Fikri Mülkiyet Haklarının Ihlaline Uygulanacak Hukukta “Soft Law” Tarafından Hukuk Seçimine Yer Verilmesi

Haksız fiilin özel bir türü olan fikri mülkiyet haklarının ihlaline uygulanacak hukuk hemen hemen her hukuk sisteminde öncelikle ülkesellik prensibine bağlı tutulmuştur ve bağlama noktası olarak koruma ülkesi hukukunun uygulanacağı genel kural olarak kabul edilmiştir. Bununla birlikte fikri mülkiyet haklarına ilişkin kanunlar ihtilafı kurallarını içeren hukuk kuralı niteliği taşıyan soft law metinlerinde ülkesellik prensibinin yanında özellikle fikri mülkiyet hakkının ihlalinden doğan taleplere uygulanacak hukukta taraflara hukuk seçimi imkânının tanındığı görülmektedir. Çalışmamızda ele alacağımız herhangi bir devlet hukukuna bağlı olmayan hukuk kuralları, Amerikan Hukuku Enstitüsü’nün Fikri Mülkiyete İlişkin Uluslarüstü Uyuşmazlıklarda Yetkili Yargı Mercii ve Kanunlar İhtilafı Prensipleri, Avrupa Max-Planck Grubu’nun Fikri Mülkiyet Haklarında Kanunlar İhtilafı Prensipleri, Fikri Mülkiyet Haklarında Yetkili Yargı Mercii, Kanunlar İhtilafı, Yabancı Hükümlerin Tanınması ve Tenfizine İlişin Japon Şeffaflık Tasarısı, Kore ve Japon Waseda Üniversitesi Global COE Projesi’nin Milletlerarası Özel Hukuk Derneği tarafından düzenlenen Ortak Prensipleri ve Uluslararası Hukuk Derneği Fikri Mülkiyet ve Milletlerarası Özel Hukuk Komitesi tarafından hazırlanan Milletlerarası Özel Hukukta Fikri Mülkiyet Haklarına İlişkin Rehber Taslağı’dır. Çalışmamızda ele alacağımız hukuk kuralları, fikri mülkiyet haklarının ihlaline uygulanacak hukukta hukuk seçimine yer vermekle birlikte, hukuk seçiminin kapsamı, zamanı ve hukuk seçiminden etkilenecek kişiler bakımından farklı düzenlemeler içermektedir. Fikri mülkiyet haklarının ihlalinden doğan uyuşmazlıklarda hukuk seçimi sadece soft law tarafından kabul edilmemiştir. Türk milletlerarası özel hukukunun yanı sıra İsviçre ve Çin milletlerarası özel hukukunda da hukuk seçimine yer verilmiştir. Ancak Avrupa Birliği milletlerarası özel hukukunda fikri mülkiyet haklarının ihlalinden doğan uyuşmazlıklarda hukuk seçimi kabul edilmemiş olsa da bu husus doktrin tarafından eleştirilmektedir. Çalışmamızda gerek devlet hukuklarında ve gerek soft law hukuk kurallarında yer alan düzenlemeler incelenerek fikri mülkiyet haklarının ihlaline uygulanacak hukukta hukuk seçimine ne ölçüde yer verilebileceği incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Fikri mülkiyet hakları, Haksız fiil, Hukuk seçimi, Soft law, Uygulanacak hukuk

The Choice of Law in the Infringement of Intellectual Property Rights by Soft Law Provisions

This study deals with the party autonomy principle as a connecting factor in the infringement of intellectual property rights in the light of soft law provisions. The territoriality principle and the lex loci protectionis rule govern as the main doctrines of law applicable to intellectual property infringement disputes. However, several academic projects from all over the world (the Principles by the American Law Institute, the Principles by the European Max Planck Group on Conflict of Laws in Intellectual Property, the Japanese Transparency Proposal, the Joint Principles drafted by members of the Private International Law Association of Korea, Japanese Waseda University Global COE Project and the Draft Guidelines on Intellectual Property in Private International Law of The International Law Association Intellectual Property and Private International Law Committee) suggested the party autonomy principle for the infringement of intellectual property rights in contrast to Article 8(3) of the Rome II Regulation. All these principles have no legally binding effect, but they are a set of principles that could be used both by international and national legislative bodies and courts. Moreover, the party autonomy principle in intellectual property infringement cases has been accepted by Turkish Private International Law Act (“PILA”), Swiss PILA and Chinese PILA. The purpose of this study is to analyse both soft law and national law provisions comparatively. Although the common aspect of the legal principles is to accept the will of the party, all of the provisions differ in several aspects. This study attempts to analyse and evaluate the suggested developments of the choice of law for intellectual property infringement cases.

Keywords:

Intellectual property rights, Torts, Choice of law, Soft law, Applicable law,

PDF

___

The American Law Institute, Principles of the Law, Intellectual Property (American Law Institute Publishers 2008).
Aybay R and Dardağan E, Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (Kanunlar İhtilafı) (2nd edn, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2008).
Basedow J, ‘Foundations of Private International Law in Intellectual Property’ in Jürgen Basedow, Toshiyuki Kono and Axel Metzger (eds), Intellectual Property in the Global Arena (Mohr Siebeck 2010) 3-29.
de Boer T M, ‘Party Autonomy and Its Limitations in the Rome II Regulation’ (2007) 9 Yearbook of Private International Law 19-29.
Can H and Toker A G, Milletlerarası Özel Hukuk (3rd edn, Adalet 2018).
Çelikel A and Erdem B B, Milletlerarası Özel Hukuk (15th edn, Beta 2017)
Dardağan Kibar E, ‘Fikri Haklar Alanında Uygulanacak Hukuk Sorunu’ in Bilgin Tiryakioğlu, Mesut Aygün and Ali Önal (eds), Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Konular Sempozyumu (Yetkin 2016) 439-454.
Dickinson A, The Rome II Regulation: The Law Applicable to Non-Contractual Obligations (Oxford University Press 2008).
Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk (6th edn, Savaş 2020).
Druzin B H, ‘Why does Soft Law Have any Power Anyway?’(2016) Asian Jounal of International Law 1-18.
de la Durantaye K, ‘Infringement of Intellectual Property Rights’ in Gralf-Peter Calliess (ed) Rome Regulations (Wolters Kluwer 2015) 626-642.
van Engelen D, ‘The Netherlands’ in Toshiyuki Kono (ed) Intellectual Property and Private International Law (Hart Publishing 2012) 851-875.
Erdem B B, Patent Hakkının Korunmasına ve Patent Hakkına İlişkin Sözleşmelere Uygulanacak Hukuk, (2nd edn, Beta 2002).
Fiordalisi E, ‘The Tangled Web: Cross-Border Conflicts of Copyright Law in the Age of Internet Sharing’ (2015) 12(2) Loyola University Chicago International Law Revies 197-213.
Graziano T K, ‘Freedom to Choose the Applicable Law in Tort – Articles 14 and 14(3) of the Rome II Regulation’ in John Ahern, William Binchy (eds), The Rome II Regulation on the Law Applicable to Non-contractual Obligations: A New International Litigation Regime (Martinus Nijhoff Publishers 2009) 113-132.
Kaplan Y, Internet Ortamında Fikri Hakların Korunmasına Uygulanacak Hukuk (Seçkin 2004).
Kojima R, Shimanami R and Nagata M, ‘Applicable Law to Exploitation of Intellectual Property Rights in the Transparency Proposal’ in Jürgen Basedow, Toshiyuki Kono and Kono T and Jurcys P, ‘General Report’ in Toshiyuki Kono (ed), Intellectual Property and Private International Law (Hart Publishing 2012) 1-216.
Matulionyte R, Law Applicable to Copyright (Edward Elgar 2011).
Matulionyte R, ‘Calling for Party Autonomy in Intellectual Property Infringement Cases’ (2013) 9(1) Journal of Private International Law 77-99.
Metzger A, ‘Community IP Rights&Conflict of Laws – Community Trademark, Community Design, Community Patent – Applicable Law for Claims for Damages’ in Josef Drexl and Annette Kur (eds), Intellectual Property and Private International Law – Heading for the Future (Hart Publishing 2005) 215-225.
Metzger A, ‘Applicable Law under the CLIP Principles: A Pragmatic Revaluation of Territoriality’ in Jürgen Basedow, Toshiyuki Kono and Axel Metzger (eds). Intellectual Property in the Global Arena (Mohr Siebeck 2010) 157-178.
Mills A, Party Autonomy in Private International Law (Cambridge University Press 2018).
Nomer E, Devletler Hususi Hukuku (22nd edn, Beta 2017). Özsunay E, Karşılaştırmalı Hukuka Giriş (Sulhi Garan Matbaası 1976).
Öztekin Gelgel G, Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Avrupa Birliği Düzenlemesi (Beta 2006).
Pertegas Sender M, Cross-Border Enforcement of Patent Rights (Oxford University Press 2002).
Richter T, Parteiautonomie im Internationalen Immaterialgüterrecht: Eine rechtsvergleichende Untersuchung de lege lata und de lege ferenda (Mohr Siebeck 2017).
Sargın F, İnternet Aracılığıyla Gerçekleşen Marka İhlalleri Hakkında Milletlerarası Yetkiyi Haiz Mahkemeler ve Uygulanacak Hukuk (Yetkin 2005).
Schaper E, ‘Choice-of-Law Rules in the EU – Special Issues with Respect to Community Rights – Infringement of Community Trade Marks and Applicable Law’ in Josef Drexl and Annette Kur (eds), Intellectual Property and Private International Law – Heading for the Future (Hart Publishing 2005) 201-213.
Şanlı C, Esen E and Ataman-Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk (7th edn, Beta 2019).
Tarman Z D, Haksız Rekabetten ve Aldatıcı Reklamlardan Doğan Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk (Beta 2011).
Tarman Z D, ‘Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkında Roma II Tüzüğü (AT 864/2007)’ in Işıl Özkan, Ceyda Süral, Uğur Tütüncübaşı (eds), Avrupa Birliği Devletler Özel Hukuku (Adalet 2016) 399-427.
Tekinalp G and Uyanık A, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları (12th edn, Vedat 2016).
Tütüncübaşı U, Akit Dışı Borç İlişkilerinde Hukuk Seçme Serbestisi (Adalet 2018).
Vischer F, ‘Art. 110’ in Daniel Girsberger, Anton Heini and Max Keller (eds), Zürcher Kommentar zum IPRG (2nd edn, Schulthess) 1156-1158.
Vogeler A, Die freie Rechtswahl im Kollisionsrecht der außervertraglichen Schuldverhältnisse (Mohr Siebeck 2013).