Eski Uygurca Uṣṇīṣavijayā-nāma-dhāraṇī üzerine

Eski Uygurca yazın Budizmin çeşitli ekollerinden birçok tercüme eseri ihtiva etmektedir. Mahāyāna Budizmi ve Mahāyāna’nın bir şekli olarak gelişen Ezoterik Budizme ait tercüme eserler de bunlar arasında yer almaktadır. Bu çalışmanın konusunu oluşturan Ezoterik Budist inanç ve uygulamalara ilişkin unsurları içeren dhāraṇī sūtralardan biri de Sanskritçe Ārya-sarva-durgati-pariśodhana-uṣṇīṣavijayā-nāma-dhāraṇī’dir. Bu eser, yedinci yüzyılın ikinci yarısında yaşamış olan Buddhapāli (佛陀波利 Fotuoboli) tarafından 佛頂尊勝陀羅尼經 Foding zunsheng tuoluoni jing ‘Buddha Tacı’nın En Üstün Dhāraṇī Sūtrası’ (Taishō 967, c. 19) adıyla Çinceye tercüme edilmiştir. Metnin Tibetçesi ‘Phags pa ngan ‘gro thams cad yongs su sbyong ba gtsug tor rnam par rgyal ba zhes bya ba’i gzungs (Tōhoku 597) başlığını taşımaktadır. Eski Uygurca Ārya-sarva-durgati-pariśodhana-uṣṇīṣavijayā-nāma-dhāraṇī Berlin-Brandenburg Bilimler Akademisi’ndeki Turfan Koleksiyonu’nda korunan blok baskı fragmanlardan oluşmaktadır. Bu Eski Uygurca eser F.W.K. Müller tarafından Turfan Koleksiyonu’ndaki blok baskı fragmanlar temelinde Uigurica II neşri içinde yayımlanmıştır. Bu çalışmada Eski Uygurca Ārya-sarva-durgati-pariśodhana-uṣṇīṣavijayā-nāma-dhāraṇī hakkında yapılan çalışmalara ve muhtevasına değinilecek, sonrasında metnin yazım özelliklerinden bahsedilecektir. Bunlara ilaveten bu metnin daha önce neşredilmemiş olan fragmanlarının yazı çevirimi ve harf çevirimleri yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Orta Asya Türk Budizmi, Eski Türkçe, Eski Uygurca Uṣṇīṣavijayā-nāma-dhāraṇī, dhāraṇī sūtralar

On Old Uyghur Uṣṇīṣavijayā-nāma-dhāraṇī

Old Uyghur literature contains many translations from the Buddhist schools. Among these are the texts of Mahāyāna Buddhism and Esoteric Buddhism, which has developed as a form of Mahāyāna. One of the dhāraṇī sūtras, which contains elements related to the esoteric Buddhist beliefs and practices that constitutes the subject of this paper, is Sanskrit Ārya-sarva-durgati-pariśodhana-uṣṇīṣavijayā-nāma-dhāraṇī. This work was translated into Chinese by Buddhapāli (Fotuoboli 佛陀波利), who lived in the second half of the seventh century, as Foding zunsheng tuoluoni jing 佛頂尊勝陀羅尼經 ‘Sūtra of the Superlative Dhāraṇī of the Buddha’s Crown’ (Taishō 967, vol. 19). The Tibetan version of the text bears the title of ‘Phags pa ngan ‘gro thams cad yongs su sbyong ba gtsug tor rnam par rgyal ba zhes bya ba’i gzungs (Tōhoku 597). Old Uyghur Ārya-sarva-durgati-pariśodhana-uṣṇīṣavijayā-nāma-dhāraṇī consists of block-print fragments preserved in the Turfan Collection at the Berlin-Brandenburg Academy of Sciences and Humanities. This Old Uyghur work was published by F.W.K. Müller in the edition of Uigurica II on the basis of block prints in the Turfan Collection. The studies on Old Uyghur Uṣṇīṣavijayā-nāma-dhāraṇī and its subject will be mentioned in this paper and then the orthographic characteristics of this text will be examined. In addition to these, the block-print fragments belonging to Old Uyghur Uṣṇīṣavijayā-nāma-dhāraṇī which has not been published until now will be edited in the paper.

Keywords:

Central Asian Turkish Buddhism, Old Turkic, Old Uyghur Uṣṇīṣavijayā-nāma-dhāraṇī, dhāraṇī sūtras,

PDF

___

Elverskog, J. (1997). Uygur Buddhist Literature. Turnhout: Brepols. (Silk Road Studies, 1.) Giles, H. A. (1912). A Chinese-English Dictionary. I-II. 2nd edition, Shanghai/London: Kelly and Walsh. Kara, G. (1996). Čoga. Ein tibetisches Lehnwort in der uigurischen Uṣṇīṣa-vijaya-dhāraṇī. R. E. Emmerick, W. Sundermann, I. Warnke & P. Zieme içinde, Turfan, Khotan und Dunhuang. Vorträge der Tagung „Annemarie v. Gabain und die Turfanforschung“, veranstaltet von der Berlin-Brandenburgisches Akademie der Wissenschaften in Berlin (9.-12. 12. 1994), (s. 175-177). Berlin. Müller, F. W. K. (1911). Uigurica II. Berlin. (Abhandlungen der Königlich Preußischen Akademie der Wissenschaften Phil.-hist. Cl. 1910:3) [Tıpkıbasım: Sprachwissenschaftliche Ergebnisse der deutschen Turfan-Forschung 1, 61-168] Röhrborn, K. & Róna-Tas, A. (2005). Spätformen des zentralasiatischen Buddhismus. Die altuigurische Sitātapatrā-dhāraṇī. Göttingen. (Nachrichten der Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, I. Philologisch-historische Klasse Jahrgang 2005, Nr. 3.) Taishō 967, cilt 19, İngilizceye çevirisi: http://www.fodian.net/world/967.html (25.11.2018) Taishō 967, cilt 19: http://21dzk.l.u-tokyo.ac.jp/SAT2015/T0967_.19.0349c24:0349c24.cit (24.11.2018) Tōhoku (1934). A Complete Catalogue of the Tibetan Buddhist Canons. Sendai. Uzunkaya, Uğur (2018). A Fragment of Old Uyghur Uṣṇīṣavijayā-nāma-dhāraṇī from the Berlin Turfan Collection. Erdem, 75, s. 223-250. Yakup, A. (2009). Alttürkische Handschriften. Teil 15: Die uigurischen Blockdrucke der Berliner Turfansammlung. Teil 3: Stabreimdichtungen, Kalendarisches, Bilder, unbestimmte Fragmente und Nachträge. Stuttgart: Steiner. (Verzeichnis der Orientalischen Handschriften in Deutschland 13, 23.) Yakup, A. (2016). Altuigurische Aparimitāyus-Literatur und kleinere tantrische Texte. Turnhout: Brepols. (Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften. Akademienvorhaben Turfanforschung. Berliner Turfantexte 36.) Yakup, A. & Knüppel, M. (2007). Alttürkische Handschriften. Teil 11. Die uigurischen Blockdrucke der Berliner Turfansammlung. Teil 1: Tantrische Texte. Stuttgart: Steiner. (Verzeichnis der Orientalischen Handschriften in Deutschland 13, 19.) Zieme, P. (2005). Magische Texte des uigurischen Buddhismus. Mit 208 Abbildungen auf 97 Tafeln. Turnhout: Brepols. (Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften. Akademienvorhaben Turfanforschung. Berliner Turfantexte 23.) Zieme, P. (2015). Local Literatures: Uighur. J. A. Silk, O. von Hinüber & V. Eltschinger içinde, Brill’s Encyclopedia of Buddhism. Vol. I: Literature and Languages (s. 871-882). Leiden/Boston: Brill. (Handbook of Oriental Studies, Handbuch der Orientalistik Section Two: India 29/1.)
Çalışmada kullanılan fragmanların erişim adresleri U 372 (T III M 185) B fragmanı, A ve B sayfası: http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u037202recto.jpg (24.11.2018) U 4117 A ve B sayfaları: http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u4117seite1.jpg (24.11.2018) U 4119 A, B ve C sayfaları: http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u4119seite1.jpg (24.11.2018) U 4437 A ve B sayfaları: http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u4437seite1.jpg (24.11.2018) U 4447: http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u4447seite1.jpg (24.11.2018) U 4470: http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u4470seite1.jpg (24.11.2018) U 4474: http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u4474seite1.jpg (24.11.2018) U 4715 (T III M 207) A sayfası: http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u4715.jpg (24.11.2018) U 4742 A-G sayfaları: http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u4742.jpg (24.11.2018) U 4775 (T M 27) B-F sayfaları: http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u4775.jpg (24.11.2018) U 4811 A-D sayfaları: http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u4811.jpg (24.11.2018) Mainz 318 (T III 218) A fragmanı ve B fragmanın A sayfası: http://turfan.bbaw.de/dta/mainz/images/mainz0318_seite1.jpg (24.11.2018)