FRİEDRİCH MAX MÜLLER’İN DARWİNCİ EVRİM FİKRİNE YAKLAŞIMI
Evrim teorisi, XIX. yüzyılda doğan diğer insan bilimlerini etkilediği gibi dinbilimlerini de etkilemiştir. Henüz kurulma aşamasında olan Dinler Tarihi, kendisiyle ilgili dini materyale evrimci bakış açısıyla yaklaşmıştır. Nitekim dinler tarihinin kurucusu olan Friedrich Max Müller (1823–1900), kendisini bir evrimci olarak niteler. Ona göre insanoğlunun dinî serüveni, ilkel bir aşamadan başlamış ve çağdan çağa büyüyerek günümüz modern dinlerine ulaşılmıştır. Müller, her ne kadar insanlığın ilkel bir başlangıçtan günümüze doğru tekâmül ettiği noktasında Charles Darwin’le (1809–1882) hemfikir olsa da onun, tüm canlıların tek bir atadan ortaya çıktığı ve insanın maymundan türemiş olduğu şeklindeki argümanlarını eleştirir. Müller’e göre evrim fikri, Darwin’den önce de bilinen bir hakikattir. Bunun yanında Darwinci evrim fikri, insanlığın maymundan türediği ve yaratılışın tesadüfen olduğu şeklindeki düşüncesinde hatalıdır. Makalede Friedrich Max Müller’in evrim anlayışı belirlenmeye çalışılacak ve onun Darwinci evrim fikrine yönelttiği eleştiriler ele alınacaktır.
Friedrich Max Müller’s Approaches to the Darwinian Evolution
The theory of evolution has influenced on religious studies like as the other humanitarian sciences that was arised in XIX. century. The history of religions that was established in those days has been approached to the religious material by the evolutionary viewpoint. Besides, Friedrich Max Müller (1823–1900) who was the founder of the history of religions characterizes himself as an evolutionist. To him religious story of human being began in a primitive stage and has grown up to todays modern religions day by day. Although Müller agrees with Darwin’s opinion that mankind has evolved from a primitive stage, he criticizes a few aspects of Darwinian theory of evolution that all living things has emerged from a single ancestor and human beings descended from apeAccording to him the idea of evolution was a reality that was known before Darwin. In addition the Darwinian theory of evolution is wrong in the idea of the fact that humanity descended from apes and the creation was accidentally occured. In this article, Friedrich Max Müller’s understanding of evolution will be tried to determine and his criticisms to the Darwinian idea of evolution will be discussed.
___
- Andrew Von Hendy, Modern Construction of Myth, Blomington, USA: India Üniversty Press, 2001 Auguste Comte, Pozitif Felsefe Kursları, çev. Erkan Ataçay, İstanbul, 2001 Charles Darwin, İnsanın Türeyişi, çev. Orhan Tuncay, İstanbul, 2002 David Hume, The Natural History of Religion, sec. 1, 2, www.utm.edu/research/hume. Erişim tarihi: 02. 09. 2000 Edward. B. Tylor, Primitive Culture, London, 1903, c. I Ekrem Sarıkçıoğlu, Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi, Isparta, 2000 Emile Boutroux, Çağdaş Felsefede İlim ve Din, çev. Hasan Katipoğlu, İstanbul, 1997 Emile Durkheim, Dini Hayatın İlkel Biçimleri, çev. Fuat Aydın, İstanbul, 2005 Eric J. Sharpe, Comparative Religion, a History, London, 1975 Eric J. Sharpe, “Comparative Religion”, Encyclopedia of Religion (ER), ed. Mircea Eliade, New York, 1986–1987, c. 3 (574–580) Eric J. Sharpe, 50 Key Words, Comparative Religion, London, 1971 Edward- Evans Pritchard, İlkellerde Din, Öteki Yayınevi, çev. Hüsen PORTAKAL, Ankara, 1998 Friedrich Max Müller, Introduction to the Science of Religion, London, 1882