Depremleri Anlamlandırma ve Açıklama Biçimlerinin Sismik Risk Azaltma Süreçlerine Etkisi Açısından 2011 Van Depremleri

Depremlerin nedeni bilimsel olarak izah edilmediği dönemlerde, bu “korkunç” olay günahların bedeli, ihtar veya benzer mistik, metafizik süreçlerle açıklanmaktaydı. Neyse ki bilimsel gelişmelerle beraber depremlerin hangi süreçlerle oluştuğunu çağımızda izah edebilmiş bulunmaktayız. Fakat bilimsel izahlara rağmen depremler bazı kesimler için hala mistik süreçlerin bir ürünü, yaratıcının bir cezası olarak yorumlanabilmektedir. Nerede, ne zaman ve ne şiddette olacağı hala kestirilemeyen depremlerin yarattığı kaos, ardından bıraktığı ölüm, yıkım ve gözyaşları insanların bu olayı irrasyonel süreçlerle açıklamaya zorlayabilmektedir. Depremleri doğaüstü süreçlerle açıklayanlar yaşanılanları kader kabul edip, maddi koşullarıyla bu tehlikeye karşı direnme pratiğinden de vazgeçebilmektedirler. İrrasyonel bir tehdide cevap da irrasyonel olabilmekte dolaysıyla ahlaksızlığın veya günahların karşılığı olan depremlerden korunmanın yolu da pekâlâ günah işlememek veya yaratıcının buyruklarına itaat etmekle mümkün görülür. Nihayetinde depremi anlama, açıklama biçimi beraberinde baş etme pratiği de doğurmaktadır. Bu araştırma, tüm bu süreçleri 2011 Van Depremleri’ne maruz kalmış bireyler üzerinden test etmektedir. Depreme maruz kalmış 225 kişinin bu olayı anlama ve anlamlandırma süreçleri ile hazırlık durumlarını sosyoekonomik özellikleri üzerinden değerlendirmektedir. Yapılan tespitlerde sosyoekonomik özelliklerin depremi ampirik süreçlerle açıklama veya anlamlandırma mekanizmaları üzerinde etkili olduğu gözlenmiştir. Benzer şekilde depreme risk azaltma çalışmaları ile katılımcıların gelir düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

deprem, risk azaltma, anlamlandırma/atfetme, 2011 Van Depremleri

Van Earthquakes in 2011: On The Impacts of Explaning Earthquakes on Risk Mitigation Processes

In times when the cause of earthquakes was not scientifically explained, this “terrible” event was explained by the price of sins, caution, or similar mystical, metaphysical processes. Fortunately, with scientific developments, we are able to explain the processes of earthquakes in our age. However, despite scientific explanations, for some, earthquakes can still be interpreted as a product of mystical processes and as a punishment. The chaos created by the unpredictable earthquakes, the death, destruction and tears can force people to explain this event through irrational processes. Those who explain earthquakes through supernatural processes can accept the experiences as fate and give up resisting this danger with their material conditions. The answer to an irrational threat can also be irrational, so the way to protect from immorality or earthquakes that is the price of sins is also possible by not sinning or obeying the creator's commandments. In the end, understanding and explaining the earthquake leads to the practice of coping with it. This research tests all these processes on individuals exposed to the 2011 Van Earthquakes. It also discusses 225 people’s, all experienced earthquakes, understanding and explaining processes of the event and their preparedness status within the scope of their socioeconomic characteristics. The findings showed that socioeconomic characteristics had an impact on the mechanisms of explaining or interpreting the earthquake through empirical processes. Similarly, a significant correlation was found between earthquake risk reduction studies and income levels of the participants.

Keywords:

Earthquake, Explaining/Attribution, Risk Reduction, Van Earthquake,

PDF

___

AFAD (2014). Türkiye’de Afet Farkındalığı ve Afetlere Hazırlık Araştırması. www.afad.gov.tr. (21.03.2017).
Akyel, R. (2007). Afet yönetim sistemi: Türk Afet Yönetiminde Karşılaşılan Sorunların Tespit Ve Çözümüne İlişkin Bir Araştırma.(Yayınlanmamış Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Arslantaş, N. (2003). İslam dünyasında depremler ve algılanma biçimleri: ilk on asrında (h. IX/m. VII-XVI. yüzyıllar) (Vol. 50). İstanbul: Gelenek Yay.
Bilik, M.B. (2015). 2011 Van Depremleri Üzerine Sosyolojik Bir Analiz, Mekan, Afet Yönetimi ve Algı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
Duman, M. Z.(2016). Sosyolojik Açıdan Deprem ve Din, Depremlerin Dini İnanç ve Davranışlar Üzerindeki Etkisi. İstanbul: Rağbet Yay.
Dynes, R. R. (1999). The Dialogue between Voltaire and Rousseau on the Lisbon Earthquake: The Emergence of a Social Science View. International journal of mass emergencies and disasters, 18(1), 97-115.
Giddens, A. (1994). Modernliğin Sonuçları, Çev. Ersin Kuşdil, Ayrıntı Yay., İstanbul.
İBB (2014). Afet Odaklı Sosyal Hasar Görebilirlik Analiz Sonuç Raporu. www.ibb.gov.tr. (16.03.2017).
Karancı, A.N. (2008). Afet Zaralarını Azaltmada Psikolojinin Önemi, JICA Türkiye Ofisi, Yayın No: 2: 51-53.
Kasapoğlu, A. ve Ecevit, M.(2001). Depremin Sosyolojik Araştırması, Ankara: Sosyoloji Derneği Yayınları.
Koçak, H. (2004). Bir Doğal Afet Olarak Depreme Hazırlıklı Olma Bilinci ve Katılım: ABD, Japonya ve Türkiye (Afyon İl Örneği), Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara: 139.
Köse, A. ve Küçükcan, T. (2006). Deprem ve Din, İstanbul: Emre Yayınları.
Kula, N. (2002). Deprem ve Dini Başa Çıkma, Gazi Üniversitesi, Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002/I.
Müderrisoğlu, S. (2008). “Nitel ve Nicel Sonuçlar: Risk Algısı, Risk Azaltma ve Hazırlık Önlemleri”, İstanbul: Afet ve İnsan (içinde), Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 81-124.
Spilka, B., Shaver, P., & Kirkpatrick, L. A. (1985). A general attribution theory for the psychology of religion. Journal for the scientific study of religion, 1-20.
User, İ. (2006). “Düzce’ye Araba Çarptı”: Depremin Psiko-sosyal Etkileri, Toplumbilim Dergisi, Deprem Özel Sayısı, Sayı 21, 2006, İstanbul, 39.
TBMM (2010). Deprem Riskinin Araştırılarak Deprem Yönetiminde Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu İçin Hazırlanmış Rapor. 23. Dönem. S. Sayısı: 549.
Vercleyen, F. (1997). Bizans Döneminde İstanbul’da Depremler: Halk Üzerinde Etkisi (Çev: F. Ş. Arık). Tarih Araştırmaları Dergisi 30, 299-317.