İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL UYUMLARI İLE ANNE-BABA STRES DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Bu çalışmanın amacı, ilkokullarda öğrenim gören öğrencilerin sosyal problemleri ile anne-baba stres düzeylerini akademik başarı, aile geliri ve öğrencinin süreğen hastalığa sahip olup olmama durumlarına göre incelemektir. İlişkisel tarama modelinde yürütülen araştırmaya Kayseri ili Melikgazi ilçesinde öğrenim gören 460 ilkokul öğrencisi ve anne ve babaları katılmıştır. Araştırmada tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verileri, Anne-Baba Stres Ölçeği ve Okul Sosyal Davranış Ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Verilerinin analizinde ise t testi, F testi ve Pearson momentler çarpım korelasyon katsayısı teknikleri kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda, akademik başarısı düşük olan öğrencilerin anne-baba stres düzeylerinin yüksek olduğu bulunmuştur. Aile gelir düzeyi yükseldikçe anne-baba stres düzeylerinin azaldığı bulunmuştur. Çocuklarında süreğen hastalık olan anne-babaların stres düzeylerinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Anne-baba stres düzeyi ile okul sosyal davranış ölçeğinin ilişki, özdenetim ve akademik alt boyutu puanları arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Anne-baba stres düzeyi ile okul sosyal davranış ölçeğinin saldırgan, anti-sosyal ve yıkıcı alt boyut puanları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Elde edilen bu bulgular literatür ışığında yorumlanarak tartışılmış ve araştırmadan elde edilen sonuçlara göre önerilerde bulunulmuştur.

İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL UYUMLARI İLE ANNE-BABA STRES DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Bu çalışmanın amacı, ilkokullarda öğrenim gören öğrencilerin sosyal problemleri ile anne-baba stres düzeylerini akademik başarı, aile geliri ve öğrencinin süreğen hastalığa sahip olup olmama durumlarına göre incelemektir. İlişkisel tarama modelinde yürütülen araştırmaya Kayseri ili Melikgazi ilçesinde öğrenim gören 460 ilkokul öğrencisi ve anne ve babaları katılmıştır. Araştırmada tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verileri, Anne-Baba Stres Ölçeği ve Okul Sosyal Davranış Ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Verilerinin analizinde ise t testi, F testi ve Pearson momentler çarpım korelasyon katsayısı teknikleri kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda, akademik başarısı düşük olan öğrencilerin anne-baba stres düzeylerinin yüksek olduğu bulunmuştur. Aile gelir düzeyi yükseldikçe anne-baba stres düzeylerinin azaldığı bulunmuştur. Çocuklarında süreğen hastalık olan anne-babaların stres düzeylerinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Anne-baba stres düzeyi ile okul sosyal davranış ölçeğinin ilişki, özdenetim ve akademik alt boyutu puanları arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Anne-baba stres düzeyi ile okul sosyal davranış ölçeğinin saldırgan, anti-sosyal ve yıkıcı alt boyut puanları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Elde edilen bu bulgular literatür ışığında yorumlanarak tartışılmış ve araştırmadan elde edilen sonuçlara göre önerilerde bulunulmuştur.

___

  • Akkaya, S. (2008). Ortaöğretim lise öğrencilerinde rekabetçi tutum ile ana-baba tutumları arasındaki ilişki düzeyi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
  • Akkök, F. (1999). İlköğretimde Sosyal Becerilerin Geliştirilmesi Anne-Baba El Kitabı. İstanbul: Özgür Yayınlar.
  • Akkuş, Z. (2005). İlköğretim 5.sınıf öğrencilerinin sosyal becerilerinin özsaygı ve denetim odağı ile ilişkisi.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Akkül, N., Öztop, D., Özdemir, Ç., Ünalan, D. ve Şahin, H. (2009). İntihar girişiminde bulunan 6-16 yaş grubuna ait 2002-2006 yılları başvuru kayıtlarının değerlendirilmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4 (11), 159-172.
  • Arı, R. ve Seçer, Z. Ş. (2003). Farklı ana baba tutumlarının çocukların psikososyal temelli problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 451–464
  • Aslan, D. (2008). Özel okullarda (Avcılar ve Beylik düzü bölgesindeki özel okullar) öğrenim görmekte olan 16-18 yaş grubundaki öğrencilerin bazı kişilik özellikleri ile denetim odağı düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul. Beck, A., Daley, D., Hastings, R. P., & Stevenson, J. (2004). Mothers’ expressed emotion towards children with and without intellectual disabilities. Journal of Intellectual Disability Research, 48(7), 628-638.
  • Beyers, W. & Goossens, L. (1999). Emotional autonomy, psychosocial adjustment and parenting: Interactions, moderating and mediating effects. Journal of Adolescence, 22, 753–769.
  • Blacher, J., & McIntyre, L. (2006). Syndrome specificity and behavioural disorders in young adults with intellectual disability: Cultural differences in family impact. Journal of Intellectual Disability Research, 50, 184–198.
  • Bozkurt, N. ve Harmanlı Z. (2002). İlköğretim öğrencilerinin denetim odağı düzeylerinin bazı değişkenler açısından karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 29-37.
  • Cai, X., Kaiser, A.P. & Hancock, T.B. (2004). Parent and teacher agreement on child behavior checklist ıtems in a sample of preschoolers from low-income and predominantly african-american families. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology. 33(2), 303-312.
  • Coleman, P. K., & Karraker, K. H. (1998). Self-efficacy and parenting quality: Findings and future applications. Developmental Review, 18(1), 47-85.
  • Coleman, P. K., & Karraker, K. H. (2003). Maternal self‐efficacy beliefs, competence in parenting, and toddlers' behavior and developmental status. Infant Mental Health Journal, 24(2), 126-148.
  • Conk, Z. ve Yıldırım, F. (2005). Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip anne/babaların stresle başa çıkma tarzlarına ve depresyon düzeylerine planlı eğitimin etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 9(2), 1-10.
  • Coşkun, M. (2012). Gençlerin kimlik gelişimi ve sosyalleşme sürecine televizyon dizilerinin etkisi. Akademik Bakış Dergisi, 28, 1-21.
  • Coşkun, Y. ve Akkaş, G. (2009). Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyleri ile sosyal destek algıları Arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi(KEFAD), 10(1), 213-227. Çadır, D. (2008). Zihinsel engelli öğrenciler için müzik terapi yöntemine göre hazırlanan sosyal beceri öğretim programının etkililiğinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
  • Çağdaş, A. ve Seçer, Z. (2002). Çocuk ve ergende sosyal ve ahlak gelişimi. 1. Baskı. Ankara: Nobel Yayınevi.
  • Çağlar D. (1981). Uyumsuz çocuklar ve eğitimi. 3. Basım. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. Çubukçu, Z. ve Gültekin, M. (2006). İlköğretimde öğrencilere kazandırılması gereken sosyal beceriler. Bilig Bahar, 37, 155-174
  • Deater-Deckard, K. (1998).Parenting stress and child adjustment: some old hypotheses and new questions. clinical psychology, Science and Practice,5(3), 314-332.
  • Dereli, F. ve Okur, S. (2008). Engelli çocuğa sahip olan ailelerin depresyon durumunun belirlenmesi, Yeni Tıp Dergisi, 25, 164-168.
  • Doctoroff, G.L. and Arnold, D.H., (2004). Brief report. Parent-rated externalizing behavior in preschoolers: The predictive utility of structured ınterviews, teacher reports, and classroom observations. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 33(4), 813-818.
  • Dökmen Y. Z. (2000). Çocuğunuzun ruh sağlığı. Türk Psikoloji Bülteni, 3(7), 72-76.
  • Duchesne, S. & Ratelle, C. (2010). Parental behaviors and adolescents’ achievement goals at the beginning of middle school: Emotional problems as potential mediators. Journal of Educational Psychology, 102 (2), 497–507.
  • Dufrene, B.A., Doggett, R.A., Henington, C., & Watson, T.S. (2007). Functional assessment and ıntervention for discruptive classroom behaviors in preschool and head start classroom. Journal Behaviors Education. 16, 368-388. Erkan, Z. (2002). Sosyal kaygı düzeyi yüksek ve düşük ergenlerin ana baba tutumlarına ilişkin nitel bir çalışma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(10), 120-133.
  • Floyd, F, J. & Gallagher, E. M. (1997). Parental stress, care demands, and use of support services for school age children with disabilities and behavior problems. Family Relations, 46(4), 359-372.
  • Franke, G. H., Jagla, M., Salewskı, C. & Jager, S. (2007). Psychologisch diagnostische verfahren zur erfassung von stress und krankheitsbewältigung im deutschsprachigen raum.“Zeitschrift für Medizinische Psychologie,16, 41-55.
  • Freeman, C. R. (2006). Relative Contributions of Mastery, Maternal Affective States, and Childhood Difficulty to Maternal Self-Efficacy. Unpublished Doctoral Dissertation. University of Nevada, Reno
  • Gabrıel, B. ve Bodenmann, G. (2006b).Stress und coping bei paaren mit einem verhaltensauffälligkeiten kind.Zeitschrift für Klinische Psychologie undPsychotherapie,35(1), 59-64.
  • Girli, A. (1995). Normal zekalı kardeşlerin zihinsel engelli kardeşe yönelik kabul düzeyinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
  • Goldbeck L (2006). The impact of newly diagnosed chronic paediatric conditions on parental quality of life. Qual Life Res, 15(11) 21–31.
  • Gülaldı, Demet (2010). Erken çocuklukta serebral palsili ve otistik çocuk annelerinin ebeveyn stres düzeylerinin yaşam doyumları ile ilişkisinin incelenmesi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
  • Hamre, B.K., & Pianta, R.C., (2008). Teacher’s perceptions of conflict with young students: looking beyond problem behaviors. Social Development. 17(1), 115-136.
  • Hastings, R. P., & Brown, T. (2002). Behavior problems of children with autism, parental self-efficacy, and mental health. American Journal on Mental Retardation, 107, 222-232.
  • Hemmeter, M.L., Ostrosky, M., & Fox, L., (2006). Social and emotional foundations for early learning: a conceptual model for ıntervention. School Psychology Review. 35(4), 583-601.
  • Hocaoğlu, A. (2009). Zihinsel Engelli ergenlerin okul içi sosyal yeterlilik düzeyleri ve problem davranışları ile anne-babalarının sosyal beceri düzeylerinin karşılaştırılarak incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi, (17. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
  • Keskin, G., Bilge, A., Engin, E. ve Dülgerler, Ş. (2010). Zihinsel engelli çocuğu olan anne-babaların kaygı, anne-baba tutumları ve başa çıkma stratejileri açısından değerlendirilmesi, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11, 30-37.
  • Kwon, J.Y., (2007). The relationship between parenting stress, parental ıntelligence and child behavior problems in a study of Korean preschool mothers. Journal of Early Child Development and Care, 177(5), 449-460.
  • Lauth, G. W. & Heubeck, B. (2010). Sosyal davranış problemi olan çocukların anne-babalarına yönelik anne-baba eğitimi programı(Çev: S. Kaymak Özmen). Ankara: Kök Yayınları.
  • Lawoko S. & Soares JJF (2002). Distress and hopelessness among parents of children with congenital heart disease, parents of children with other diseases and parents of healthy children. J Psychosom Res, 52, 193-208.
  • Marzano, R. J. & Marzano, J. S. (2003). The key to classroom management. Educational Leadership, 61(1), 6-17. Merrell, K. W.(1993). Using behavior rating scales to assess social skills and antisocial behavior inschool settings: Development of the School Social Behavior. Scales. School Psychology Review 22(1),115-134
  • Oh, H. & Lee, E.O. (2009). Care giver burden and social support among mothers raising children with developmental disabilities in South Korea. International Journal of Disability, Development and Education, 56(2), 149-167.
  • Olsson, M. B., & Hwang, C. P. (2002). Sense of coherence in parents of children with different developmental disabilities. Journal of Intellectual Disability Research, 46, 548–559.
  • Oswald DP, Cohen R, Best A, Jensen C & Lyons J. (2001).Child strengths and the level of care for children with emotional and hehavioral disorders. Journal of Emotional and Behavioral Disorders. 9, 192-200. Özmen, S. K. ve Özmen, A. (2012). Anne-baba stres ölçeğinin geliştirilmesi. Milli Eğitim Bakanlığı Dergisi, 196, 20-36.
  • Paczkowski, E., & Baker, B. L. (2007). Parenting children with and without developmental delay: The role of self-mastery. Journal of Intellectual Disability Research. 51, 435-444
  • Putnam, S.P. & Stifter, C.A., (2005). Behavioral approach-ınhibition in toddlers: prediction from ınfancy, positive and negative affective components, and relations with behavior problems. Child Development, 76(1), 212-226.
  • Ray, C. E. & Elliott, S. N. (2006). Social adjustment and academic achievement: a predictive model for students with diverse academic and behavior competencies. School Psychology Review, 35(3), 493-501.
  • Semmel, M. & Gao, X. (1992). Teacher perception of the classroom behaviors of nominated handicapped students in china. Journal of Special Education, 25, 415-430.
  • Trentacorta, C.J., Shaw, D.S. (2008), “Maternal predictors of rejecting parenting and early adolescent antisocial behavior”, Abnormal Child Psychology, 36(2), 247-259. Tüy, S. (1999). 3-6 Yaş Arası işitme engelli ve işiten çocukların sosyal beceri ve problem davranışları yönünden karşılaştırılmaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Ünüvar, A. (2007). Lise öğrencilerinin algıladıkları ana-baba tutumları ile kendine saygı düzeylerinin incelenmesi.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Veselska, Z., Geckova, A. M., Gajdosova, B. & et all. (2009). Socio- economic differences in self-esteem of adolescents influenced by personality, mental health and social support, European Journal of PublicHealth, 20, 6 647-652.
  • Yavuzer, H. (2009). Ana-baba ve çocuk. (20. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Yıldırım Doğru, S., Durmuşoğlu, N. ve Turan, E. (2006). Zihin ve işitme engelli çocukların ailelerinin kaygı düzeyi ve yaşam kaliteleri yönünden karşılaştırılması. I. Uluslararası Ev Ekonomisi Sürdürülebilirlik Gelişme ve Yaşam Kalitesi Kongresi (22-24 Mart, Ankara), 377-82.
  • Yörükoğlu, A. (1989). Değişen toplumda aile ve çocuk. (3.Baskı). İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım. Yukay-Yüksel, M. (2009). Okul Sosyal Davranış Ölçeklerinin (OSDÖ) Türkçeye Uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3, 1605-1650.