Kırşehir Manzaralı Halılar Üzerine Bir İnceleme

Kırşehir, Orta Anadolu’nun önemli dokuma merkezlerinden biridir. Kırşehir halılarının bilinen ilk örnekleri 18. ve 19. yüzyıllardan kalmadır. Genellikle seccade boyutunda olan bu halılarda çeşitli süsleme kompozisyonları görülür. Bunlardan en dikkat çekeni manzara tasvirleridir. Manzara kompozisyonu, çoğunlukla geometrik, bazen de natüralist üslupta ağaçlar ve ağaçların aralarında yer alan şematize evlerden oluşmaktadır. Primitif görünümde tasvir edilen bu manzara kompozisyonu, halı zemini ya da mihrap zemininde üst üste birkaç sıra tekrarlanır. Yabancı araştırmacılar tarafından mezarlıklı halı olarak adlandırılan bu halıların süsleme kompozisyonlarında mezarı çağrıştıran motif bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, Ankara Vakıf Eserleri Müzesi’nde, depoda ve teşhirde bulunan beş adet manzaralı Kırşehir halı örneğinden yola çıkarak, manzaralı Kırşehir halılarını çeşitli sanatsal özellikleri ile tanıtmak ve mezarlıklı halı olarak adlandırılmalarının sebeplerini tartışmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kırşehir halısı, seccade halısı, manzaralı halı, mezarlıklı halı, motif

An Examination into the Rugs with a View of Kirsehir

Kırsehir is one of the most important weaving centres of Central Anatolia. The earliest known examples of Kırsehir rugs belong to 18th and 19th century. These rugs are mostly in shape of prayer rug and have various ornament compositions. The most conspicuous of them is landscape design. This landscape design consisting of schematic house and trees, is referred ‘cemetery rugs’ by foreign researchers. But there is no motives related to cemetery in the ornament compositions of these rugs. In this study, five piece of Kırsehir rug with landscape, in Ankara Vakıf Museum, introduced and naming these rugs as ‘cemetery or grave rugs’ discussed.

Keywords:

Kırsehir rug, prayer rug, landscape rug, cemetery rug, pattern,

PDF

___

Arık, R. (1983). Manzaralı halılar. II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, c. V, Ankara, 23-30.
Aslanapa, O. (2005). Türk halı sanatının bin yılı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Atalay, B. (1967). Türk Halıcılığı ve Uşak Halıları. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Deniz, B. (1984). Kırşehir halıları. Arkeoloji-Sanat Tarihi Dergisi III, 25-81.
Deniz, B. (2000). Türk dünyasında halı ve düz dokuma yaygıları. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Durul, Y. (1965). Bugünkü Türk Halı Sanatındaki İstikrarsızlığın Sebepleri, Halı Semineri Özel Sayısı, Ankara, 16-18.
Erdmann, K. (tarihsiz). Der Türkische teppiche des 15. jahrhunderts. (çev. Taner, H.), (15. asır Türk halısı). İstanbul: İ.Ü Edebiyat Fakültesi Yayını.
Formenton, F. (1972). Oriental rugs and carpets. (çev. Phillips, P. L.). London: The Hamlyn Publishing Group Limited.
Formenton, F. (1984). Le Livre Du Tapis, Milano.
Hawley, W. A. (1970). Oriental rugs antique and modern. New York: Dover Publications.
Karaçay, Ç. (2011). Ankara Etnoğrafya Müzesi’ndeki Kırşehir halıları. Basılmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, TR.
Tazecan, H. (1989). Saf Kilim Seccadeler Üzerine Bir Deneme, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.