10-Kültürün metinler yoluyla aktarımı bağlamında Türkçe ders kitaplarında geleneksel çocuk oyunları

Bu çalışmanın amacı, ilköğretimin Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerde, önemli bir kültür unsuru olan geleneksel çocuk oyunlarına ne ölçüde yer verildiğinin tespit edilmesidir. Bu amaçla araştırma, tarama çal ışması şeklinde düzenlenmiştir. Doküman inceleme yöntemiyle toplanan araştırmanın inceleme nesnelerini, MEB tavsiyeli olarak ilkokul ve ortaokul Türkçe derslerinde okutulan kitaplarındaki metinler oluşturmaktadır. 2016-2017 öğretim yılında okullarda eğitim gereci olarak kullanılan üçüncü, dördüncü ve beşinci sınıf Türkçe ders kitaplarının metinleri incelenmiştir. İnceleme ana metinler ve serbest okuma parçaları ile görseller üzerinden gerçekleşmiştir. Elde edilen veriler nitelik ve nicelik açısından değerlendirilmiştir. Değerlendirme, oyun adı, oyun görseli, oyun tekerlemesi, oyun gereci, oyun içeriği gibi kriterler üzerinden yapılmıştır. İnceleme sonucunda, kitap yazarlarının dil becerilerini öne ç ıkarmaya çal ıştıkları, çocukları milli bir kültür unsurları ile buluşturmayı hedeflemedikleri belirlenmiştir. Yazarlar, metni sadece bir araç olarak kabul etmekte ve metnin çocuğa aktarabilece ği mesajları dikkate almamaktadırlar. Metin seçimlerinde oyun çağında olan ve oynayarak mutlu olabilecek 7-12 yaş aralığındaki çocuklara hitap edildiği göz ardı edilmiştir. Bu dikkatsiz ve özensiz yaklaşım neticesinde, çocuğun dünyasına doğrudan ulaşma fırsatı kaçırıldığı gibi, metinlerin kültür aktarıcılığı fonksiyonu da değerlendirilememiştir. Yeterince kitap okuma alışkanlığı kazanamamış öğrencilerin dahi, ders kitaplarındaki metinlerini severek okuduğu dikkate alındığında, bu fırsatın milli bir değer olan ve teknoloji karşısında sürekli küçülen oyunlar adına bir kayıp olduğu gözlenmiştir. Buna göre Türkçe ders kitaplarında geleneksel çocuk oyunlarına daha özenle yaklaşılabilir, genel “oyun” sözü yerine detay verilebilir, görseller hazırlanırken oyunlar daha net bir biçimde yansıtılabilir. Bu şekilde birazcık dikkat ve çaba ile önemli bir kültür unsurunun var olmasına destek sağlanabilir.

Transfer through cultural texts: The place of traditional childrens games in primary school Turkish books

The aim of this study is to determine the extent to which traditional children's play, which are an important cultural element, are included in the texts of Turkish primary school textbooks. For this purpose, the third, fourth and fifth grade Turkish textbooks accepted by the Ministry of National Education in 2016-2017 and studied in the schools were examined. The examination was based on main texts and free reading pieces and visuals. The obtained data were evaluated in terms of quality and quantity.The evaluation was made on criteria such as game name, game image, game rhyme, game equipment. It seems that book authors have been trying to create "activity" richness rather than equipping children with a national culture, and to give them the benefits that the program obligates. The text is regarded only as a means, and the content of the text is not sufficiently considered. It has been ignored that it is addressed to children between the ages of 7-12 who are in the age of play and can only be happy by playing. In this way, the opportunity to directly reach the child's world has not been used well, and the text has come to ignore the cultural transfer function. Considering that even the students who have not gained the habit of reading enough books read the texts in the textbooks fondly, it has been observed that this opportunity is a loss for the games. At the end of the research, by looking at the results, suggestions were made to the book authors to raise awareness for the traditional children's games to be included in the textbooks more

___

  • Aksan, D. /1975) “Anadili”. Türk Dili Dergisi, S. 285. s. 423-433.
  • Cemiloğlu, M. (2004). Türkçe Öğretimi. İstanbul, Aktüel Yayınevi.
  • Demircan, C. (2006) Mektepli Gazetesi’nde Yer Alan Metinlerin İçeriğinin Çocukların Bilişsel ve Ahlaki
  • Gelişmelerine Katkısı (1-148. Say ılar), (Yüksek Lisans Tezi, 2006), Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • MEB. İlköğretim Türkçe Dersi (6-8. S ınıflar) Ö ğretim Programı ve K ılavuzu. Devlet Kitapları Müdürlüğü. Ankara, 2005.
  • Oğuzkan, A. Ferhan (2000). Çocuk Edebiyatı. Ankara, Anı Yayıncılık
  • Özbay, M. (2002). Kültür Aktarımı Açısından Türkçe Öğretimi. Türk Dili, (602), 112-120.
  • Sever, S. (2006). Türkçe Öğretiminin Sorunlar. Varlık Dergisi, İstanbul, 1189.
  • Sever, S. (2005). 2004 Öğretim Programında Türkçe Öğretimi Anlayışı. Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu 14–16 Kasım 2005, Kayseri, Erciyes Üniversitesi Yayınları 177–192.
  • Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyat. Ankara, Kok Yayıncılık.