Özel gereksinimli bireylerin dil gelişim süreçleri ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin analizi

Özel eğitim; yetersizliklerin engele dönüşmesini önleyen, bireylerin toplum içerisinde bağımsız bir şekilde yaşamasını sağlayan ve sosyal yönden gelişmelerini amaçlayan, becerilerini geliştiren hizmetlerin tümünü kapsamaktadır. Bu hizmetlerden en önemlisi hiç şüphesiz ki dil gelişimidir. Çünkü dil; bireyleri ve toplumları birbirine bağlayan, iletişimi başlatan ve sürdüren, insanların bağ kurmasını sağlayan önemli bir araçtır. Bu araştırmanın amacı Türkiye’de özel gereksinimli bireylerin dil gelişim süreçleri ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin farklı değişkenler açısından incelenmesidir. Yükseköğretim Kurulu tez arama merkezinde “özel eğitimde dil gelişimi” koduyla gerçekleştirilen aramalarda 11 doktora, 54 yüksek lisans tezi ve 4 tıpta uzmanlık tezi olmak üzere toplamda 69 teze ulaşılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 69 tez oluşturmaktadır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi ile gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde beş aşamalı doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarında; lisansüstü tezlerde en çok tezin 2016’da yazılmış olduğu, eğitim düzeylerine göre 54 tez ile en çok yüksek lisans tezinin olduğu, yazıldıkları dil açısından 62 tezle en çok Türkçe, tez danışmanları bağlamında en fazla Profesör ve Dr. Öğr. Üyesi olduğu ortaya çıkmıştır. Tez danışmanlarının cinsiyetleri bağlamında 41 kadın; tez yazarlarının cinsiyetleri bağlamında ise 51 kadın olduğu belirlenmiştir. Tezlerin yazıldıkları üniversitelere bakıldığında en fazla Hacettepe ve Ankara Üniversitesi, enstitüler bağlamında en fazla sağlık bilimleri enstitüleri, anabilim dalları bağlamında ise en çok özel eğitim anabilim dallarında tez yazıldığı ortaya çıkmıştır. Tezlerin araştırma yöntemlerine bakıldığında en fazla nicel yöntemlerin tercih edildiği, araştırma modeli bağlamında en çok tarama modelinin kullanıldığı, ele alınan özel eğitim alanına göre işitme engelliler yönünde ağır bastığı ve konular bağlamında ise davranış becerileri gelişim değerlendirmesinin en fazla seçilen konu olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Dil gelişimi, , egitim, Özel Eğitim, Özel gereksinimli bireyler, , Lisansüstü tezler

Examination of theses conducted on language development processes of individuals with special needs

Special education includes all services that prevent disabilities from turning into obstacles, enable individuals with special needs to live independently in the society and develop their skills to socialize. The most important of these services is language development. Language is an important tool that connects individuals and societies, initiates and maintains communication, and enables people to communicate. The purpose of this research is to examine the different variables of postgraduate thesis conducted in the field of language development of individuals with special needs in Turkey. A total of 69 theses including 11 doctorates, 54 master's theses and 4 specialty theses in medicine were found in the searches conducted in the Higher Education Council's thesis search center with the code "language development in special education". 69 theses constitute the universe of the research. The research was carried out with document analysis method which is one of the qualitative research methods. Five-step document analysis technique was used in the analysis of the data. Results show that, most of the graduate theses were written in 2016, a maximum of 54 theses were written at the graduate level according to their education level, a maximum of 62 theses were written in Turkish in terms of the language, a maximum of 23 theses’ advisors were professor and assistant professor. 41 women supervisors and 51 women writers were determined in terms of the gender. Considering the universities where the theses were written, it is seen that theses were written mostly in Hacettepe and Ankara University and in the context of the institute and department, it is found that health sciences, special education department were the fields theses written most. When the research methods of the theses are examined, it is seen that the quantitative method is preferred the most, the scanning model is used in the context of the research model, and the theses in the direction of the hearing impaired are dominant according to the special education field. In the context of subjects, it is seen that behavioural skills development assessment is the most chosen subject in theses.

Keywords:

Language development, , education, special education, special needs, postgraduate thesis,

PDF

___

573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (1997). T.C. Resmi Gazete, 23011, 06 Haziran 1997. Erişim Tarihi: 18.11.2020. Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/4.5.573.pdf
Alpaydın, Y. ve Erol, İ. (2017). Türkiye’de eğitim ekonomisi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 45, s.23.41. DOI: 10.15285/maruaebd.292105
Aral, N., Fındık Tanrıbuyurdu, E., Yurteri Tiryaki, A., Sağlam, M. ve Aysu, B. (2015). Türkiye’de çocuk gelişimi alanındaki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 14(1), 7-15. DOI: https://doi.org/10.1501/Ashd_0000000103
Aydın, A., Slevitopu, A. ve Metin, K. (2018). Sınıf yönetimi alanındaki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 41-56. DOI: 10.17240/aibuefd.2018..-382251
Aydoğan, Y. ve Koçak, N. (2003). Okul öncesi çocukların dil gelişimine etki eden faktörlerin incelenmesi. Mili Eğitim Dergisi, 159. Erişim Adresi: https://dhgm.meb.gov.tr/ yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/159/aydogan-kocak.htm
Baykoç Dönmez, N. (2010). Türkiye’de özel eğitim çalışmaları günümüzde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri. Baykoç, N. (Ed), Öğretmenlik programları için özel eğitim (s. 338-352). Ankara: Gündüz Eğitim ve.
Bıkmaz, F. H., Aksoy, E., Tatar, Ö. ve Altınyüzük, C. A. (2013). Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan doktora tezlerine ait içerik çözümlemesi (1974-2009). Eğitim ve Bilim Dergisi, 38 (68), 288-303. Erişim Adresi: http://213.14.10.181/index.php/EB/article/view/1627
Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Pegem.
Çağlayan, N. (2018). Türkiye’de zihinsel engellilerde sanat eğitimi ile ilgili lisansüstü tezlerin incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 8(2), 403-418. DOI: https://doi.org/10.18039/ajesi.454586
Gönen, M. ve Arı, M. (1989). Anaokuluna giden dört-beş yaş çocuklarına resimli kitaplarla yapılan eğitimin dil gelişimine etkisinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 13(72). Erişim Adresi: http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5824/1951
Harley, A. T. (2001). The psychology of language, from data theory. New York. Psychology Press Ltd.
Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar-ilkeler-teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Karoğlu, H. ve Çoban, A. E. (2019). Türkiye’de Okul Öncesi Eğitimde Dil Gelişimi ile İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 211-229. DOI: https://doi.org/10.17556/erziefd.432657
Kayılı, G., Koçyiğit, S. ve Erbay, F. (2009). Montessori yönteminin beş-altı yaş çocuklarının alıcı dil gelişimine etkisinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(26), 347-355. Erişim Adresi: http://sutad.selcuk.edu.tr/sutad/article/view/442
Kaytez, N. ve Durualp, E. (2014). Türkiye’de okul öncesinde oyun ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2014(2), 110-122. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/goputeb/issue/7322/95830
Kiremit, R. F. (2019). Türkiye’de okul öncesi eğitimde dil gelişimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 159-174. DOI: https://doi.org/10.17494/ogusbd.548314
Özbay, M. ve Melanlıoğlu, D. (2008). Türkçe eğitiminde kelime hazinesinin önemi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 30-45. Erişim Adresi: https://turkcede.org/images/ makaleler_pdf/dilyazilari/turkce-egitiminde-kelime-hazinesinin-onemi.pdf
Özenç E. G. ve Özenç, M. (2013). Türkiye’de üstün yetenekli öğrencilerle ilgili yapılan lisansüstü eğitim tezlerinin çok boyutlu olarak incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 171(171), 13-28. Erişim Adresi: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/200625
Senemoğlu, N. (1989). Okulöncesi Eğitimde Dilin Önemi. Milli Eğitim Vakfı Dergisi. 4(14), 21–22.
Strauss, A. ve Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research. Newbury Park: Sage.
Temel, F., Bekir, H. ve Yazıcı, Z. G. (2014). Erken çocuklukta dil edinimi. Ankara: Vize.
Turan, S., Karadağ, E., Bektaş, F. ve Yalçın, M. (2014). Türkiye’de eğitim yönetiminde bilgi üretimi: Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 2003-2013 yayınlarının incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 20(1), 93-119. DOI: https://doi.org/10.14527/ kuey.2014.005
Vendryes, J. V. (2001). Dil ve düşünce. Berke Vardar (çev.). İstanbul: Multilingual.
Vygotsky, L. S. (1985). Düşünce ve dil. Semih Koray (çev.), Ankara: Kaynak.
Yapıcı, Ş. (2006). Çocukta dil gelişimi. Journal of Human Sciences, 1(1), 1-17. Erişim Adresi: https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/101
Yaralı, D. (2015). Öğretmen adaylarının özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Education Faculty, 17(2), 431-455. DOI: https://doi.org/10.17556/jef.02712
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin