Öncesi ve sonrası ile felsefe ve edebiyatta vicdani sistem

Vicdan, genelde felsefenin özelde ise ahlak felsefesinin her yüzyılda farklı yaklaşımlarla ele aldığı bir kavram olarak günümüz felsefe çalışmalarında da güncelliğini korumaktadır. Kişinin doğruya ve iyiye niyet etme ve bu değerler ışığında eyleme geçme kapasitesi olarak vicdanın soyut bir kavram olmaktan ziyade somut bir sistem olduğu unutulmamalıdır. Üzerine düşünülen veya düşünmeden anlık olarak gerçekleştirdiğimiz çoğu karar ve eylemimiz aslında vicdani sistem işleyişinin sonuçları olarak ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda, bu çalışma genel olarak vicdani sistemin nasıl bir mekanizma ile işlediğini, bu mekanizmayı oluşturan etmenleri, vicdani sistemin işleyişinde akıl, sezgi ve üst aklın gerektiği ve yetersiz kaldığı noktaları çeşitli felsefi yaklaşımlar ile irdelemeyi amaçlamaktadır. Vicdani sistemi öncesi ve sonrası ile değerlendirmek bu sistemi sadece eylemden önce ortaya çıkan bir karar alma süreci olarak değil, eylemden sonra devam eden bir ahlaki sorgulama sistemi olarak görmeyi gerektirmektedir. Bu bağlamda, vicdani muhasebe ile işleyen bir vicdani sistem akıl ve duygulardan bağımsız bir mekanizma olmamakla birlikte insanı ruhsal bir tutsaklık ya da özgürlüğe götürecek hayati bir işleyiştir. Bu çalışma, vicdani sistemin tekli bir mekanizma ile değil, çoğulcu işleyiş ile insanın aklı ve duygularıyla bağlantılı olarak nasıl ortaya çıktığını felsefi yaklaşımlar bağlamında ele alırken, edebiyatın soyut kavramları somutlaştıran doğasından faydalanarak vicdani işleyişin insan hayatındaki bazı yansımalarına ışık tutmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Vicdani sistem, akıl, sezgi, duygu, özgürlük, edebiyat

The system of conscience with its pre and post in philosophy and literature

Conscience, a concept that has been dealt by philosophy, in general, and moral philosophy, in particular, in each century with different approaches keeps up-to-date in today’s philosophical studies. It should not be neglected that conscience is a concrete system rather than being an abstract concept as it is a capacity of a person to intend the right and the good, and to get into the action in the light of these values. Many of our decisions and actions that are thought on or carried out momentarily without thinking actually appear as the outcomes of the working of the system of conscience. In this respect, as a whole, this study aims to examine within various philosophical approaches what a kind of mechanism the system of conscience works with, the elements forming this mechanism, the points where reason, intuition and mastermind are required or fall behind. To assess the system of conscience with its pre and post requires to accept this system not only as a decision-making process before going into action but also a system of moral questioning that proceeds after the action. In this sense, besides the system of conscience operating with conscientious questioning is not a mechanism independent from reason and emotions, it is a vital operation that would lead people to confinement or freedom. This study, while dealing with how the system of conscience appears not within a monist mechanism but within multiple workings in relation to human reason and emotions–in terms of philosophical approaches–, it aims to illuminate the reflections of the system of conscience in human life by using the nature of literature that concretize the abstract concepts.

Keywords:

The conscience system, reason, intuition, emotion, freedom, literature,

PDF

___

Arendt, H. (1971). “Thinking and Moral Considerations”. Social Research, Vol. 38, No.3, 417-446.
Berg, T. V. (2012). “What is Moral Conscience?”. Homiletic&Pastoral Review (ISSN 0018-4268). http://www.hprweb.com/2012/01/what-is-moral-conscience/
Cengiz, Y.; Çınar, S. (Ed.). (2018). İslam Düşüncesinde Vicdan Kavramı. Ankara: Nobel.
Cevizci, A. (2015). Felsefe Tarihi: Thales’ten Baudrillard’a. İstanbul: Say.
Çelik, Ş. (2018). “Batı Felsefesi Tarihinde Genel Hatlarıyla Vicdan”. İslam Düşüncesinde Vicdan Kavramı (Ed. Yunus Cengiz ve Selime Çınar). Ankara: Nobel.
Darwin, C. (1871). The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex. Princeton: Princeton UP, 1981.
Dostoyevsky, F. (1866). Suç ve Ceza. İstanbul: Cem Yayınevi, 1995.
Erdoğdu, T. (2017). Özgürlükten Kurtulmak. İstanbul: Rumuz......................
Fink, B. (1999). A Clinical Introduction to Lacanian Psychoanalysis-Theory and Technique. London: Harvard University Press.
Foucault, M. (1975). Discipline and Punish: The Birth of the Prison (Trans. by Alan Sheridan). New York: Vintage Books, 1979.
Foucault, M. (1980). Power and Knowledge: Selected Interviews and Other Writings 1972-1977 (Ed. by Colin Gordon). New York: Pantheon Books.
Freud, S. (1926). Psikopatoloji (Çev. Hakan Atalay). İstanbul: Payel Yayınevi, 1999.
Friedman, L. S. (2008). “Grief, Grief, Grief: Lord of the Flies”. William Golding’s Lord of the Flies (Edited by Harold Bloom). New York: Infobase Publishing, 59-70.
Fuss, P. (1964). “Conscience”. Ethics, Vol. 74, No. 2, 111-120.
Golding, W. (1954). Lord of the Flies. New York: Capricorn Books, 1959.
Golding, W. (1955). The Inheritors. London: Faber and Faber.
Hare, R. (1999). Without Conscience: The Disturbing World of the Psychopaths Among Us. New York&London: The Guilford Press.
Kant, I. (1797). The Metaphysics of Morals. Cambridge: Cambridge UP, 1991.
Kant, I. (1781). Critique of Pure Reason (Translated by Paul Guyer and Allen Wood). Cambridge: Cambridge UP, 1998.
Kant, I. (1785). Groundwork of the Metaphysics of Morals (Trans. by Mary Gregor). Cambridge&New York: Cambridge UP, 2006.
Lessing, D. (1974). The Memoirs of a Survivor. London: Picador, 1976..............
Lessing, D. (1999). Mara ile Dann. İstanbul: Can Yayınları, 2011. .........................
Myles, A. (1991). Doris Lessing: A Novelist with Organic Sensibility. New Delhi: Associated Publishing House.
Nietzsche, F. (1887). On the Genealogy of Morals. (Trans. by Walter Kaufmann and R.J. Hollingdale). New York: Random House, 1967.
Orwell, G. (1945). Animal Farm. Harmondsworth: Penguin Books, 2000.
Orwell, G. (1949). 1984. London. Penguin Books, 1990.
Pojman, L. P.; Fieser, J. (2012). Ethics: Discovering Right and Wrong. Boston: Wadsworth.
Raphael, D. D. (2007). The Impartial Spectator: Adam Smith’s Moral Philosophy. Oxford: Oxford UP.
Ratzinger, J. (2010). “Conscience and Truth”. Communio, Vol. 37, 529-538.
Rousseau, J. J. (1921). Emile: Or on Education (Trans. by Barbara Foxley). New York: E. P. Dutton. Online Library of Liberty. http://oll.libertyfund.org/titles/rousseau-emile-or-education
Shakespeare, W. (1603). Hamlet. Oxford: Oxford UP, 1995.
Shakespeare, W. (1623). Macbeth. London: Penguin Books, 1990.
Sorabji, R. (2014). Moral Conscience Through the Ages. Oxford: Oxford UP.
Spohn, W C. (2000). “Conscience and Moral Development”. Theological Studies 61, 122-138.
Strohm, P. (2011). Conscience: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford UP. ........................
Thomson, J. J. (1971). “A Defence of Abortion”. Applied Ethics (Ed. Peter Singer). Oxford: Oxford UP, 1986. Tüzün, M. (2011). Sevginin Son Kanıtı. Ankara: Arkadaş................................
Yıldız, F. (2015). “Freud'da Ahlak Duygusunun Kaynağı ve Kant'ın Ahlak Düşüncesi”. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), Sayı: 19, 137-151.