Yaşlılarda İntihar Davranışı

Önümüzdeki yıllarda, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye\\\\\\\\\\\\\\\'de de yaşlı nüfusun oranının artması beklenmektedir. Buna paralel olarak, ileri yaşta görülen psikiyatrik hastalıklar ve intihar önem kazanmaktadır. Yaşlı intiharları çok ciddi bir halk sağlığı sorundur. İntihar oranları erkeklerde de, kadınlarda da yaşla beraber artmaktadır. Ancak, her ülkede intihar davranışı birbirinden farklıdır. Yaşlılık dönemi intihar davranışları ölme isteğinden tamamlanmış intiharlara kadar geniş bir çerçevede izlenmektedir. Yaşlı nüfusta intihar için risk faktörleri erkek cinsiyet, düşük sosyoekonomik düzey, sosyal izolasyon, umutsuzluk ve bağımlılık gibi kişilik özelliklerinin olması, psikiyatrik ve/veya fiziksel hastalıkların varlığı ve geçmişte intihar davranışlarının bulunması şeklinde tanımlanmaktadır. Tüm intiharlarda olduğu gibi yaşlı intiharlarının da en yaygın nedeni tedavi edilmemiş depresyondur. Böylece yaşlılık dönemi depresyonunun tanınması ve tedavi edilmesi gereklidir. Yaşlılarda intiharın önlenmesinde başta depresif bozukluk olmak üzere psikiyatrik bozuklukların tedavi edilmesi, krize müdahale girişimleri ve ileri yaşta sosyal izolasyonun önlenmesi dikkat edilmesi gereken noktalardır. Bu gözden geçirme yazısında yaşlılık dönemi ve intihar davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Yaşlılık, intihar, risk faktörleri

Suicidal Behavior in Elderly

The size of the elderly population is expected to increase dramatically in the next decades worldwide, also in Turkey. In accordance with these demographic changes, psychiatric disorders in late life, including suicide becomes much important. Elderly suicide is a very serious public health problem. Suicide rates in both males and females generally increase with age. However, the pattern is different in every nation. Suicidal behaviour in old age exists as a spectrum ranging from death wishes to completed suicide. Risk factors for suicide in old age are male sex, lower socioeconomic status, social isolation, having personality traits like hopelessness and dependency on others etc., the presence of psychiatric and physical disorders and previous suicidal behaviour. The most common cause for elderly suicide, as for all suicides, is untreated depression. Thus, elderly depression needs to be recognized and treated. The treatment of depressive disorder and other psychiatric diorders in late life, counselling in crisis situations and prevention of social isolation in elderly people are the major points for the prevention of suicide in old age. In this review article is to investigate the relationship between elderly and suicidal behavior.

Keywords:

Elderly, suicide, risk factors,

PDF

___

Jeste DV. Geriatric psychiatry: overview. In Kaplan and Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry, 9th ed. (Eds BJ Sadock, VA Sadock, P Ruiz):3595-3602. Philadelphia, Lippincott Williams Wilkins, 2009.
Blazer DG, Hybels CF, Hays JC. Demography and epidemiology of psychiatric disorders in late life. In The American Psychiatric Publishing Texbook of Geriatric Psychiatry, 3rd ed. (Eds. DG Blazer DC Steffens , EW Busse):27-29. Washington DC, American Psychiatric Press, 2004.
Apfeldorf WJ, Alexopoulos GS. Late-life mood disorders. In Principles of Geriatric Medicine & Gerontology, 5th ed. (Eds. WR Hazzard, JP Blass, JB Halter, JG Ouslander, ME Tinetti):1451-1452. New York, Mc Graw Hill, 2003.
Turaman C. Yaşlı sağlığı hizmetlerinin birinci basamakta planlanması. Türk Geriatri Dergisi 2001; 4:22-27.
Kerem M, Meriç A, Kırdı N, Cavlak U. Ev ortamında ve huzurevinde yaşayan yaşlıların değişik yönlerden değerlendirilmesi. Geriatri 2001; 4:106-102.
Kılıç Z. Yalnız ya da aile bireyleri ile yaşamlarını sürdüren 65 yaş ve üstü bireylerin günlük yaşamlarında karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri (Uzmanlık tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi, 2000.
Lundgren-Lindquist B, Jette AM. Mobility disability among elderly men and women in Sweden. Int Disabil Stud 1990; 12:1Akın B, Emiroğlu ON. Evde yaşayan yaşlılarda mobilite yetiyitimi ve ilişkili faktörlerin incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi 2003; 6:59-67.
Karay A. Normal yaşlılığın ruhsal zorlukları. Psikiyatride Güncel 2012; 2:281-293.
Akdemir N, Birol L. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. İstanbul, Vehbi Koç Vakfı Yayınları, 2003.
Dunkin JJ. Psychological changes with normal aging. In Kaplan and Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry, 9th ed. (Eds BJ Sadock, VA Sadock, P Ruiz):3981-3988. Philadelphia, Lippincott Williams Wilkins, 2009.
Alıcı Y, Ertan T. Yaşlı hastalarda psikiyatrik muayene ve aile ile çalışmak. Psikiyatride Güncel 2012; 2:294-305.
Jacob R, Oppenheimer C. Psychiatry in the Elderly. New York, Oxford University Press, 2002.
Lehr U. Yaşlanmanın Psikolojisi. İstanbul, Çeviri Vakfı Basımevi 1994.
Tecer Ö. Geropsikiyatri polikliniği takibinde olan 60 yaş ve üzerindeki kişilerde birinci derecede akraba kayıpları ve psikiyatrik morbidite (Uzmanlık tezi). İstanbul, İstanbul Üniversitesi, 2007.
Karadağ M. Elazığ il merkezinde yaşlılarda depresyon belirtilerinin yaygınlığı ve etkileyen faktörler (Uzmanlık tezi). Elazığ, Fırat Üniversitesi, 2008.
Akgün S, Bakar C, Budakoğlu Iİ. Dünyada ve Türkiye’de yaşlı nüfus eğilimi, sorunları ve iyileşme önerileri. Türk Geriatri Dergisi, 2004; 7:105-110.
United States Census Bureau. International databases. http://www.census.gov/population/international/ data/idb/region.php (20.12.2013 tarihinde ulaşıldı).
Türkiye İstatistik Kurumu. Türkiye’nin demografik yapısı ve geleceği, 2010-2050. http://www.tuik.gov.tr/HaberBulteni. Sayı:13140 (25.12.2013 tarihinde ulaşıldı).
TC Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2003 Ön Rapor. Ankara, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, 2004.
Türkiye İstatistik Kurumu. Nüfus Projeksiyonları 2013-2075. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1027 (2013 tarihinde ulaşıldı).
Özgüven HD. İntihar davranışının epidemiyolojisi. Türkiye Klinikleri Psikiyatri Özel Dergisi 2008;1(3):1-7.
Sayıl I. İntihar davranışı. In Kriz ve Krize Müdahale. (Eds. I Sayıl, O Berksun, R Palabıyıkoğlu, HD Özgüven, Ç Soykan, S Haran):165-198. Ankara, Ankara Üniversitesi Psikiyatrik Kriz Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, 2000.
Özel ET, Yolaç YA, Ekinci S, Sorgun M, Turan ED. Bir geropsikiyatri polikliniğine başvuran depresyonlu yaşlılarda intihar davranışının incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi 2007; 10:57-60.
Engin T. Özel gruplarda intihar: yaşlı intiharları. Türkiye Klinikleri Psikiyatri Özel Dergisi 2008; 1(3):34-39.
Sayıl I. Krize Müdahale ve İntiharı Önleme. Ankara, Ankara Üniversitesi Basımevi, 2008.
Eskin M. İntihar: Açıklama, Değerlendirme, Tedavi ve Önleme. Ankara, Hekimler Yayın Birliği, 2012.
Türkiye İstatistik Kurumu. İntihar İstatistikleri 2011. Ankara, Türkiye İstatistik Kurumu, 2012.
Denning DG, Conwell Y, King D, Cox C. Method choice, intent, and gender in completed suicide. Suicide Life Threat Behav 2000; 30:282-288.
Dumais A, Lesage AD, Alda M, Rouleau G, Dumont M, Chawky N et al. Risk factors for suicide completion in major depression: a case-control study of impulsive and aggressive behaviors in men. Am J Psychiatry 2005; 162:2116-2124. Bekaroğlu M, Bilici M, Hocaoğlu Ç, Gürpınar S, Uluutku N. Trabzon’da 1995 yılı intihar girişimi insidansı. Turk Psikiyatri Derg 2000 ;11:95-102.
Bille Brahe U, Kerkhof A, De Leo D, Schmidtke A, Crepet P, Hawton K et al. Report on the WHO/Euro Multicentre Study on Parasuicide 1988-1997. Odense, World Health Organisation, 1998.
Schmidtke A, Bille-Brahe U, De Leo D, Kerkhof A, Bjerke T, Crepet P et al. Attempted suicide in Europe: rates, trends and sociodemographic characteristics of suicide attempters during the period 1989–1992: results of the WHO/Euro multicentre study on parasuicide. Acta Psychiatr Scand 1996: 93:327-338.
McIntosh JL. Suicide among the elderly: levels and trends. Am J Ortopsychiatry 1985; 55:288-293.
Platt S. Suicide trends in 24 European Countries 1972–1984. In Current Issues of Suicidology (Eds.HJ Möller, A Schmidtke):3-13. Berlin, Springer Verlag, 1988.
Çayköylü A, Coşkun İ, Kırkpınar İ, Özer H. Özkıyım girişiminde bulunanlarda sosyodemografik özellikler ve tanı dağılımı. Kriz Dergisi 1997; 5:37-42.
Sayıl I, Berksun O, Palabıyıkoğlu R, Oral A, Haran S, Güney S et al. Attempted suicides in Ankara in 1995. Crisis 1998; 19:47
Sudak HS. Suicide. In Kaplan and Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry, 9th ed. (Eds BJ Sadock, VA Sadock, P Ruiz):2717-2731. Philadelphia, Lippincott Williams Wilkins, 2009.
Stravynski A, Boyer R. Loneliness in relation to suicide ideation and parasuicide: a population-wide study. Suicide Life Threat Behav 2001; 31:32-40.
Lynch TR, Mendelson T, Robins CJ, Krishnan KR, George LK, Johnson CS et al. Perceived social support among depressed elderly, middle aged and young adult samples: cross-sectional and longitudinal analyses. J Affect Disord 1999; 55:1591
Varma GS, Uğurlu TT; Korkmaz A, Oğuzhanoğlu NK. Depresyon tanılı yaşlı hastaların sosyodemografik ve klinik özellikleri. Yeni Symposium 2012; 50:90-94.
Sayar K. İntihar ve inanç sistemleri. Yeni Symposium 2002; 40:100-104.
Conwell Y, Raby WN, Caine ED. Suicide and aging II: the psychobiological interface. Int Psychogeriatr 1995; 7:165-181. De Leo D. Cultural issues in suicide and old age. Crisis 1999; 17:147-148.
Traskman-Bendz L, Mann JJ. Biological aspects of suicidal behaviour. In The International Handbook of Sucide and Attempted Suicide (Eds. K Hawton, K Heeringen):65-77. London, Wiley, 2000.
Jones JS, Stanley B, Mann JJ, Frances AJ, Guido JR, Traskman-Bendz L et al. CSF 5 – HIAA and HVA concentrations in elderly depressed patients who attempted suicide. Am J Psychiatry 1990; 147:1225-1227.
Abramson LY, Metalsky GI, Alloy LB. Hopelessness depression: a theory-based subtype of depression. Psychol Rev 1989; 96:358-372.
Abela JRZ, Seligman MEP. The hopelessness depression: a test of the diathesis-stress component in the interpersonal and achievement domains. Cognit Ther Res 2000; 24:361-378.
Beck AT, Steer RA, Beck JS, Newman CF. Hopelessness, depression, suicidal ideation and clinical diagnosis of depression. Suicide Life Threat Behav 1993; 23:139-145.
MacLeod AK, Rose GS, Williams JMG. Components of hopelessness about future in parasuicide. Cognit Ther Res 1993; 17:441-455.
Durak A, Yasak Y, Şahin NH. İnsanları yaşama bağlayan nedenler nelerdir? yaşamı sürdürme nedenleri envanterinin güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikoloji Dergisi 1993;8:7-19.
Durak A. İntihar olasılığı: yaşamı sürdürme nedenleri, umutsuzluk ve yalnızlık açısından bir inceleme. Turk Psikiyatri Derg 2005; 16:29-39.
Linehan MM, Goldstein JL, Nielsen SL, Chiles JA. Reasons for staying alive when you are thinking of killing yourself: the reasons for living inventory. J Consult Clin Psychol 1983; 51:276-286.
Dhossche DM, Meloukheia AM, Chakravorty S. The association of suicide attempts and comorbit depression and substance abuse in psychiatric consultation patients. Gen Hosp Psychiatry 2000; 22:281-288.
Batıgün AD. Duygudurum bozuklukları, şizofreni ve alkol/madde bağımlılığında intihar. Türk Psikoloji Dergisi 1999; 2:43
Dilbaz, N, Aytekin Y. Alkol bağımlılarında intihar düşüncesi, davranışı ve niyeti. Bağımlılık Dergisi 2003; 4:1-9.
Borges G, Walters EE, Kessler RC. Associations of substance use, abuse and dependence with subsequent suicidal behavior. Am J Epidemiol 2000; 151:781-789.
Spar JE, Rue AL. Clinical Manual of Geriatric Psychiatry. Arlington, American Psychiatric Publishing, 2006.
Convvell Y. Suicide in elderly patients. In Diagnosis and Treatment of Depression in Late Life (Eds. LS Schneider, CF Reynolds, BD Lebovvitz):397-418. Washington DC, American Psychiatric Press, 1994.
De Leo D, Scoco P. Treatment and prevention of suicidal behaviour in the elderly. In The International Handbook of Suicide and Attempted Suicide, (Eds. K Hawton, K Heeringen):555-570. London, Wiley, 2000. Murat Aslan, Uzm.Dr., Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, Rize; Çiçek Hocaoğlu, Doç.Dr., Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, Rize. Yazışma Adresi/Correspondence: Çiçek Hocaoğlu, Recep Tayyip Erdoğan Üniv. Tıp Fak. Psikiyatri ABD, Rize, Turkey. E-mail: cicekh@gmail.com Yazarlar bu makale ile ilgili herhangi bir çıkar çatışması bildirmemiştir. The authors reported no conflict of interest related to this article. Çevrimiçi adresi / Available online at: www.cappsy.org/archives/vol6/no3/ Çevrimiçi yayım / Published online 2 Ocak/January 2, 2014; doi: 10.5455/cap.20131229101314