Ayşe Betül KANSIZ, Vildan AYGÜN ALICI, Ali Rıza SANDALCILAR

TIP VE ECZACILIK ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARET DENGESİ İLE CARİ İŞLEMLER DENGESİ ARASINDAKİ UZUN DÖNEM İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Tıp ve eczacılık ürünleri sektörü insan sağlığının korunması, yaşam kalitesinin yükselmesi ve ülke ekonomilerine sağladığı katkılar bakımdan oldukça önemli bir sektördür. Türkiye üretim standartları, teknolojisi, ürün çeşitliliği, üretim kapasitesi ve dış ticaret hacmi bakımından tıp ve eczacılık ürünleri sektöründe gelişmiş bir ülke konumundadır. Türkiye’nin bu alanda gelişmişliği de dikkate alınarak bu çalışmada Türkiye’de tıp ve eczacılık ürünleri ticaret dengesi ile cari işlemler hesabı dengesi arasındaki uzun dönem ilişkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Tıp ve eczacılık ürünleri ticaret dengesi (TED) ile cari işlemler hesabı dengesi (CİD) değişkelerinin kullanıldığı analizlerde veri seti 1975-2020 dönemini kapsamakta olup yıllık verilerden oluşmaktadır. Analizler sonucunda ADF birim kök testi ve PP birim kök testine göre serilerin birinci farklarında I(1) durağan oldukları; Engle-Granger Eşbütünleşme testine göre ise serilerin eşbütünleşik oldukları tespit edilmiştir. Bununla birlikte, tıp ve eczacılık ürünleri ticaret dengesinin (TED) cari işlemler hesabı dengesi (CİD) üzerinde kısa dönemde anlamlı bir etkisi bulunmadığı; uzun dönemde ise tıp ve eczacılık ürünleri ticaret dengesi (TED) cari işlemler dengesinin (CİD) nedeni olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Cari İşlemler Hesabı, Tıp ve Eczacılık Ürünleri Dış Ticareti, Eşbütünleşme Analizi

PDF

___

Battal, M. Z. (2014). Türkiye’de ilaç sektöründe faaliyet gösteren firmaların yoğunlaşma düzeyleri ve bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
Bayraç, Z. B. (2011). Türkiye’de ilaç pazarının gelişimi ve Karaman ili örneği (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
Bilginer, E. (2002). Türk ilaç sanayisinde pazarlama tanıtımın rolü (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
Budak, O. (2010). İlaç sektöründe iletişim kanallarına yönelik CRM uygulamalarının hekimlerin ilaç tercihlerindeki rolü üzerine pilot bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
Çetin, M. (2019). Yabancı yatırımların Türkiye ilaç sektörü üzerine etkisi. Akademik Sosyal Araştırma Dergisi,7(93), 439-451.
Çil, N. (2018). Finansal ekonometri. İstanbul: Yılmaz Basım Yayıncılık ve Kâğıt Ürünleri.
Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American statistical association, 74(366a), 427-431.
Engle, R. F., & Granger, C. W. J. (1987). Co-Integration and errorcorrection: Representation, estimation, and testing. Econometrica, 55(2), 251-276.
Granger, C. W. (1981). Some properties of time series data and their use in econometric model specification. Journal of econometrics, 16(1), 121-130.
Gujarati, D. N. (2016). Örneklerle ekonometri (2. Baskı). (Çev. N. Bolatoğlu) Ankara: Tarcan Batbaası.
Gujarati, D. N., & Porter, D. C. (2012). Temel ekonometri (5.Baskı). (Çev, Ü. Şenesen ve G. Günlük) İstanbul: Literatür.
İEİS. (2020). Türkiye ilaç sektörü raporu. http://ieis.org.tr/ ieis/tr/sektorraporu2020 adresinden 21.01.2021 tarihinde elde edilmiştir.
İEİS. (2021). Türkiye ilaç sektörü raporu. http://ieis.org.tr/ieis/tr/ sektorraporu2021 adresinden 21.01.2021 tarihinde elde edilmiştir.
Kansız, A. B., (2022). Tıp Ve Eczacılık Ürün Dış Ticaret Dengesi İle Cari İşlemler Dengesi Arasındaki Uzun Dönem İlişkisi: Türkiye Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
Kaya, A. A., & Atiş, A. G. (2007). Türkiye kimya sanayi endüstri içi ticaretinin statik ve dinamik analizi: Avrupa Birliği üye ve aday ülkeleri, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Çin. Ege Academic Review, 7(1), 251-291.
Kaynak, S. (2016). Türk ilaç sektörünün rekabet yapısı ve yoğunlaşma analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi, 6(2): 49-66.
KPMG (2018). Sektörel bakış 2018- İlaç. https://home.kpmg/tr/tr/ home/gorusler/2020/03/sektorel-bakis-2018-ilac.html. adresinden 21.01.2021 tarihinde elde edilmiştir.
KPMG (2019). Sektörel bakış 2019- İlaç. https://home.kpmg /tr/tr/home/gorusler/2020/03/sektorel-bakis-2019-ilac.html. adresinden 21.01.2021 tarihinde elde edilmiştir.
Kutlu, G., Arslan, D. T., & Akbulut, Y. Türkiye’de İlaç Geri Ödeme Politikaları Ve Swot Analizi.
Phillips, C. B., & Perron P. (1988). Testingfor a unitroot in time seriesregression. Biometrika, 75(2), 335-346.
Sevütekin, M. ve Nargeleçekenler, M. (2010). Ekonometrik zaman serileri analizi: EVİEWS uygulamalı (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Söğüt, O. (2006). Türk ilaç sanayi Ar-Ge çalışmalarında finans sorunları (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
Stock, J. H., & Watson, M. W. (2011). Ekonometriye giriş (1. Baskı). (Çev. B. Saraçoğlu) Ankara: Eflatun Basım Evi.
Şenkardeşler, E. (2011). Türkiye’de ilaç sektöründe fiyat regülasyonu: referans fiyat uygulaması (Yüksek Lisans Tezi).
Taş. S. (2001). Finansal liberalizasyon, uluslararası sermaye hareketleri ve Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir. , TCMB (2021). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, https://www.tcmb.gov.tr/ adresinden 12.04.2021 tarihinde elde edilmiştir.
Tıraş, H. H. (2020). Türkiye’de ilaç sektörünün gelişimi; bir durum değerlendirmesi. Journal of Economics and Research Year, 1(1), 42 49.
TOBB (2012). İlaç sanayi meclisi sektörü raporu, https://www.tobb.org.tr/. adresinden 15.12.2020 tarihinde elde edilmiştir.
Turan, Z., Kayıkçıoğlu, S. C., & Çağlar, A. E. (2019). Eczacılık Ürünleri İhracat Performanslarının Belirlenen Endekslerle Ölçülmesi: Türkiye–Brezilya Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2680-2690.
TÜİK. (2021). Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr/. adresinden 21.04.2020 tarihinde elde edilmiştir.
Wooldridge, J. M. (2013). Ekonometriye giriş 2 modern yaklaşım (4. Baskı). (Çev. E. Çağlayan) Ankara: Nobel Yayıncılık.
Yaşgül, Y. S. (2013). Yeni Kalkınmacı Devlet ve Sosyal Politika: Etkin Bir Sağlık Politikası. Kalkınmada Yeni Yaklaşımlar içinde, 123-146.
Yenilmez, F. ve Kılıç, E. (2014). Gümrük birliği ve serbest ticaret anlaşmalarının Türkiye ilaç sektörü ithalatına etkisi. International Conference in Economics Prague, Czech Republic September 03-05.
Yılmaz. M. (2010). Şirket birleşme ve devralmalarının getiri üzerinde etkisi ve İMKB’de bir uygulama (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.