THE ARMENIAN REPORT OF BRITISH WAR OFFICE, GENERAL STAFF: "HISTORICAL AND ETHNOLOGICAL NOTES ON THE ARMENIANS" (5TH APRIL 1918)

Bu çalışmada İngiliz Savaş Bakanlığı Genelkurmay Başkanlığının"Tarihsel ve Etnolojik Açıdan Ermeniler" başlıklı raporuna yer verilerekraporun kaleme alındığı dönemin uluslararası konjonktürel gelişmeleriışığında bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Ermeni tarihiyle ilgili bilgileriçeren rapor I. Dunya Savaşı'nın son yılı içinde hazırlanmıştır. Raporda TurkErmeni, Ermeni-Kürt, Ermeni-Gürcuü, Ermeni-Rus, Ermeni-İran veErmeni-Azeri ilişkilerine ait değerlendirmeler yanında Rus ve Osmanlıİmparatorluğu'ndaki Ermeni nüfusuna ilişkin istatiksel veriler sunulmaktadır.Adı geçen veriler kaynaklarıyla beraber incelenmiş ve diğer kaynaklardakibazı verilerle karşılaştırılarak genel bir değerlendirme yapılmıştır.

This study presents the report of the British War Office,General Staff on "Historical and Ethnological Notes on the Armenians."In the light of cyclical international developments of the era in which thisreport was written up, some evaluations are made. The report written inthe last year of I. World War includes some information on Armenianhistory. Aside from assessments related to Turkish-Armenian, ArmenianKurdish, Armenian-Georgian, Armenian-Russian and Armenian-Iranianrelationships some statistical information on Armenian population aresubmitted in this report. This study also mentions the policy of BritishWar Office on Armenians and lastly some statistical information revealedin this report are surveyed and compared with some other informationgiven in different sources.

___

The National Archives of United Kingdom, Public Record Office (TNA. PRO)

Foreign Office Documents (FO)

Cabinet Papers (CAB)

The Parliamentary Archives, House of Lord Record Office (HLRO)

Lloyd George Papers (LGP)British Documents on Foreign Affairs: Report and Papers from the Foreign Oflice Confidential Print, Part: 1, Series: B, The Near and Middle East, 1856-1914, Volume: 20, Ed. David Gillard, Her Britannic Majesty's Stationary Office, 1985.

British Documents on the Origins ofthe War, 1898-1914, Ed. G. P. Gooch and Harold Temperley, Volume: X, Part: I, The Near and Middle East on the Eve of the War, London, 1936.

House ofCommons Parliamentary Papers, 1878, Volume: LXXXII-LXXXIII. (H.C.P.P)

The Treatment of the Armenians in the Ottoman Empire, 1915-1916,

Documents Presented to Viscount Grey of Fallodon with Preface by Viscount Bryce, Misc No: 31, Cmd 8325, H. M. Stationery Office, London, New York and Toronto, 1916.

The Casefor Armenia, The British Armenia Committe, London, 1921.

Van ve Bitlis Vilâyetleri Askerî İstatistiği (Çev. Süvari Binbaşısı Mehmet Sadık, İstanbul, Matbaa--i Askeriye, 1330.ADONTZ, N., Histoire 'Arme'nie: Les Origines (du au VI s.av. .O), Paris, 1946.

ARSLAN, Ali, Kutsal Ermeni Papalığı, İstanbul, 2005.

ARSLANIAN, Artin H., "British Wartime Pledges, 1917--1918", Journal of Contemporary History, Volumezl3, Number: 3, (July, 1978), s.517-529.

ASLAN, Kevork, Armenia and the Armenians, New York, 2005.

ASLAN, Yavuz, "Rus İstilasından Sovyet Ermenistanı'na Erivan (Revan) Vilâyetinin Demografik Yapısı, (l827--1922)," Yeni Türkiye, Ermeni Sorunu Özel Sayısı, 11, (Mart-Nisan, 2001), Yıl: 7, Sayı: 38, s. 1017-1028.

BAL, İdris; ÇUFALI Mustafa, Dünden Bugüne ürk-Ermeni İlişkileri, Ankara, 2003.

BAŞAK, Tolga, İngiltere'nin Ermeni Politikası, İstanbul, 2008.

BOURNOUTIAN, George A., Concise History of the Armenian People, USA, 2002.

BOZKURT, Gülnihal, Alman-İngiliz Belgelerinin ve Siyasi Gelişmelerin Işığı Altında Gayrimüslüm Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumu (1839-- 1914), Ankara, 1989.

BOZKUŞ, Yıldız Deveci; KÜÇÜKER Sultan Deniz, Armenia, Ermeniler ve Armenia Bölgesinin Eskiçağ Tarihi, Ankara, 2011.

BRAUDE, Benjamin, "Millet Sistemi'nin İlginç Tarihi", Osmanlı 'dan Günümüze Ermeni Sorunu, Ankara, 2000, s.131--145.

BURNEY, C. A.; LANG David Marshall, The Peoples of the Hills: Ancient Ararat and Caucasus, London, 1971.

CUINET, Vital, La Turquie 'Asie, IV. Cilt, Paris, 1890--1994.

ERCAN, Yavuz, "Osmanlı Devleti'nde Müslüman Olmayan Topluluklar (Millet Sistemi), Osmanlı 'dan Günümüze Ermeni Sorunu, Ankara, 2000, s.45--163.

ERSAN, Mehmet, Selçuklular Zamanında Anadolu 'da Ermeniler, Ankara, 2007.FORAND Paul G., "Accounts of Western Travellers Concerning the Role of Armenians and Georgians in Sixteenth Century Iran", The Müslim World, LXV, (1975), s. 246-278.

GARIBOV, Mahir, [. Dünya Savaşı 'ndan Günümüze Azerbaycan-Ermenistan Ilişkileri, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2006.

GARITTE, Ge'rard, "La Source Grecque des "Trente Articles" Ge'orgiens Contre les Armeniens", HA, XC, 1-12 (1976), s.111-116.

GIBB H.; BOWEN H., Islamic Society and the West, V.I., Part II, Oxford, 1969.

GROUSSET, Rene', Başlangıcından 1071 'e Ermenilerin Tarihi, İstanbul, 2005.

GÜLER, Ali; AKGÜL, Suat, Sorun Olan Ermeniler, Ankara, 2003.

GÜNALTAY, Şemseddin, Yakin Şark IV. Romalılar Zamanında Kapadokya, Pont ve Artaksiad Krallıkları, Ankara, 1951.

HENZE, P. B., "Fire and Sword in the Caucasus: The Nineteenth Century Residence of North Caucasian Mountaineers", Central Asian Survey, II, (1983), s.5-44.

HOVANNISIAN, Richard G., "Caucasian Armenia Between Imperial and Soviet Rule the Interlude of National Independence", Transcaucasia, Essays in the History ofArmenia, Azerbaijan and Georgia, Ed. Ronald Grigor Suny, The University of Michigan, 1983, s. 259-291.

İLTER, Erdal, "Ermenistan Adi, Ermenilerin Menşei ve Türk-Ermeni İlişkileri Konusunda Tespitler", Dünden Bugüne ürk-Ermeni Ilişkileri, Ed. Idris Bal, Mustafa Çufah, Ankara, 2003, s.3-10.

JONES, Stephen F., "Georgian-Armenian Relations in 1918 to 1920 and 1991- to 1994: Comparison", ranscaücasia, Nationalism, and Social Change, Ronald Grigor Suny (Edt.), The University of Michigan Press, 1996, s.441-460.

JOSEPH, Somakian Manough, Empires in Conflict: Armenia and the Great Powers, 1895-1920, New York, 1995.

KARPAT, Kemal H., Osmanlı Nüfusu, 1830-1914, İstanbul, 2010.

KILIÇ, Davut, Osmanlı Ermenileri Arasında Dini ve Siyasi Mücadeleler, Ankara, 2006.KIRAKOSSIAN, Arman J., British Diplomacy and the Armenian guestionfrom the 830s to 1914, London, 2003.

KOCAŞ, Sadi, Tarih Boyunca Ermeniler ve ürk-Ermeni İlişkileri, Ankara, 1967.

KÖYMEN, M. Altay, Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara, 1989.

KURAT, Yuluğ Tekin, "Çok Milletli Bir Ulus Olarak Osmanlı İmparatorluğu", Osmanlı 'dan Günümüze Ermeni Sorunu, Ankara, 2000, s.163-171.

KÜÇÜK, Cevdet, "Osmanlı Devleti'nde Millet Sistemi", Ermeni Sorunu Özel Sayısı, II (Mart-Nisan 2001), Ankara, s.692-702.

KÜRKÇÜOĞLU, Erol, Roma 'dan Selçuklu İdaresine Ermeniler, Erzurum, 2005.

LANG, David Marshall, Armenia, Cradle of Civilisation, London, 1980.

LEART, Marcel, La Question Arme'nienne la Lumieere des Documents, Paris: Challemel, 1913.

LONG, James, The Position of Turkey in Relation to British Interests in India, East India Association, London, 1876.

LYNCH, H. F. B., Armenia, Travels and Studies, II, London, 1901.

MACLER, re'deric, La Nation, Arme'nienne, Son Passe', ses Malheurs, Paris, 923

MANGO, Andrew, Atatürk, Modern Türkiye'nin Kurucusu, Türkçesi: Füsun Doruker, İstanbul, 2006.

MARTIN, V. De Saint, Me'moires Historique et Ge'ogrophiques sur l'Arme'nie, Paris, 1818.

MCCARTHY, Justin, Müslümanlar ve Azınlıklar, İstanbul, 1998.

MCCARTHY, Justin, "Ermeni Terörizmi: Zehir ve Panzehir Olarak Tarih", Uluslararası Terörizm ve Uyuşturucu Madde Kaçakçılığı Sempozyumu, Ankara Üniversitesi, 1984, s. 81-91.

ORMANIAN, Malachia, 'Eglise Arme'nienne, Paris, 1910.ÖZKAYA, lnayetullah Cemal, Le Peuple Arme'nien et les entatives de Reduire le Peuple Turc en Servitua'e, İstanbul, 1971.

PANOSSIAN, Razmik, The Armenians: From Kings and Priests t0 Merchants and Commissars, New York, 2006.

PETERMANN, A., Mitteilungen aus Justus Peterke GeographischerAnstalt 24 878)

REDGATE, A. E., The Peoples ofEurope The Armenians, USA, 1998.

SARIAHMETOĞLU, Nesrin, Azeri-Ermeni İlişkileri, (1905-1920), Ankara, 2006.

SEVİM, Ali, Genel Çizgileriyle Selçuklu-Ermeni İlişkileri, Ankara, 1983.

SONYEL, Salahi, "Hristiyan Azınlıklar ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Son Dönemi", Yeni Türkiye, Ermeni Sorunu Özel Sayısı, II (Mart-Nisan 2001), Ankara, s.687-692.

SONYEL, Salahi, The Ottoman Armenians, Victims of Great Power Diplomacy, London, 1987.

SÜREYYA, Münir, Ermeni Meselesinin Siyasî Tarihçesi, (1877- 19 l4),T.C.

Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 53, Ankara, 2001.

TETVADZE, Şota; TETVADZE Otar, Somhebi Sakartveloşi, Tiflis, 1999.

THOMSON, Robert W., Mouses, Khorenatzi 's History ofArmenia, England, 1980.

TOROSSIAN, S., "Soviet Policy in the Armenian Question", Caucasian Review, IV, (Münich, 1957), s. 9-22.

TOYNBEE, Arnold J., Armenian Atrocities, The Murder of Nation, London, New York, Toronto, 1915

TOYNBEE, Arnold J., The Western Question in Greece and Turkey, Study in the Contact of Civilisations, London, Bombay, Sydney, 1922.

URAS, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, İstanbul, 1987.YERASIMOS, Stefanos, [. Dünya Savaşı ve Ermeni Sorunu, Ankara, 2002.

YERASIMOS, Stefanos, Milliyetler ve Sınırlar, Balkanlar, Kajqcasya ve Orta Doğu, İstanbul, 2000.