ÇIKTI BÜYÜKLÜĞÜ, ENFLASYON VE PARA ARZI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN MODELLENMESİ: FIVAR VE VARFI MODEL KARŞILAŞTIRMASI

Amaç- Çalışma kapsamında, 1987:Q2 ve 2020:Q2 çeyreklik dönemlerinde, Türkiye’de çıktı büyüklüğü ile enflasyon ve para arzı değişkenlerinin birbirleri üzerindeki etkisinin ortaya çıkartılması amaçlanmaktadır. Yöntem- Sowell algoritması çerçevesinde Kesin(Tam) Maksimum Olabilirlik (EML), Maksimum Olabilirlik ve Whittle tahmin edicileri kullanılarak FIVAR ve VARFI model yapılarından faydalanılarak değişkenler arasındaki model yapısı belirlenmektedir. Bulgular- Ekonomilerde yıkıcı etkiye sahip olan enflasyonun kontrol altına alınabilmesi, fiyatlarda ve ekonomide istikrarın sağlanabilmesi makroekonomi politikalarının hedefleri arasında yer almaktadır. Bu hedeflere ulaşmak için para ve maliye politikalarının etkin ve koordineli bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Herhangi bir kriz anında Merkez Bankaları ekonomide gelir, istihdam ve fiyatlar üzerinde etkili olabilmek için para arzı ve faizleri kullanmaktadır. Para arzında meydana gelen değişiklikler faiz oranları aracılığıyla yatırımları etkilediğinden çıktı büyüklüğü ve istikrarın sürdürülebilirliği üzerinde etkili olmaktadır. Sonuç- VARFI ve FIVAR modelleri benzer görünse de, sonuçlarında farklılıklar görülmektedir. Bir model, farklı bütünleşme sıralarına sahip serilere yol açarken, diğeri aynı bütünleşme sırasına ve aralarında eşbütünleşme gibi bir ilişkiye sahip serilere yol açmaktadır. Değişkenler arasındaki modelleme yapısı ele alındığında en iyi performansın uzun bellek yapısı sürekliliğinin modellendiği yapılarda ortaya çıktığı belirlenmektedir. Ortalamaya dönüş hızları incelendiğinde, üssel bir oranda belirlenen ortalamaya geri dönüşlerin uzun bellek modellerinin gelişmiş performansından kaynaklandığı sonucu ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

FIVAR model, VARFI model, Kesin(Tam) Maksimum Olabilirlik, Whittle tahmin edici

MODELING THE RELATION AMONG OUTPUT-GAP, INFLATION AND MONEY SUPPLY: COMPARISON OF FIVAR AND VARFI MODEL

Purpose- It is aimed to reveal the interaction of the output-gap,inflation and money supply variables within 1987: Q2 and 2020:Q2 periods for Turkey. Methodology- The model structure between variables are determined in the scope of FIVAR and VARFI models by using the Exact Maximum Likelihood (EML), Maximum Likelihood, and Whittle estimators. Findings- Monetary and fiscal policies should be used effectively and in a coordinated manner to take under control in devastating effect of inflation on economies and ensuring stability in prices and economy are among the targets of macroeconomic policies. Central Banks uses money supply and interest rates to be effective on income, employment and prices in the economy during the crisis periods. Since changes in money supply affect investments through interest rates, they have an impact on the output-gap and sustainability. Conclusion- Although the VARFI and FIVAR models seems to be similar,there are differences in the results. While one of these models leads to series with different integration orders, the other one leads to series with the same order of integration and a relation such as cointegration. Considering the modeling structure between variables, it is determined that the best performance occurs in structures where long memory structure continuity is modeled. When the rates of return to average are examined, it is concluded that the returns to the average determined at an exponential rate is due to the improved performance of long memory models.

Keywords:

FIVAR model VARFI model, Exact Maximum Likelihood, Whittle estimator, Economic growth,

PDF

___

Alper, C. E., & Ucer, M. (1998). Some observations on Turkish inflation: A random walk down the past decade. Bogazici Journal, 12(1), 7-38.
Altıntas, H., Çetintas, H., ve Taban, S. (2008). Türkiye'de Bütçe Açığı, Parasal Büyüme Ve Enflasyon Arasındaki İliskinin Ekonometrik Analizi: 1992-2006, Anadolu University Journal Of Social Sciences, 8(2).
Bruno, M. ve Easterly, W. (1998) “Inflation Crises and Long-run Growth”, Journal of Monetary Economics, 41(1), ss.3-26.
Çatalbas, G. K. (2007). Türkiye’de Para Arzı İle Enflasyon Arasındaki İliskinin Parametrik Olmayan Regresyon Analizi İle İncelenmesi, Gazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 197-212.
Chang, G.H. ve Black, D.C. (2002) “Nonlinearity of Inflation-Growth Relationship and the Optimal Inflation Rate, University of Toledo, ss.1-27.
Dibooğlu, S., & Kibritçioğlu, A. (2001). Inflation, output, and stabilization in a high inflation economy: Turkey, 1980-2000. Office of Research Working Papers(01-0112). University of Illinois at Urbana-Champaign, College of Commerce and Business Administration.
Hayes, F. (1989) .The Quantity Theory of Money.
Kesbiç, C. Y., Baldemir, E., ve Bakımlı, E. (2004). Bütçe Açıkları İle Parasal Büyüme Ve Enflasyon Arasındaki İliski: Türkiye İçin Bir Model Denemesi, Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari BilimlerDergisi, 19(1), 81-98.
Koyuncu, F. T. (2014). Causality network between budget deficit, money supply and inflation: An application to Turkey. International Journal of Business and Social Science, 5(10).
Mercan, M. (2013). Enflasyon Ve Nominal Faiz Oranları Arasındaki Uzun Dönem İliskinin Fisher Hipotezi Çerçevesinde Test Edilmesi: Türkiye Örneği, Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 27(4), 368-384.
Nadar, E. N. (2013). Money and banking, Delhi: PHI Learning Private.
Öniş, Z. ve Özmucur S.(1990), “Exchange Rates, İnflatıon and Money Supply In Turkey: Testing the Vicious Circle Hypothesis”, Journal of Development Economics, 32: 133-154.
Özdemir, K. A., & Saygılı, M. (2009). Monetary pressures and inflation dynamics in Turkey: evidence from p-star model. Emerging Markets Finance and Trade, 45(6), 69-86. Sahin, I., & Karanfil, M. (2015). Türkiye ekonomisinde 1980-2013 dönemi para arzinin enflasyon üzerindeki etkisi. Business and Economics Research Journal, 6(4), 97.
Pyndick, R. ve Solimano, A. (1993) “Economic Instability and Aggregate Investment”, NBER Macroeoconomics Annual, ss.259-303.
Qayyum, A. (2006). Money, inflation, and growth in Pakistan. Pakistan Development Review, 45(2). 203-212.
Robinson, J. (1970). Quantity theories old and new: Comment. Journal of Money, Credit and Banking, 2(4). 504-512. Retrieved from http://www.jstor.org/
Togan, S. (1987). The influence of money and the rate of interest on the rate of inflation in a financially repressed economy: The case of Turkey. Applied Economics, 19(12), 1585-1601.
Tun Wai, U. (1959) “The Relation Between Inflation and Economic Development: A Statistical Inductive”, IMF Staff Papers, 7, ss.202-209