Gastronomi metinleri çevirisinin bir alt alanı olarak yemek tarifi çevirileri

Çeviribilimde uygulamalı bir alan olarak kabul edilen gastronomi metinleri çevirisi, kendi çeviri işlemlerine, örüntülerine ve stratejilerine sahip olan bir inceleme alanıdır. Gastronomi metinleri, yemek tarifleri veya restoran menüleri yanında, yemek blogları, web siteleri, yemek dergileri, yerel ve uluslararası mutfaklar, gastronomi haberleri, gıda pazarlaması ile aşçılık ve yemekle ilgili diğer tüm metin gruplarını içerir. Bu metinlerin kendi terminolojik özellikleri, alana özgü dili, metinsel ve anlamsal bileşenleri vardır. Bu nedenle, gastronomi metinleri çevirisi, özel alan terminolojisi ve kültüre özgü unsurlar açısından karmaşık ve zorlu bir alan haline gelmektedir. Kaynak kültürün tanıtılmasına katkıda bulunduğundan, bu metinlerin çevirisi gastronomi turizminin gelişmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Tutarlı ve akıcı bir çeviri gerçekleştirerek, erek metnin alıcı kitle tarafından benimsenmesini sağlamak amacıyla, gastronomi metinlerinin çeviri sürecinde işlevsel bir yaklaşım uygulanması gerekir. Bu bağlamda, gastronomi metinleri çevirisi, kaynak odaklı ve sözcüğü sözcüğüne çeviri yaklaşımının ötesine geçmektedir. Yemek tarifleri, gastronomi çalışmalarında bir metin türü olarak kabul edilir. Günümüz dünyasında, işitsel, görsel ve dilsel modlar da dahil olmak üzere, birçok yemek tarifi, dijital biçimlerde, çok modlu metinler olarak tasarlanmıştır. Yemek tarifi çevirilerinde karşılaşılan başlıca zorluklar, özel alan terminolojisi, yemek adları, kültüre özgü unsurlar, ölçü birimleri, bölgesel tatlar ve malzemelerin çevirisi olarak sıralanabilir. Bu çalışmada, çeviriye ilişkin konular, Türkçe-İngilizce dil çiftinde açıklanmış ve örneklendirilmiş olup, seçilen örneklerde Türkçe kaynak dil olarak yer almıştır. Gastronomi alanında metin türlerini belirlemek, yemek tariflerini metinsel özellikleri açısından incelemek ve yemek tarifi çevirisi sürecinde karşılaşılabilecek çeviri sorunları ve bu sorunlara yönelik olarak uygulanabilecek yöntemleri saptamak bu çalışmanın temel amaçlarını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Gastronomi Çevirisi, Yemek Tarifi Çevirisi, Çeviri Çalışmaları, Gastronomi Metinleri

Translation of recipes as a subfield of gastronomic translation

As an applied field of Translation Studies, gastronomic translation is a particular subject of study which includes its own translation procedures, patterns, and strategies. Gastronomic texts do not only contain cooking recipes or restaurant menus, but also cooking blogs, websites, food magazines, local and international cuisines, culinary news, food marketing, and other relevant text groups about cookery and food. Texts on gastronomy have their own terminological features, domain-specific language, textual and semantic conventions. Therefore, gastronomic translation becomes a complicated and challenging field in terms of specialized terminology and culture-specific items. As gastronomic translation contributes to the introduction of the source culture, it relatively plays an important role in the development of culinary tourism. Gastronomic translation requires a functional approach that leads to a coherent and fluent translation to be adapted by target audience. In this context, gastronomic translation goes beyond source-oriented and literal translation approach. Cooking recipes can be accepted as a specific text type in gastronomy studies. In today’s world, including aural, visual, and linguistic modes, many recipes are designed as multimodal texts which are available in digital formats. Main challenges of recipe translation may be listed as the translation of specialized terminology, food names, culture-specific items, measurement units, regional tastes, and flavors. In this study, translation issues are defined and exemplified in Turkish-English language pair, while the former is the source language. The purposes of this study are identifying gastronomic text types; examining cooking recipes in terms of textual characteristics; and describing problematic issues to be faced in the process of recipe translation, and translation procedures to be used.

Keywords:

Gastronomic translation, Recipe Translation, Translation Studies, Gastronomic Texts,

PDF

___

Aixela, J. F. (1996). Culture-Specific Items in Translation. R. Alvarez, & C. A. Vidal (Ed.), Translation, Power, Subversion. Frankfurt: Multilingual matters.
Anstey, M., & Bull, G. (2010). Helping teachers to explore multimodal texts. Curriculum and Leadership Journal, 8(16).
Arola, K. L., Sheppard, J., &, Ball, C. E. (2014). Writer/ Designer: A Guide to Making Multimodal Projects. Bedford/ St. Martin’s.
Brinker, K. (1997). Linguistische Textanalyse, Eine Einführung in Grundbegriffe und Methoden. Berlin: Schmidt.
Coşkun, A. (2021). Explainer: Weird Turkish cooking terms and what they mean. Erişim: https://www.dailysabah.com/life/food/explainer-weird-turkish-cooking-terms-and-what-they-mean.
Danesi, M. (Ed.). (2013). Encyclopedia of Media and Communication. University of Toronto Press.
Desjardins, R., Cooke, N., & Charron, M. (2015). Food and translation on the table: Exploring the relationships between food studies and translation studies in Canada. The Translator, 21(3), 257-270.
Epstein, B. J. (2009). What’s cooking: translating food. Translation Journal, 13(3).
Eruz, F. S. (1999). Çeviri Eğitiminde ve Çeviride Koşut Metinler: Hukuk Alanında Koşut Metin Çalışmalarının Kapsamı, İşlevleri ve Yöntemleri. İÜ Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Alman Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Doktora Tezi.
Gillespie, C. (2001). European gastronomy into the 21st century. Routledge.
Kerseboom, L. (2010). Cooking and the Art of Translating Recipes (Yüksek Lisans tezi). Hollanda: Utrecht Üniversitesi.
Klenová, D. (2010). The Language of Cookbooks and Recipes (Yüksek Lisans tezi). Çekya: Masaryk Üniversitesi.
Kohler, I. (2011). Translating Food: How to Translate Culture Specific Features in Recipes. Erişim: https://oversattarbloggen.files.wordpress.com/2011/03/essay-2-translating-food.pdf.
Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370–396.
Munday, J. (2008). Introducing Translation Studies: Theories and Applications. New York: Routledge.
Newmark, P. (1988). A textbook of translation. New York: Prentice Hall.
Nord, C. (2005). Text analysis in translation: Theory, methodology, and didactic application of a model for translation-oriented text analysis. Amsterdam/New York: Rodopi.
Özlük, N. (2017). Kullanımlık Metinden (Gebrauchstexte) Edebî Metne veya Edebî Metinden Kullanımlık Metne: İki Şehid-i Aşk. Journal of Strategic Research in Social Science, 3(1), p. 21-30.
Paradowski, M. B. (2010). Through catering college to the naked chef –teaching LSP and culinary translation. L. Bogucki (ed.). Teaching Translation and Interpreting: Challenges and Practices, 137-165. Newcastle-upon-Tyne: Cambridge Scholars Press.
Pekcoşkun Güner, S. (2021). Conceptualizing Multimodality in the Translation Classroom. Mehmet Cem Odacıoğlu (Ed.), Modern Approaches to Translation Studies, Peter Lang Publishing.
Reiss, K. (2000). Translation criticism- the potentials & limitations: Categories and criteria for translation quality assessment (E. F. Rhodes, çev.) Manchester: St. Jerome Publishing.
Rolf, E. (1993). Die Funktionen der Gebrauchstextsorten. Berlin/New York: De Gruyter.
Schleiermacher, F. (2004). On the different methods of translating. The translation studies reader, Lawrence Venuti (ed.), 43–63. New York/London: Routledge.
Toklu, O. (2015). Dilbilime Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
Venuti, L. (1995) The Translator’s Invisibility. A History of Translation. Routledge, London.
Venuti, L. (1998). The Scandals of Translation: Towards an Ethics of Difference. London / New York: Routledge.
Vinay, J. P., & Darbelnet, J. (1995). Comparative stylistics of French and English: A methodology for translation. John Benjamins Publishing.
Yazıcı, M. (2005). Çeviribilimin Temel Kavram ve Kuramları, İstanbul: Multilingual.
Yücel Güngör, M. (2020). Gastronominin Temel Kavramları. Hilmi Rafet Yüncü (Ed.), Gastronominin Temelleri, Anadolu Üniversitesi.