Orhun Yazıtlarının Eğitim Bilimleri Açısından İncelenmesi

Orhun Yazıtları tarihte, Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Orhun alfabesi ile Göktürkler tarafından yazılmıştır. Dönemin Türk tarihini aydınlatması, özgürlüğü kaybetme ve bağımsızlık mücadelesi, kağanların halkını bilinçlendirmesi, iyiyi-kötüyü, doğruyu-yanlışı ortaya koymasını coşkulu, etkileyici, inandırıcı, edebi bir anlatımla açıklayan söylev örnekleri olarak kabul edilebilir. Bu çalışmada Orhun Yazıtları; eğitim tarihi, eğitim felsefesi, eğitim sosyolojisi, yaygın eğitim, öğretim ilke, yöntem ve teknikleri, değerler eğitimi, eğitim yönetimi, eğitim hukuku, eğitim psikolojisi, Türk dili ve edebiyatı özel öğretim yöntemleri, eğitim sistemi açılarından incelenmiştir. Eğitim tarihi açısından Türk milletinin ilk yazılı belgeleri olmaları, kronolojik tarih eğitimi açısından önemlidir. Eğitim felsefesi ve eğitim sosyolojisi açısından, eğitimin amaçlarının başında yer alan vatandaşlık eğitimi örnekleri bulunmaktadır. Yaygın eğitim açısından, yazıtlarda Türk milletine hitap eden devlet yöneticilerin halkı eğitmeleri, bilinçlendirilmeleri söz konusudur. Öğretim ilke, yöntem ve teknikleri boyutunda, anlatım yöntemlerinden söylev tekniğinin siyasi çeşidinin özelliklerini taşımakta, örnek olay ve soru cevap teknikleriyle desteklenmektedir. Değerler eğitimi boyutunda, bağımsızlık, özgürlük, barış için savaş gibi değerler ortaya konulmuştur. Eğitim yönetimi boyutunda, liderlik eğitimi, eğitim hukuku boyutunda törelere/ yasalara bağlılık, eğitim psikolojisi boyutunda milletini tanıma ve psikolojisini bilme, Türk dili ve edebiyatı özel öğretim yöntemleri boyutunda örnekler verme, kanıtlar sunma, dayanaklandırma, zıtları gösterme tekniklerinin uygulanışı incelenmiştir. Araştırma sonuç ve önerilerle son bulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Orhun Yazıtları, Eğitim Bilimleri, Eğitim Tarihi, Eğitim Felsefesi, Öğretim İlke, Yöntem ve Teknikleri, Yaygın Eğitim

Examination of Orkhon Inscriptions in terms of Educational Sciences

Orkhan inscriptions were written by Göktürks with the Orkhan alphabet which is the first known alphabet of the Turks. It can be accepted as an example of discourse explaining Turkish history, losing freedom and the fight for independence, awareness raising activities by khagans, and their wish to reveal those which are good-bad and true-false with an enthusiastic, impressive, convincing, and literary expression. In this study, Orkhan inscriptions were examined from the perspectives of educational history, educational philosophy, educational sociology, non-formal education, teaching principles, methods and techniques, values education, educational administration, education law, educational psychology, Turkish language and literature special education methods, and education system. In terms of educational history, being the first written documents of Turkish nation makes these inscriptions important for chronological history education. When the inscriptions are examined in terms of educational philosophy and educational sociology, it is seen that they include some examples of citizenship education which is at the forefront educational aims. In terms of non-formal education, public administrators educate Turkish people and raise public awareness in the inscriptions. In terms of teaching principles, methods and techniques, discourse among the expression techniques, case method, and question-answer method are used in the inscriptions. In terms of values education, such values as independence, freedom, and struggle for peace are mentioned in the inscriptions. The concepts of leadership training, adherence to morals/law, and knowing the nation come to the forefront in the work in terms of educational administration, educational law, and educational psychology, respectively. In terms of Turkish language and literature special education methods, such techniques as giving examples, providing evidence, supporting and contrasting are examined. At the end of the study, conclusions and recommendations are presented.

Keywords:

Orkhon Inscriptions, Educational Sciences, Educational History, Educational Philosophy, Teaching Principles, Methods and Techniques, Non-Formal Education,

PDF

___

Acar, M. (2013). Eğitimde Hesapverilebilirlik. Eğitim Yönetiminde Kuram Ve Uygulama. (Editör: Servet Özdemir), Pegema Yayıncılık, Ankara, Ss. 381-409.
Akay, C. (2015). Öğrenmeyi Etkileyen Temel Faktörler Ve Genel Öğrenme-Öğretme İlkeleri. Öğretim İlke Ve Yöntemleri. (Ed. Tuğba Yanpar Yelken-Cenk Akay), Ankara: Anı Yayıncılık.
Akyüz, E. (2006). Eğitimin Hukuki Temelleri. Eğitim Bilimine Giriş. (Editör: Ş.Şule Erçetin-Necmettin Tozlu), Ankara: Hegem Yayınları, Ss. 65-112.
Akyüz, Y. (2015). Türk Eğitim Tarihi, M.Ö. 1000- M.S. 2015. Ankara: Pegema Yayıncılık.
Alyılmaz, C. (2000). Bilge Tonyukuk Yazıtları Üzerine Birkaç Düzeltme. Türk Dilleri Araştırmaları 10, 103-112.
Ata, A. (2012). Orhun Türkçesi. ( Editörler: Gürer Gülsevin- Mehmet Mahir Tulum). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Borich, G. D. (2014). Etkili Öğretim Yöntemleri. (Çeviri Editörü: M.Bahattin Acat). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş. Ve Diğerleri (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegema Yayıncılık.
Celkan, H.Y. (1991). Eğitim Sosyolojisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
Çuhadar, A. Ve Doğanay, A. (2013). Demokrasi. İnsan Hakları, Demokrasi Ve Vatandaşlık Eğitimi. (Editörler: İsmail Acun Ve Diğerleri). Ankara: Pegema Yayıncılık.
Durmuş, İ. (2007). Arkeolojik Kalıntı, Buluntu Ve Yazılı Belgelere Göre Köl Tigin-Bilge Kağan Anıtlıkları Ve Bu Anıtlıklardaki Türk Kültür Unsurları”. Gazi Türkiyat, 2007/1:35-58.
Ergin, M. (1970). Orhun Abideleri. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Ersoy, A.F. (2013). Vatandaşlık. İnsan Hakları, Demokrasi Ve Vatandaşlık Eğitimi. (Editörler: İsmail Acun Ve Diğerleri). Ankara: Pegema Yayıncılık. Ss.69-90.
Hesapçıoğlu, M. Ve Alpaslan Durmuş (2006). Türkiye’de Eğitim Bilimleri: Bir Bilanço Denemesi. Ankara: Nobel Yayınları.
Hoy, K. W. & Miskel, C.G. (2015). Eğitim Yönetimi. (Çeviri Editörü: Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayınları.
İpek, C. (2012). Örgütsel Çatışma Ve Çatışma Yönetiminde Uygulanabilecek Örgüt Geliştirme Araçları. Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar. (Editörler: Cevat Elma-Kamile Demir). Ankara: Anı Yayıncılık. Ss. 235-270.
Kaçar, I. (2013). Orhun Yazıtları Üzerine Türkiye’de Yapılmış Yayınların Açıklamalı Kaynakçası. Karadeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trabzon.
Karahasanoğlu, T. (2002). Eski Türk Yazıtlarında İlk İletişim Belgeleri”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, Sayı: 1, Mayıs 2002, Sayfa: 189-232.
Karasar, N. (1994). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık.
Kartal, S. (2012). Risk, Belirsizlik, Kriz Yönetimi Ve Eğitim Örgütleri. Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar. (Editörler: Cevat Elma-Kamile Demir). Ankara: Anı Yayıncılık. Ss. 271-282.
Lunenberg, Fred C. & Allan C., Ornstein. (2013). Eğitim Yönetimi. (Çev.Editörü: Gökhan Arastaman), Ankara: Nobel Yayınları.
Şahan, H.H. (2015). Eğitimde Program Geliştirme Ve Öğretim İlke Ve Yöntemleri. Ankara: Pegema Yayıncılık.
Tezcan, M. (2015). Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Tozlu, N. (2014). Eğitimden Feleseye-1. Erzurum: Bayburt Üniversitesi Yayınları.
Ünalan, S. Ve Öztürk, H. (2008). İslamiyet’ten Önce Türklerde Eğitim Ve Öğretim. Fırat Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13: 2, 89-109.
Yıldırım, A. Ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.