Birgün (2015). Erişim 04.01.2023. https://www.birgun.net/haber/unutulan-savas-ukrayna-64160
  • “Why is India so thirsty for Russian oil?.” France 24. Erişim 21.05.2023. https://www.france24.com/en/live-news/20230331-why-is-india-so-thirsty-for-russian-oil
  • WTO. “Members and Observers.” Erişim 16.05.2023. https://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/org6_e.htm