Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri

Çalışma; köylülüğün ne olduğunu, sosyo-ekonomik ve politik gelişmelerle nasıl değişim geçirdiğini ve bunların romanlardaki imgeler aracılığıyla nasıl ortaya koyulduğunu açıklamayı amaçlamıştır. Bu kapsamda köylülüğün ne olduğuna dair teorik, tarihsel arka plan ve süreç içinde etkin olan sosyal, iktisadi, siyasi unsurlar ve aktörlerle köylülüğün geçirdiği değişim, romanlar üzerinden incelenmiştir. Toplumsal ve ekonomik değişimler karşısında köylülük değişir, köylülüğün değişimi romanlara da yansır ve romanlar da bu değişimleri yansıtır, ifadeleri çalışmanın temel iddialarını oluşturmuştur. Sosyal bilimlerdeki benzer pek çok kavram gibi, köylülük de toplumsal konum ya da kimliği nedeniyle tek bir tanım içine sığdırılamayan tartışmalı bir kavramdır. Bu nedenle öncelikle, köylülüğü, farklı yönlerden açıklamaya çalışan teorik tartışmalar sunulmuştur. Teorik tartışmalar ışığında, Türkiye’de köylülüğün benzer ve farklı yönlerine değinilmiştir. Türkiye’nin toplumsal tarihinde köylülüğün ve bunu oluşturan imgelerin anlaşılabilmesi için Türkiye’deki farklı dönem ve ideolojik eğilimlerde olan yazarların romanları incelenmiştir. Köylülüğün ve köylü imgesinin değiştiğini ortaya koyabilmek için de Tanzimat’tan seksenli yıllara kadar köylülüğe değinen romanlar ele alınmıştır. Bu sayede, köylülüğün uzun dönemde nasıl bir değişim geçirdiği anlaşılmaya çalışılmıştır. İktisadi, siyasi ve sosyal ilişkiler açısından köylülük incelenmiştir. Bu üç ana kategori kendi içinde alt kategorilere ayrılarak, analiz detaylandırılmıştır. Sonuç olarak, iktisadi ilişkilerin değişiminin, köylülüğü doğrudan etkilediği ortaya çıkmıştır. Bir başka saptanan sonuç ise, siyasal eylemlerde, politika uygulamalarında, köylülüğün göz önünde bulundurulduğu ancak onlara söz hakkının verilmediğidir. Sosyal açıdan ise, toplumsal gelişmelerle köylülüğün değişim yaşamasına rağmen özellikle zihniyet açısından herhangi bir dönüşüme uğramadan, toplumsal yaşamda varlığını devam ettirdiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Köylülük, romanlarda köylülük, Türk romanlarında köylülük ve köylülük imgesi

PDF

___

Adıvar, H. (2010). Vurun Kahpeye. İstanbul: Can Sanat.
Adıvar, H. H. (1964). Roman Üzerine. Türk Dili Roman Özel Sayısı. 154, 637- 639.
Adorno, T. (2008). Edebiyat Yazıları. (Sabir Yücesoy ve Orhan Koçak, Çev.). 2. Baskı. İstanbul: Metis.
Ağaoğulları, M. A. (2011). La Boetie ve Siyasal Kulluk. (Mehmet Ali Ağaoğulları, Çev.). (Etienne LaBoetie, Yz.). Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev içinde (s.65-122). Ankara: İmge.
Ahmad, F. (1999). İttihatçılıktan Kemalizme. (Fatmagül Berktay Baltalı, Çev.). 4. Baskı. İstanbul: Kaynak.
Akbal, O. (1968). Konumuz Edebiyat. Yayın Yeri Yok: Kitapçılık.
Ali, S. (2011). Kuyucaklı Yusuf. 49. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi. Amin, S. (1997). Emperyalizm ve Eşitsiz Gelişme. (Semih Lim, Çev.). İstanbul: Kaynak.
Apaydın, T. (2007). Sarı Traktör. İstanbul: Literatür.
Araghi, F. (2009). The Invisible Hand and the Visible Foot: Peasants, Dispossession and Globalization. (A.H. Akram Lodhi ve C.Kay, Ed.). Peasants and Glaobalization, Political Economy, Rural Transformation and the Agrarian Question içinde (s.111-147). Londra: Routledge.
Arık, Ş. (2010). Cumhuriyet Öncesi Türk Romanında Değerler Çatışması. Hece Türk Romanı Özel Sayısı. 2. Baskı. 65- 67, 300- 309.
Balzac, H. D. (1964) İnsanlık Komedyası’na Önsöz. (Fehmi Baldaş, Çev.). Türk Dili Roman Özel Sayısı. 154, 678-685.
Baykurt, F. (2012). Yılanların Öcü. 19. Baskı. İstanbul: Literatür.
Baykurt, F. (2011). Kaplumbağalar. 20. Baskı. İstanbul: Literatür.
Belge, M. (1998). Edebiyat Üstüne Yazılar. İstanbul: İletişim.
Bernstein, H. (2009). Tarımsal Değişimin Sınıfsal Dinamikleri. (Oya Köymen, Çev.). İstanbul: Yordam.
Bora, T. (2004). Milliyetçi-Muhafazakâr ve İslamcı Düşünce Negatif Batı İmgesi. (Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, Edt.). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Modernleşme ve Batıcılık içinde (s. 251-268). C. 3. 3. Baskı. İstanbul: İletişim.
Boratav, K. (2004). Tarımsal Yapılar ve Kapitalizm. 3. Baskı. Ankara: İmge.
Brass, T. (2000). Peasants, Populism and Postmodernism: The Return of the Agrarian Myth. Londra: Frank Cass Publishers.
Buğra, T. (2005) Dönemeçte. 2. Baskı. İstanbul: İletişim.
Cantek, L. (2001). Köy Manzaraları: Romantizm ve Gerçekliğin Düalizmleri. Toplum ve Bilim. 88, 189–190.
Chatterjee, P. (2002). Ulus ve Parçaları. (İsmail Çekem, Çev.). İstanbul, İletişim.
Çavdar, T. (2007). Türkiye’nin Yüzyılına Romanın Tanıklığı. İstanbul: Yazılama.
Eagleton, T. (1990). Edebiyat Kuramı. (Esen Tarım, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Ercan, F. (2001). Toplumlar ve Ekonomiler. İstanbul: Bağlam.
Erdost, M. İ. (1988). Kapitalizm ve Tarım. 2. Baskı. Ankara: Onur.
Forgacs, D. (2010). Gramsci Kitabı Seçme Yazılar 1916-1935. (İbrahim Yıldız, Çev.). Ankara: Dipnot.
Goldman, L. (2005). Roman Sosyolojisi. (Ayberk Erkay, Der. ve Çev.). Ankara: Birleşik.
Gramsci, A. (2007). Hapishane Defterleri. (Adnan Cemgil, Çev.). İstanbul: Belge.
Güntekin, R. N. (Tarih Yok). Yeşil Gece. İstanbul: İnkılap.
Hobsbawm, E. (1996). Kısa 20. Yüzyıl Tarihi 1914-1991 Aşırılıklar Çağı. (Yavuz Alogan, Çev.). İstanbul: Sarmal.
Hobsbawm, E. (1973). Peasant and Politics. Journal of Peasant Studies. 1, 3-22.
Ilgaz, R. (2011). Yıldız Karayel. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
Kahraman, H. H. (2010). Türk Siyasetinin Yapısal Analizi II 1920-1960. İstanbul: Agora.
Kaplan, R. (1988). Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Köy. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Karaosmanoğlu, Y. K. (2003). Yaban. 44. Baskı. İstanbul: İletişim.
Karaömerlioğlu, A. (2006). Orada Bir Köy Var Uzakta: Erken Cumhuriyet Döneminde Köycü Söylem. İstanbul: İletişim.
Karpat, K. H. (2009). Osmanlı’dan Günümüze Edebiyat ve Toplum. (Onur Güneş Ayas, Çev.). İstanbul: Timaş.
Katoğlu, M. (1997). Cumhuriyet Türkiye’sinde Eğitim, Kültür, Sanat. (Mete Tunçay, Cemil Koçak, Hikmet Özdemir, Korkut Boratav, Selahattin Hilav, Murat Katoğlu, Ayla Ödekan, Der.). (Sina Akşin, Yay. Yön.). Çağdaş Türkiye içinde (s. 393-502). C. 4. İstanbul: Cem.
Kemal, Y. (2011). Akçasazın Ağaları 1. 7. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi.
Kemal, Y. (2011) Akçasazın Ağaları 2. 5. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi.
Kemal, O. (2007). Bereketli Topraklar Üzerinde. 17. Baskı. İstanbul: Epsilon.
Keyder, Ç. (1983). Toplumsal Tarih Çalışmaları. Ankara: Dost.
Kocagöz, S. (1982). Yılan Hikayesi. İstanbul: Adam.
Kocagöz, S. (1970). Bir Çift Öküz. İstanbul: Ararat.
Kocagöz, S. (1964). Bir Karış Toprak. İstanbul: Ataç.
Koçak, C. (1997). Siyasal Tarih (1923-1950). (Mete Tunçay, Cemil Koçak, Hikmet Özdemir, Korkut Boratav, Selahattin Hilav, Murat Katoğlu, Ayla Ödekan, Der.). (Sina Akşin, Yay. Yön.). Çağdaş Türkiye içinde (s. 85-173). C. 4. İstanbul: Cem.
Köymen, O. (2008). Kapitalizm ve Köylülük: Ağalar, Üretenler ve Patronlar. İstanbul: Yordam.
Kuhn, H. (2002). Edebiyat ve Devrim: Fenemolojik Bir Taslak. (Şahbender Çoraklı ve Ahmet Sarı, Çev.). (Hans-Georg Gadamer, Helmut Kuhn, Friedrich, Nietzsche, Der.). Edebiyat Nedir? içinde (s. 39- 86). Erzurum: Babil.
Kurtkan, A. (1968). Köy Sosyolojisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
LaBoetie, E. (2011). Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev. (Mehmet Ali Ağaoğulları, Çev.). Ankara: İmge.
Lekesiz, Ö. (2010). Osmanlı’dan Bugüne Popüler Romanlar. Hece Türk Romanı Özel Sayısı. 2. Baskı. 65- 67, 465-474.
Lenin, V. İ. (1996). İşçi Sınıfı ve Köylülük. (Muzaffer Erdost, Çev.). Ankara: Sol.
Lukacs, György (2010). Tarihsel Roman. (İsmail Doğan, Çev.). Ankara: Epos.
Makal, M. (2004). Bizim Köy. Ankara: Piramit.
Mardin, Ş. (2012) Türk Modernleşmesi Makalaleler 1. (Mümtaz’er Türköne ve Tuncay Önder, Der.). 19. Baskı. İstanbul: İletişim.
Mazoyer, M. ve Roudart, L. (2010). Dünya Tarım Tarihi: Neolitik Çağ'dan Günümüzdeki Krize. (Şule Ünsaldı, Çev.). Ankara: Epos.
Mills, C. W. (2007). Toplumbilimsel Düşün. (Ünsal Oskay, Çev.). İstanbul: Der.
Moore, Jn. B. (2003). Diktatörlüğün ve Demokrasinin Toplumsal Kökenleri: Çağdaş Dünyanın Yaratılmasında Soylunun ve Köylünün Rolü. (Şirin Tekeli ve Alaeddin Şenel, Çev.). 2. Baskı. Ankara: İmge. Kitabevi.
Moran, B. (1998). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. 7. Baskı. İstanbul: İletişim.
Moran, B. (1997). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2. 5. Baskı. İstanbul: İletişim.
Nazım, N. (2010). Karabibik. İstanbul: Kitapzamanı.
Oktay, A. (2010). Emperyalizm, Roman ve Eleştiri. İstanbul: İthaki.
Oktay, A. (2008). Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları. 4. Baskı. İstanbul: İthaki.
Önal, N. E. (2010). Anadolu Tarımının 150 Yıllık Öyküsü. İstanbul: Yazılama.
Özkiraz. A. (2003). Modernleşme Teorileri ve Postmodern Durum. Konya: Çizgi.
Pierson, C. (2000). Modern Devlet. (Dilek Hattatoğlu, Çev.). İstanbul: Çiviyazıları.
Reill, P. H. ve Wilson, E. J. (2004) Encylopedia of Englighment. NewYork: Book Builders.
Shanin, T. (1971). Peasantry: Delineation of a Sociological Concept And a Field of Study. European Journal of Sociology. 12, 289-300.
Shanin, T. (1966) The Peasantry as a Political Factor. The Sociological Review. 1 (14), 5-27.
Somçağ, S. (1994). Avrupa Feodalizminin Evrimi. İstanbul: Bağlam.
Soysal, S. (1974). Yürümek. 2. Baskı. Ankara: Bilgi.
Stendhal (1964). Romanda Biçimin ve Kişinin Değeri Üzerine. (Fehmi Baldaş, Çev.). Türk Dili Roman Özel Sayısı. 154, 673-677.
Swingwood, A. (2006). Edebiyat Sosyolojisine Yaklaşımlar. (Kaya Bayraktar, Çev.). (köksal Alver, Ed.) Edebiyat Sosyolojisi içinde (s.101-114). Ankara: Hece.
Tahir, K. (2008). Yediçınar Yaylası. 6. Baskı. İstanbul, İthaki.
Tahir, K. (2008). Büyük Mal. 7. Baskı. İstanbul: İthaki.
Tahir, K. (2006). Köyün Kamburu. 2. Baskı. İstanbul: İthaki.
Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1988). 1923 Tarihli ‘Umur’u Nafia Programı’. Toplum ve Bilim. 40, 77-86.
Tekeli, İ. ve Şaylan, G. (1978). Türkiye’de Halkçılık İdeolojisinin Evrimi. Toplum ve Bilim. Sayı: 6-7, 44-110.
Tekin, L. (2011). Sevgili Arsız Ölüm. 23. Baskı. İstanbul: Everest.
Tepeyran, E. H. (2011). Küçük Paşa. İstanbul: İnkılap.
Timur, T. (2002). Osmanlı-Türk Romanında Tarih, Toplum ve Kimlik. 2. Baskı. Ankara, İmge.
Timur, T. (2001). Türk Devrimi ve Sonrası. Ankara: İmge.
Toprak, Z. (1988). Türkiye Tarımı ve Yapısal Gelişmeler 1900-1950. (Şevket Pamuk ve Zafer Toprak, Der.). Türkiye’de Tarımsal Yapılar (1923-2000) içinde (s.19-35). Ankara: Yurt.
Toprak, Z. (1984). Osmanlı Narodnikleri: ‘Halka Doğru’ Gidenler. Toplum ve Bilim. 24, 69-81.
Türkeş, Ö. (2001). Taşra İktidarı. Toplum ve Bilim. 88, 201- 234.
Ulağlı, S. (2006). İmgebilim “Öteki”nin Bilimine Giriş. Ankara: Sinemis.
Üstel, F. (2010). İmparatorluktan Ulus-Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912-1931). 3. Baskı. İstanbul: İletişim.
Üstel, F. (1990). Tek Parti Döneminde Köycülük İdeolojisi ya da Nusret Kemal Köymen. Tarih ve Toplum. 13 (74). 47(111)- 51(115).
Veblen, T. (2005). Aylak Sınıfın Teorisi. (Zeynep Gültekin ve Cumhur Atay, Çev.). İstanbul: Babil.
Williams, R. (1990). Marksizm ve Edebiyat. (Esen Tarım, Çev.). İstanbul: Adam.
Wolf, E. R (2000). Köylüler. (Abdulkerim Sönmez, Çev.). Ankara: İmge.
Yalçın, A (2005). Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı 1946-2000. 2. Baskı. Ankara: Akçağ.
Yüksel, M. (2004). Modernite, Postmodernite ve Hukuk. Ankara: Siyasal.
Zürcher, E. J. (1996). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. 2. Baskı. İstanbul: İletişim.