Osmanlı Belâgat Kitaplarında Leff ü Neşr Sanatı

Söz ve mana sanatlarının örneklerle açıklandığı, üç bölümden oluşan belâgat kitapları edebî sanatların farklı ad ve tasniflerle verilebildiği kitaplardır. Tanzimat sonrasında sayıları epey artan belâgat kitaplarında açıklanan temel sanatlardan birisi de leff ü neşr olup Miftâhu’l-Ulûm’dan itibaren hemen her belâgat kitabında yerini almıştır. Toplayıp yaymak anlamına gelen leff ü neşr sanatı, birkaç sözü bir araya topladıktan sonra bunların her birine ait olan hükümleri art arda sayıp söylemektir. Mürettep ve gayrimürettep olarak ikiye ayrılan bu sanat, şiir ve nesirde en çok kullanılan mana sanatlarındandır. Bu sanat, şiir veya inşada alt alta ya da yan yana sıralanmış kelimeler hâlinde karşımıza çıkabilmektedir. Arap harfli Osmanlı belâgat kitaplarında genellikle, Miftâhu’l-Ulûm’un özeti Telhîsü’l-Miftâh’tan tarif ve tasnif edilmiş olan bu sanat, bu makalede Miftâh ve Telhîs yanında, belli başlı Osmanlı belagat kitaplarından incelenerek analitik biçimde ortaya konulacaktır

Anahtar Kelimeler:

Leff ü neşr, Arap harfli, belâgat, tarif, tasnif

Leff ü Neşr Art in the Ottoman Rhetoric Books

The books of the rhetoric, consisting of three chapters in which the word and mana arts are explained by examples, are the books in which literary arts can be given with different names and classifications.After the Tanzimat period, one of the basic arts described in the books of increasing number is leffuneşr; Since Miftâh, he has appeared in almost every book of narration.The art of leff u neşr, which means collecting and spreading, is to count the successive provisions of each of them after gathering a few words together.This art, which is divided into two as regular and irregular, is one of the most used mana arts in poetry and prose.This art, poetry or prose can be seen in the form of the words in the bottom or side by side.This art, which is usually described from Telhis, will be explained beside Miftah and Telhis, from the Ottoman rhetoric books of Arabic letters, and will be revealed in an analytical way

Keywords:

Leff u neşr, Arabic letters, rhetoric, definition, classification,

PDF

___

Abdurrahman Süreyya (1303), Mîzânü’l-belâga, İstanbul.
Ahmed Cevdet Paşa (1307), Belâgat-i Osmâniyye, İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
Ahmed Hamdi (1293), Belâgat-ı Lisân-ı Osmânî, İstanbul:Matbaa-i Âmire.
Ahmed Reşid (1328), Nazariyyât-ı Edebiyye, İstanbul.
Ankaravi, İsmail (1284), Miftâh-ül-Belâga ve Misbâhu’l-fesâha. İstanbul: Tasvîr-i Efkâr Matbaası.
Doğan, Yusuf (2007), Arap Belagatında El-Leff Ve’n-Neşr Sanatı ve Kur’an’daki Bazı
Ayetler Üzerine Bir İnceleme,Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 7/4, s.313-339. Durmuş, İsmail-Saraç, M.A.Yekta (2003), Leff ü Neşr, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.23, s.122-124
İbnü’l-Kâmil Mehmed Abdurrahman (1309),(Tertîb-i cedîd) Belâgat-i Osmâniyye,İstanbul: Kaspar Matbaası.
Kazvinî, Celâlüddîn el-Hatîb Muhammed b. Abdirrahmân, Telhîsü’l-Miftâh, Milli Kütüphane 01Hk 91/2. Mehmed Rif’at (1308), Mecâmiü’l-Edeb (3 cilt). İstanbul.
Muallim Naci (1307), Istılâhât-ı Edebiyye. İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
Mütercim Âsım (1305), el-Okyânûsü’l-Basît fî-Tercemeti’l-Kāmûsi’l-Muhît, İstanbul.
Olgun, Tahir (1936), Edebiyat Lügati, Âsâr-ı İlmiye Kütüphanesi Neşriyatı, İstanbul.
Recâizâde M. Ekrem (1299), Ta’lîm-i Edebiyyât. İstanbul: Mihran Matbaası.
Ruscuklu Mehmed Hayri (1308), Belâgat, İzmir.
Said Paşa (1305), Mîzânü’l-Edeb, İstanbul.
Saraç, M. A. Y. (2004), Osmanlı Döneminde Belâgat Çalışmaları. Journal of Turkish Studies,
Harvard University. C. XXVII, s. 311-344
Saraç, M. A. Y. (2004), Edebî Sanat Terimlerinin Türkçe Karşılıkları Üzerine. TDED, C.32. s.131-147.
Siracüddin Sekkâkî (1987), Miftâhu’l-Ulûm, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Süleyman Paşa (1289), Mebâni’l-İnşâ II, Mekteb-i Fünûn-ı Harbiyye-i Hazret-i Şâhâne Matbaası, İstanbul.
Sürûrî, Mustafa, Bahru’l-Ma’ârif, Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi, 19 HK 2114.